100 lat Związku Polskich Kawalerów Maltańskich

W czerwcu Związek Polskich Kawalerów Maltańskich będzie obchodzić setną rocznicę założenia, a główne obchody trwać będą od kwietnia do października w Poznaniu, Częstochowie, Warszawie i Krakowie. Zakon Maltański jest jedną z największych i najbardziej dynamicznych organizacji charytatywnych na świecie. Aktualnie Kawalerowie Maltańscy oraz Damy poprzez swe liczne dzieła niosą pomoc ofiarom klęsk żywiołowych i wojennych, jak również sprawują codzienną opiekę nad osobami chorymi i niepełnosprawnymi.

Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego – rys historyczny

Dziś Suwerenny Zakon Rycerski Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego zwany Rodyjskim i Maltańskim jest podmiotem prawa międzynarodowego utrzymującego stosunki dyplomatyczne z ponad 90 państwami. Liczy ok. 12, 5 tys. Kawalerów, Dam i Kapelanów i prowadzi działalność dobroczynną w ponad 120 krajach.

W 2013 roku obchodziliśmy dziewięćsetlecie wydania bulli papieża Paschalisa II „Pie Postulatio Voluntatis” z 15 lutego 1113 roku, który potwierdzał istnienie Zakonu Maltańskiego oraz nadanie mu pełnej suwerenności, tak względem władz świeckich jak i kościelnych. W rzeczywistości początków Zakonu należy szukać wcześniej, w latach sześćdziesiątych XI wieku. Wtedy to pobożna konfraternia z republiki morskiej Amalfi wykupiła od Al-Mustansira – kalifa z dynastii Fatymidów plac „o rzut kamieniem na południe od Grobu Świętego”, na którym wybudowano kompleks szpitalny. Patronem Zakonu jest św. Jan Chrzciciel, zwany św. Janem Jerozolimskim. Stąd oficjalna nazwa Zakonu brzmi – Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego nazywany Rodyjskim i Maltańskim. Potocznie członkowie zakonu nazywani są joannitami, szpitalnikami oraz nawiązując do jego głównych siedzib – rycerzami rodyjskimi i kawalerami maltańskimi.

Historię zakonu można podzielić na cztery okresy:

I. Działalność w Ziemi Świętej w Jerozolimie i Akce do upadku Akki w 1291 roku.
II. Działalność na Rodos w latach 1310-1523.
III. Działalność na Malcie w latach 1530-1798.
IV. Działalność obejmująca ostatnie dwa stulecia i czasy współczesne.

W Ziemi Świętej w Jerozolimie i Akce

Zakon Maltański powstał jako zakon szpitalny, niosący pomoc potrzebującym i nigdy nie sprzeniewierzył się temu powołaniu. Szpital jerozolimski prowadzący przez braci pod przewodnictwem pierwszego zwierzchnika zakonu błogosławionego Gerarda, dawał schronienie nie tylko chorym, ale podobnie jak w innych średniowiecznych lecznicach – bezdomnym, opuszczonym oraz pielgrzymom. Nowością był fakt, że w Szpitalu Jerozolimskim każdy chory miał własne łóżko, co nie zdarzało się w lecznicach w Europie. Bracia zakonni wykonywali również inne działania charytatywne jak rozdawnictwo żywności ubogim oraz opiekę nad porzuconymi dziećmi, dla których Zakon organizował i opłacał pomoc u 1000 opiekunek. Szpital w Jerozolimie był przeznaczony na około 1000 chorych lecz w wyjątkowych sytuacjach liczba podopiecznych wzrastała do około 2000. Wizytujący szpital pielgrzym Jan z Wὒrzburga opisywał: „budynek wielki i wspaniały, którego nie sposób sobie wyobrazić, przedtem go nie widziawszy”. W innym miejscu dodawał, iż zakon Templariuszy nie daje nawet dziesiątej części tego co szpitalnicy.

Zakon zaangażował się w działalność militarną za rządów błogosławionego Raymunda du Puy (1120-1160), a z czasem w jego władaniu pozostało wiele warowni i zamków, między innymi słynne Crac des Chevalliers i Markab (Margat) w Syrii. Joannici uczestniczyli we wszystkich bataliach państw krzyżowych przeciwko Saracenom, ale też niezmiennie trwali przy głównej swej szpitalniczej misji. Z 1197 roku zachował się tekst modlitwy, odmawianej przez zakonników w Akce: „Czcigodni panowie chorzy, módlcie się, aby Bóg zesłał pokój na świat. Czcigodni panowie chorzy, módlcie się, aby Bóg zechciał mnożyć owoce ziemi. Módlcie się za pielgrzymów płynących przez morza i wędrujących po ziemi, aby Bóg prowadził ich i doprowadził w bezpieczeństwie duszy i ciała do celu. Czcigodni panowie chorzy, módlcie się za siebie i za innych chorych chrześcijan, aby Pan nasz zechciał dać im zdrowie, potrzebne ich duszom i ciałom. Czcigodni panowie chorzy, módlcie się za dusze waszych ojców i matek i za wszystkich zmarłych chrześcijan, którzy odeszli, aby Bóg dał im pokój wieczny. Amen.”

Od pierwszych lat swego istnienia Zakon rozwijał się bardzo dynamicznie tworząc sieć swoich placówek w państwach krzyżowych: Królestwie Jerozolimskim, Księstwie Antiochii, Hrabstwie Edessy, Hrabstwie Trypolisu, Królestwie Cypru, cylicyjskim Królestwie Armenii, Łacińskim Cesarstwie Konstantynopola i w państwach europejskich. Placówki te swoją działalność ogniskowały na zaspakajaniu potrzeb humanitarnych. Od samego początku zakonnicy św. Jana Jerozolimskiego wcielali w życie swoją dewizę: „Tuitio Fidei et Obsequium Pauperum”, to znaczy „Obrona Wiary i Pomoc Ubogim – Potrzebującym – Chorym”.

Po upadku Akki w 1291 roku joannici na około 19 lat osiedlili się na Cyprze. W latach 1308-1309 w sojuszu z genueńskim korsarzem Vignolo dei Vignoli zdobywają tereny pod państwo zakonne, obejmujące około 30 wysp Dodekanezu z enklawami w okolicach Smyrny, Halikarnasu oraz Epiru, z centrum na Rodos.

Działalność na Rodos w latach 1310-1523

Zagrożenie ze strony państw muzułmańskich: mameluckiego sułtanatu Egiptu, a później Sułtanatu Ottomańskiego wymusiło dalszy rozwój działalności militarnej Zakonu zwłaszcza floty wojennej oraz powstanie licznych fortyfikacji na Rodos, na sąsiednich wyspach i w Bodrum na wybrzeżu azjatyckim Morza Egejskiego. Zakon dzielił się na 8 języków (Langue): Prowansji, Owerni, Francji, Italii, Kastylii, Aragonii, Niemiec i Anglii. Zakon staje się wtedy liderem w rozwoju szpitalnictwa. Oddany do użytku w 1478 roku, trzeci już na Rodos, szpital zakonny (obecny gmach Muzeum Archeologicznego) jest instytucją przeznaczoną wyłącznie dla chorych. Nie zapomniano również o osobach bezdomnych i ubogich, tworząc dla nich osobne ośrodki.

Należy podkreślić, że od samego początku swojej działalności szpitale Zakonu Maltańskiego, nie czyniły różnic wśród przyjmowanych chorych, niezależnie od wiary, narodowości, koloru skóry i stanu. W szpitalu na Rodos i później na Malcie rezydował także kapelan wyznania prawosławnego, a do szpitala rodyjskiego przyjęto dr. Jehudę Graziano, pochodzącego z żydowskiej rodziny lekarskiej i nie wymagano od niego zwyczajowego przyrzeczenia na Ewangelię.

Na Malcie w latach 1530-1798

Po upadku Rodos Kawalerowie św. Jana Jerozolimskiego błąkali się na krótko osiadając w Messynie, Cumae, Civitavecchia, Viterbo, Corneto, Villefranche, Nicei i Syrakuzach. W 1530 roku cesarz Karol V ofiarował im Maltę z okolicznymi wyspami, gdzie osiągnięto kolejny, wyższy szczebel rozwoju szpitalnictwa. Pierwszy szpital na Malcie wybudowano w 1532 roku w Birgu, a Sacra Infermeria w Valletcie powstała w 1578 roku. Była typową instytucją kliniczną, w której chorzy byli lokalizowani w odrębnych oddziałach w zależności od rodzaju choroby, na którą cierpieli. Chorzy mieli nie tylko własne łóżko z baldachimem, własny węzeł sanitarno-higieniczny, ale podawano im posiłki na srebrnych talerzach ze srebrnymi sztućcami – gdyż łatwiej było je utrzymywać w czystości. Wielki Mistrz Marcantonio Zondadari zalecił wykonywanie sekcji zwłok u wszystkich zmarłych pacjentów Szpitala. A Wielki Mistrz Nicolas Cotoner dekretem z 19 grudnia 1676 roku utworzył specjalne stanowisko obducenta-anatomopatologa Szpitala i wydał kategoryczny nakaz wykonywania sekcji wszystkich zmarłych w Szpitalu chorych, nie wyłączając Kawalerów Maltańskich.

Jeśli chodzi o działalność militarną to szczególnie należy zwrócić uwagę na Wielkie Oblężenie Malty przez Turków w 1565 roku, trwające ponad 3 miesiące, po którym, dziesięciokrotnie liczniejsza armia Sulejmana Wspaniałego, została zmuszona do zwinięcia oblężenia 8 września tego roku. Dzień ten to święto Zakonu Maltańskiego znane jako święto Matki Boskiej Zwycięskiej lub Matki Boskiej z Filermo (patronka Zakonu Maltańskiego) oraz święto narodowe Republiki Malty. Jednym z głównych bohaterów Wielkiego Oblężenia był Wielki Mistrz Jean Parisot de La Valette, którego nazwiskiem nazwano nowe miasto, późniejszą stolicę państwa zakonnego i Republiki Malty.

Wielki Oblężenie oraz Bitwa pod Lepanto 7 października 1571 roku, w której Kawalerowie Maltańscy wzięli znaczący udział, ostatecznie złamało panowanie Turków na Morzu Śródziemnym. Stan ten utrwalały karawany, czyli 6-miesięczne rejsy policyjne po Morzu Śródziemnym, w których obowiązany był uczestniczyć każdy kawaler maltański, szczególnie gdy myślał o osiągnięciu ważnych urzędów w Zakonie. Zakon Maltański w dziejach wyspy odegrał znaczącą rolę. Wcześniej Malta, będąca zaledwie pionkiem na mapie geopolitycznej swojego rejonu, była słabo broniona i narażona na różne ataki, stała na krawędzi zapaści demograficznej. W połowie XVI stulecia ludność wyspy liczyła około 10 tysięcy mieszkańców, by pod koniec XVIII stulecia przekroczyć 300 tysięcy.

Ostatnie dwa stulecia i czasy współczesne

Po opanowaniu Malty przez Napoleona Bonaparte (1798 r.) kawalerowie maltańscy przez ponad 30 lat nie mogli odnaleźć się w zaistniałej sytuacji. Dodatkowo kryzys został spowodowany przekazaniem insygniów wielkich mistrzów niekanonicznemu Wielkiemu Mistrzowi – rosyjskiemu carowi Pawłowi I Romanowowi mimo, że Wielki Mistrz Ferdynand von Hompesch jeszcze nie abdykował. W latach 70- tych XIX wieku archaiczny podział organizacji na „Języki”, zastąpiono związkami narodowymi. W takich krajach jak Włochy, Niemcy, Austro-Węgry struktury maltańskie zostały włączone w struktury medyczne sił zbrojnych. Podczas I Wojny Światowej, jak ocenia Michel de Pierredon, maltańskie organizacje medyczne udzieliły łącznej pomocy 800 tys. poszkodowanych.

Suwerenny Zakon Rycerski Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego zwany Rodyjskim i Maltańskim jest podmiotem prawa międzynarodowego utrzymującego stosunki dyplomatyczne z ponad 90 państwami. Ma status Obserwatora w Organizacji Narodów Zjednoczonych. Obecnie Zakon na świecie liczy ok. 12, 5 tys. Kawalerów, Dam i Kapelanów. Wielkim Mistrzem jest Włoch, Fra’ Giacomo Dalla Torre del Tempio di Sanguinetto.
Zakon jest założycielem Komitetu Wykonawczego Międzynarodowej Pomocy Trędowatym z siedzibą w Genewie; Pomocy Międzynarodowej Zakonu Maltańskiego w walce z Głodem, Nędzą, Chorobami i Ignorancją w Świecie z siedzibą w Rzymie; Akademii Pediatrycznej Suwerennego Zakonu Maltańskiego w Mediolanie; Centrum Koordynacyjnego dla Ameryki w Miami.

Malteser International (powstała jako ECOM-Emergency Corp of the Order of Malta) uczestniczy w pomocy poszkodowanym w wyniku klęsk żywiołowych oraz konfliktów militarnych.

W niektórych państwach utworzono suborganizacje koordynujące i organizujące działalność humanitarną: Malteser Hilfdienst w Niemczech, Association des Oevres Hospitalliers de l’Ordre de Malte (OHFOM), Associatione Italiano per il Servzio Saniatario del Ordine di Malta (AIOSOM), Corpo Italiano del Soccorso del Ordine di Malta we Włoszech, Ambulance Corp w Irlandii. W Europie powstały liczne szpitale i domy opieki Zakonu Maltańskiego, głównie we Włoszech i Niemczech.

W 2019 roku zorganizowana została 61. międzynarodowa pielgrzymka Zakonu Maltańskiego z chorymi i niepełnosprawnymi do Lourdes.

100 lat Związku Polskich Kawalerów Maltańskich

Tradycje obecności Joannitów w Polsce sięgają XII wieku, kiedy to uczestniczący w wyprawach krzyżowych książę Henryk Sandomierski ufundował komandorię w Zagości, zniszczoną podczas najazdu mongolskiego. Joannici uczestniczyli w bitwie pod Legnicą 9 kwietnia 1241 roku. Zabytki pojoannickie spotyka się na Śląsku, Pomorzu i terenach Baliwatu Brandenburskiego, należących obecnie do Polski. Jednak szczególne znaczenie miała fundacja księcia Mieszka III Starego i biskupa poznańskiego Radwana, przekazująca joannitom kościół św. Michała Archanioła w Poznaniu i istniejący przy nim szpital. Powstała w ten sposób Komandoria Poznańska, która została rozwiązana dekretem władz pruskich o likwidacji instytucji zakonów katolickich na podległym sobie terytorium. Kościół poznański z czasem przyjął tytuł patrona Zakonu Świętego Jana Jerozolimskiego za Murami. Zakon Maltański nie cieszył się w Rzeczypospolitej zbytnią popularnością. Kawalerami maltańskimi byli m.in: Piotr Kochanowski, bratanek poety Jana, tłumacz dzieła Torquato Tasso „Jerozolima wyzwolona”, Paweł Czarniecki, brat hetmana Stefana, książę Józef Poniatowski – z nominacji cara Pawła. Jedynym polskim uczestnikiem Wielkiego Oblężenia Malty z 1565 r. był kawaler maltański Szymon Łatkowski, wynagrodzony po powrocie do kraju tytularną komandorią kościańską.

W czasie zaborów polscy kawalerowie maltańscy należeli do Związku Śląskich Kawalerów Maltańskich, Wielkiego Przeoratu Czech i Austrii oraz „in gremio religionis”.

Po odzyskaniu niepodległości 21 czerwca 1920 roku w Poznaniu utworzono Związek Polskich Kawalerów Maltańskich, którego pierwszym prezydentem został Ferdynand książę Radziwiłł ordynat ołycki i przygodzicki, długoletni poseł do Reichstagu, gdzie był prezesem Koła Polskiego, a także członek Izby Panów. Do czasu wyboru marszałka, przewodniczył on obradom Sejmu Ustawodawczego. Członkowie nowopowstałego Związku aktywnie uczestniczyli w walce o powstanie niepodległego Państwa Polskiego, uczestnicząc w Powstaniu Wielkopolskim, w walkach Korpusu Polskiego czy też obronie Lwowa. W czasie dwudziestolecia międzywojennego aktywnie uczestniczyli w organizacjach gospodarczych, ziemiańskich, myśliwskich. Organizowali służbę dyplomatyczną. Wielu przypłaciło to potem życiem już w pierwszych miesiącach II wojny Światowej.

Związek Polskich Kawalerów Maltańskich w okresie międzywojennym sprawował opiekę nad szpitalikiem w Rychtalu i nad szpitalem w Rybniku, otrzymanymi od Związku Śląskich Kawalerów Maltańskich. Próbowano utworzyć Korpus Sanitarny oparty na wzorach włoskich, którego struktury medyczne miały stanowić autonomiczną część polskiej wojskowej służby zdrowia. W zamyśle Sztabu Generalnego w każdym z 10 okręgów wojskowych miał powstać wojskowy szpital maltański, podlegający ochronie zgodnie z konwencjami genewskimi i haskimi. Niestety plany te przerwał wybuch wojny.

Tytuł Baliwa Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji przyjęli: Józef Piłsudski, Ignacy Mościcki, Aleksander kardynał Kakowski, August kardynał Hlond. Tuż po wybuchu wojny w 1939 roku w Warszawie powstał „ad hoc” Wojskowy Szpital Maltański w Warszawie przy ul. Senatorskiej w gmachu Resursy Kupieckiej (obecnie ambasada belgijska). Apel radiowy do warszawiaków o pomoc rzeczową i wolontariuszy poszedł w eter 6 września, a już dzień później szpital mógł nieść pomoc ofiarom niemieckich bombardowań. W ciągu pięciu lat działalności Szpital Maltański udzielił pomocy ok. 15 tys. rannych i chorych. Przeszkolono ponad 400 pielęgniarek i sanitariuszek z organizacji podziemnych. W szpitalu pracowało w sumie blisko 500 osób ochotniczego personelu. Warto pamiętać, że placówka maltańska była nazywana szpitalem polskiej konspiracji, między innymi to tu leczono uczestników zamachu na Franza Kutscherę. Lekarze szpitala uruchomili też przychodnię dla ludności żydowskiej, która na skutek restrykcyjnych zarządzeń niemieckich pozbawiona była opieki medycznej. Szpital działał przez cały czas oblężenia Warszawy, okres okupacji i Powstania Warszawskiego.

Po wojnie działalność Związku Polskich Kawalerów Maltańskich ogniskowała się na zachodzie Europy, choć funkcję prezydenta ad interim ZPKM (tymczasowo) pełnił pozostający w kraju Janusz książę Radziwiłł. W oczach władz komunistycznych maltańska działalność uchodziła za reakcyjną i z tego powodu została zakazana. To było też przyczyną faktu, że kard. Stefan Wyszyński, który w 1957 r. został baliwem, nie przystąpił do Związku Polskich Kawalerów Maltańskich, ale został członkiem Zakonu „in gremio religionis”. W tym czasie działalność koncentrowała się w dwóch głównych ośrodkach – w Rzymie i Londynie. Z Rzymem związany był Emeryk hr. Hutten-Czapski, który przez trzy kadencje był prezydentem ZPKM. Związek dysponował tam apartamentem, który stał się przystanią dla ogromnej rzeszy polskich naukowców odwiedzających Wieczne Miasto.

Londyn był siedzibą rządu emigracyjnego, ale także władz Związku Polskich Kawalerów Maltańskich. Należy zauważyć, że wielu członków Związku pełniło jednocześnie odpowiedzialne funkcje we władzach na uchodźstwie, tworząc elity środowisk emigracyjnych. Dość wspomnieć nazwiska ministra Augusta Zaleskiego, gen. Stanisława Kopańskiego czy gen. Władysława Andersa, który jeszcze zanim został przyjęty do Zakonu został odznaczony krzyżem „Pro Merito Melitensi” za wyprowadzenie polskich sierot z „nieludzkiej ziemi” – sowieckiej Rosji. Fakt, że Związek przetrwał poza granicami kraju, był też jednym z elementów ciągłości niepodległych instytucji życia publicznego, wbrew niewoli komunistycznej w kraju.

W wolnej Polsce po 1989 roku

Wznowienie działalności Związku Polskich Kawalerów Maltańskich w Polsce nastąpiło podczas Konwentu na Zamku Królewskim w Warszawie 14 października 1992 roku. Na początku Związek realizował pomoc za pośrednictwem Fundacji Św. Jana Jerozolimskiego ” Pomoc Maltańska”. Na podstawie umowy Fundacji z parafią p.w. św. Jana Jerozolimskiego za Murami w Poznaniu powstała Specjalistyczna Przychodnia Onkologiczna ” Pomoc Maltańska ” zajmująca się diagnostyką i leczeniem nowotworowych chorób piersi u kobiet. Takich diagnoz wykonano 87 tysięcy.

Na następne dzieła nie trzeba było długo czekać: Środowiskowy Dom samopomocy – Dom Pomocy Maltańskiej w Puszczykowie koło Poznania, Warsztaty Terapii Zajęciowej Fundacji Polskich Kawalerów Maltańskich w Poznaniu (obecnie w dwóch filiach) – opiekujące się osobami dorosłymi, niepełnosprawnymi umysłowo, Centrum Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym i Ich Rodzinom w Krakowie, prowadzące również integracyjne przedszkole, poradnię dla dzieci z autyzmem, poradnię zdrowia psychicznego i poradnię logopedyczną. Powiatowy Szpital Pomocy Maltańskiej Błogosławionego Gerarda w Barczewie pod Olsztynem (70 łóżek) dla chorych pozostających w stanie śpiączki, Dom Pomocy Społecznej Michała Archanioła dla osób upośledzonych umysłowo i psychicznie chorych z oddziałem dla osób z chorobą Alzheimera w Szyldaku koło Ostródy (80 osób).

W 2013 roku w Poznaniu powstało Centrum Pomocy Maltańskiej „Komandoria”, w którym zlokalizowano Maltańskie Gabinety Specjalistyczne, filię Warsztatów Terapii Zajęciowej, Centrum Geriatryczno-Gerontologiczne oraz Oratorium Maltańskie, gdzie udziela się pomocy w zakresie szkoły podstawowej dla uczniów ze środowisk ubogich i patologicznych. Dodatkowo organizowane są obozy dla osób niepełnosprawnych w Szczyrzycu oraz pielgrzymki do Lourdes. Z kolei Maltańska Służba Medyczna organizuje opiekę medyczną podczas uroczystości religijnych i pielgrzymek, w tym papieskich wizyt w Polsce.

Osobne miejsce zajmuje Opłatek Maltański. W okresie bożonarodzeniowym, w blisko 30 miastach, osoby ubogie i samotne zapraszane są do restauracji na wieczerze wigilijną, spotkanie z przedstawicielami Zakonu, hierarchami kościelnymi i przedstawicielami władz samorządowych, podczas której dorośli otrzymują prezenty w postaci produktów żywnościowych a dzieci zabawki i książki.

Na bramie miasta Rodos, zwanej przez chrześcijan Bramą Św. Katarzyny, a przez Turków Bramą Bazarową, według legendy, Wielki Mistrz Pierre d’Aubusson kazał umieścić napis: „Palin Darro – zniszczony (taki sam) powstaję na nowo. Słowa te oddają w pełni charakter powołania Zakonu Maltańskiego i jego historię, który po momentach niepowodzeń zawsze wznawia działalność w myśl dewizy „Tuitio Fidei et Obsequium Pauperum”, dostosowując ją do aktualnych potrzeb i oczekiwań.

***

Suwerenny Zakon Rycerski Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego, zwany Rodyjskim i Maltańskim, jest obecny w 54 krajach, a działalność dobroczynną prowadzi w ponad 120 krajach. Jest podmiotem prawa międzynarodowego utrzymującym stosunki dyplomatyczne z ponad 90 państwami. Posiada 6 przeoratów, 3 podprzeoraty i 45 związków narodowych.

Na czele Rady Suwerennej Zakonu stoi Wielki Mistrz (Głowa Państwa) wybrany spośród członków profesyjnych przez pełną Radę Państwa na dożywotnią kadencję. 80 Wielkim Mistrzem jest Włoch, Fra’ Giacomo Dalla Torre del Tempio di Sanguinetto.

Wielkiemu Mistrzowi w sprawowaniu władzy towarzyszy Rada Suwerenna, wybierana przez Kapitułę Generalną (ciało reprezentujące członków Zakonu, zbierające się raz na 5 lat). Rada Państwa jest ciałem doradczym dla Suwerennej Rady w sprawach dotyczących polityki, religii, medycyny i spraw międzynarodowych. Rada Audytorów wykonuje funkcje kontrolne. Obie Rady są wybierane także podczas obrad Kapituły Generalnej. Kwestie prawne są rozstrzygane przez sądy dwóch instancji, mianowane przez Wielkiego Mistrza i Suwerenną Radę. Główne obszary życia i działalności Zakonu są regulowane przez Kartę Konstytucyjną i Kodeks.
Zakon na świecie liczy ok. 12 500 Kawalerów, Dam i Kapelanów.

Do Zakonu Maltańskiego nie można się zapisać – można tylko zostać doń zaproszonym przez innych członków. Trzeba być praktykującym katolikiem i wykazać się aktywnością w ramach dzieł charytatywnych Zakonu. Kandydat musi wykazywać się postawą gwarantującą pełną realizację duchowości Zakonu, tj. obrony wiary i pomocy potrzebującym.

Członkowie mają prowadzić życie w sposób wzorowy zgodnie z naukami i zasadami Kościoła katolickiego i poświęcić się projektom pomocowym Zakonu. Zgodnie z Konstytucją członkowie Zakonu Maltańskiego są podzieleni na trzy klasy.

Członkami Pierwszej Klasy są Kawalerowie Sprawiedliwości lub Profesi oraz profesyjni Kapelani Konwentualni, którzy złożyli śluby „ubóstwa, czystości i posłuszeństwa dążącego do doskonałości zgodnie z Ewangelią”. Zgodnie z prawem kanonicznym są zakonnikami, ale nie są zobowiązani do życia we wspólnocie.

Członkowie Drugiej Klasy, na mocy przyrzeczenia posłuszeństwa, zobowiązują się żyć zgodnie z chrześcijańskimi zasadami i inspirującymi zasadami Zakonu. Są oni podzieleni na trzy kategorie:
– Kawalerowie i Damy Honoru i Dewocji w Posłuszeństwie,
– Kawalerowie i Damy Łaski i Dewocji w Posłuszeństwie,
– Kawalerowie i Damy Łaski Magistralnej w Posłuszeństwie.

Trzecia Klasa składa się ze świeckich członków, którzy nie składają ślubów zakonnych ani przyrzeczenia posłuszeństwa, ale żyją zgodnie z zasadami Kościoła i Zakonu. Są oni podzieleni na sześć kategorii:
– Kawalerowie i Damy Honoru i Dewocji,
– Kapelani Konwentualni ad honorem,
– Kawalerowie i Damy Łaski i Dewocji,
– Kapelani Magistralni,
– Kawalerowie i Damy Łaski Magistralnej,
– Donaci (mężczyźni i kobiety) Dewocji.

Do Związku Polskich Kawalerów Maltańskich należy obecnie 153 członków, z czego ok. 1/3 z nich mieszka poza granicami Polski.

Prezydentem Związku Polskich Kawalerów Maltańskich jest Jerzy Baehr, wybrany w 2017 roku na pięcioletnią kadencję.

Więcej na stronie internetowej.

*Wywiad nt. bieżącej działalności Zakonu w Polsce ukaże się w drugiej połowie stycznia na łamach KAI.