Prawosławne patriarchaty Antochii i Jerozolimy przywracają jedność po 12 latach sporu prawnego

Prawosławny patriarcha Antiochii i całego Wschodu Jan X (Jazidżi) odprawił czwartą część akatystu ku czci Matki Bożej w cerkwi świętych Izaaka Syryjczyka, Grzegorza Zwycięzcy i Makarego Jerozolimskiego w stolicy Kataru – Dosze. Ze zwierzchnikiem Kościoła liturgię sprawowali metropolita Latakii Atanazy (Fahd) i arcybiskup Kataru Makary (Mawrojanakis) z Patriarchatu Jerozolimskiego, który przekazał patriarsze wyrazy braterskiej miłości od swego patriarchy Teofila III. Jego obecność na tej uroczystości oznaczała przywrócenie jedności między obu prastarymi Patriarchatami, zerwanej z powodu sporów prawnych w 2013  roku.

W wygłoszonym podczas nabożeństwa przemówieniu patriarcha Jan zwrócił uwagę na tę wysoką pozycję, jaką w Kościele zajmowała zajmuje Bogurodzica, podkreślając zwłaszcza Jej jednoczącą rolę nie tylko dla chrześcijan, ale także dla muzułmanów. Przypomniał również o niełatwych warunkach, w jakich żyją wyznawcy Chrystusa na Bliskim Wschodzie, zaznaczając przy tym, iż zamieszkują oni od zawsze ten region. „Nie jesteśmy cudzoziemcami, ale jesteśmy rdzennymi mieszkańcami tej ziemi. To w Palestynie urodził się Chrystus,  w Jerozolimie żył i powierzył nam Ewangelię zbawienia” – powiedział hierarcha.

Arcybiskup Makary ze swej strony zapewnił patriarchę antiocheńskiego o braterskiej miłości, okazywanej mu przez patriarchę jerozolimskiego i na znak uznania tej historycznej chwili wręczył mu pamiątkowe dary.

Przywrócenie jedności między tymi dwoma starożytnymi Kościołami wschodnimi stało się możliwe dzięki postanowieniu Świętego Synodu Patriarchatu Antiocheńskiego, który pod koniec października 2023 obradował w klasztorze Balamand koło Bejrutu. Ogłoszono wówczas, że Kościół ten zamierza odnowić wspólnotę eucharystyczną z Jerozolimą, do czego w dużym stopniu przyczynił się także atak palestyńskiego Hamasu na Izrael 7 października tegoż roku.

Zerwanie więzi między obu Patriarchatami było wynikiem jednostronnej decyzji Kościoła jerozolimskiego o ustanowieniu w marcu 2013 własnej metropolii w Katarze, a więc na obszarze, który – według Kościoła antiocheńskiego – jest jego „terytorium kanonicznym”. Antiochia zapowiedziała, że jeśli Jerozolima nie zmieni swego stanowiska, zerwie z nią łączność eucharystyczną. Nastąpiło to w kwietniu następnego roku, a w czerwcu 2015 Synod Kościoła Antiocheńskiego oznajmił o pełnym ustaniu wspólnoty z Patriarchatem Jerozolimskim.

Sprawa ta miała zresztą dalsze następstwa, gdyż Antiochia w 2015 zwróciła się z prośbą o rozstrzygnięcie sporu do Konstantynopola jako „pierwszego wśród równych”, który jednak odmówił zajęcia się nim przed Soborem Wszechprawosławnym, wyznaczonym na czerwiec 2016. W tej sytuacji Patriarchat Antiocheński nie wziął udziału w tamtym zgromadzeniu

Obecne przywrócenie jedności między obu Kościołami nie oznacza jednak, że sprawa Kataru została załatwiona, przeciwnie – nadal pozostaje nierozwiązana a Patriarchat Jerozolimski nie zamierza likwidować swej metropolii w Katarze, która obejmuje formalnie cały Półwysep Arabski, a więc obszar, pozostający dotychczas w wyłącznej jurysdykcji Patriarchatu Antiocheńskiego.