15 lat diecezji świdnickiej

Diecezja świdnicka obchodzi 15-lecie istnienia. Została utworzona w 2004 roku podczas ostatnich zmian w strukturze terytorialnej Kościoła w Polsce. Na tle innych diecezji wyróżnia się sanktuariami maryjnymi położonymi w niezwykle malowniczych miejscach. Posiada również zabytkową katedrę, gromadzącą wybitne dzieła sztuki gotyckiej i barokowej i jest jedną z najokazalszych świątyń na Dolnym Śląsku. Podczas najbliższego Zebrania KEP 13 i 14 czerwca w Świdnicy i Wałbrzychu, biskupi uczestniczyć będą w liturgiach dziękczynnych związanych z 15-leciem diecezji.

W 2004 roku kościół pw. św. Stanisława i św. Wacława został poniesiony do rangi katedry, a w marcu 2018 roku katedra otrzymała z rąk Prezydenta RP certyfikat potwierdzający wpis na listę Pomników Historii.

Sanktuaria maryjne wizytówką diecezji

Większość sanktuariów maryjnych w diecezji świdnickiej usytuowana jest w górach. Niezwykle malownicze położenie sprawia, że turyści i pielgrzymi są zachwyceni urokliwym regionem. – Wizytówką naszej diecezji są sanktuaria maryjne z bogatą tradycją. Warto o nich mówić, bo nas dobrze reprezentują w Polsce. Pielgrzymowanie do wielu z nich ma wielowiekową historię – wskazuje ks. dr Krzysztof Ora, dyrektor wydziału duszpasterskiego.

Jednym z bardziej znanych miejsc kultu na terenie diecezji świdnickiej jest sanktuarium w Bardzie. Jadąc drogą krajową nr 8 z Wrocławia do Kudowy Zdroju w pewnym momencie zobaczymy napis: „Bardo miasto cudów” i herb miasta – Matkę Bożą z Dzieciątkiem siedzącą na tronie. Do tej przygranicznej miejscowości, nazywanej bramą Kotliny Kłodzkiej, od wieków przybywają pątnicy, by za wstawiennictwem Matki Bożej Strażniczki Wiary Świętej prosić o potrzebne łaski. Dodatkowym atutem miejscowości jest jej położenie w Górach Bardzkich. Lokalizacja Barda sprawiła, że od wieków przenikały się tam różne wpływy kulturowe.

Obecnie miejscowość znana jest również z atrakcji turystycznych i malowniczego położenia. Jednak to nie przepiękne widoki sprawiają, że Bardo jest znanym miejscem na mapie, nie tylko Dolnego Śląska, ale i całej Polski, ale niespełna 44 centymetrowa figura Matki Bożej. Największy, materialny skarb sanktuarium bardzkiego, jest najstarszą w Polsce drewnianą, romańską rzeźbą Madonny Tronującej. Matka Boża w prawej ręce trzymająca kulę ziemską, a w lewej błogosławiące Dzieciątko Jezus. O cudach wyproszonych za wstawiennictwem Matki Bożej Bardzkiej świadczą liczne wota darowane przez wiernych w dowód wdzięczności.

– Przeprowadzone w 2016 r. badania metodą radioaktywnego węgla C14 potwierdziły, że drewno lipowe, z którego została ona wykonana zostało ścięte w 1011 roku. Granica błędu tegoż pomiaru pozwala na postawienie hipotezy, że figurkę wykonano w latach 985-1037 – tłumaczy o. Mirosław Grakowicz, CSSR, kustosz sanktuarium.

Bardzkie sanktuarium to jedno z kilkunastu szczególnych miejsc kultu w diecezji świdnickiej. Kolejnym jest Sanktuarium Matki Bożej Wambierzyckiej Królowej Rodzin, nazywane Śląską Jerozolimą. W kościele pw. Nawiedzenia NMP znajduje się figura ukoronowana w 1980 roku przez Prymasa Tysiąclecia – Stefana kard. Wyszyńskiego. Kustoszami sanktuarium są ojcowie franciszkanie. Bazylikę, do której prowadzi kilkadziesiąt kamiennych schodów wyróżnia imponująca fasada, która wygląda szczególnie widowiskowo podczas wieczornej iluminacji. Początek tego ośrodka pielgrzymkowego związany jest z 1218 rokiem. Jak wynika z przekazów historycznych, w miejscu, w którym obecnie stoi bazylika, ociemniały Jan po modlitwie przed figurką Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem, umieszczoną na lipie, odzyskał wzrok. Ów cud sprawił, że do tej figury NMP zaczęli napływać liczni pielgrzymi. 2018 rok był rokiem jubileuszowym 800-lecia Wambierzyc, obchody trwały cały rok. Kulminacyjną częścią jubileuszu był odpust 15 sierpnia.

Miejscem kultu maryjnego jest również sanktuarium Matki Bożej Przyczyny Naszej Radości „Maria Śnieżna” na Górze Iglicznej, gdzie znajduje się jedyna w diecezji świdnickiej figura Matki Bożej, osobiście koronowana przez Jana Pawła II w dniu 21 czerwca 1983 r.

Miejscem szczególnej modlitwy jest Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w klasztorze Chrystusa Króla w Polanicy Zdroju, ustanowione przez bpa Ignacego Deca w 2017 roku, w 100. rocznicę Objawień Fatimskich. W Sanktuarium znajduje się figura Matki Bożej Fatimskiej, która peregrynowała przez 3 lata we wszystkich parafiach diecezji świdnickiej. Kustoszami sanktuarium są ojcowie sercanie.

Historia diecezji w pigułce

Diecezja świdnicka została powołana przez Ojca Świętego Jana Pawła II, realizując założenia bulli “Totus Tuus Poloniae Populus” z 24 lutego 2004 r. Dekret erygujący diecezję wszedł w życie 25 marca 2004 r. Patronem diecezji jest św. Stanisław Biskup i Męczennik. Pierwszym biskupem świdnickim jest bp Ignacy Dec, który ingres do katedry odbył 25 marca 2004 roku. 8 maja 2008 r. sakrę biskupią przyjął ks. Adam Bałabuch, mianowany Benedykta XVI biskupem pomocniczym diecezji świdnickiej.

Diecezja jest częścią metropolii wrocławskiej. – Pierwszy dekret, jaki wydałem powoływał świdnicką kurię biskupią. Sukcesywnie były tworzone kolejne instytucje, w ciągu pierwszego roku powołałem ponad 10 instytucji, w następnych latach kolejne. Z okazji 15-lecia chcemy Panu Bogu dziękować za istnienie diecezji, ale także za wszystko, co przy Bożej pomocy i życzliwości ludzkiej udało się ukształtować – mówi bp Ignacy Dec, pierwszy biskup świdnicki.

Powierzchnia diecezji świdnickiej wynosi ok. 4.000 km kw. Jej terytorium zostało wyłączone z archidiecezji wrocławskiej – 13 dekanatów i z diecezji legnickiej – 8 dekanatów. Sąsiaduje z Czechami. – W minionym 15-leciu po konsultacji z radą kapłańską biskup świdnicki zreorganizował 6 i utworzył 3 nowe dekanaty oraz 10 nowych parafii. Obecnie w skład diecezji wchodzą 24 dekanaty – 190 parafii i ośrodek duszpasterski na Górze Iglicznej – wyjaśnia ks. dr Stanisław Chomiak, kanclerz kurii.

Liczba ludności zameldowanej na terenie diecezji świdnickiej wynosi około 625 138 osób, w tym katolików ok. 529 157. Liczba rzeczywiście mieszkających jest znacznie mniejsza. Jest to ludność przede wszystkim napływowa, która przybyła tu po II wojnie światowej, przede wszystkim z kresów II Rzeczpospolitej, ale także z Polski centralnej jak i repatrianci z Francji. Jednak ludzie, którzy urodzili się na tych terenach stanowią obecnie ogromną większość mieszkańców diecezji. Tutejsza ludność zatrudniona jest najczęściej w przemyśle i rolnictwie. Bardzo duży procent, zwłaszcza ludzi młodych, pracuje poza granicami kraju.

W diecezji świdnickiej pracuje obecnie ponad 360 kapłanów diecezjalnych i ponad 100 księży, ojców i braci zakonnych (11 zgromadzeń i 20 domów zakonnych). Kapłani zakonni obsługują 15 parafii, w pozostałych pracują księża diecezjalni. Ponadto w diecezji świdnickiej pełni posługę blisko 370 sióstr zakonnych w 55 domach zakonnych z 24 zgromadzeń. Na przestrzeni 15 lat zostało wyświęconych ponad 130 kapłanów.

W roku piętnastolecia składamy Panu Bogu uwielbienie i dziękczynienie za tyle miłości, której doznaliśmy od Niego w ciągu minionego czasu. Dziękujemy za światło i moc Ducha Świętego, za łaskę przebaczenia i miłosierdzia, za dobrych ludzi, których nam postawił na naszej drodze – mówi bp Ignacy Dec.

Działalność charytatywna

Niespełna 2 miesiące po utworzeniu diecezji świdnickiej, 8 maja 2004 r. biskup świdnicki powołał do istnienia Caritas Diecezji Świdnickiej, w celu lepszego prowadzenia dzieła miłosierdzia chrześcijańskiego w lokalnym Kościele. Działalność ta obejmuje wspeiranie szkół, jadłodajni, świetlic i ośrodka rekolekcyjno-wypoczynkowego.

Ks. dr Radosław Kisiel, dyrektor Caritas w Świdnicy podkreślił, że biskup świdnicki od początku troszczył się o najbardziej potrzebujących. – W czasie 15 lat istnienia diecezji wydaliśmy ponad 5 mln posiłków dla ubogich i ponad 650 tys. posiłków dla dzieci, przy czym posiłki dla dzieci nie były przez nikogo refundowane. Caritas prowadzi pomoc żywnościową. Realizujemy obecnie dwa projekty: Dystrybucja Żywności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014-2020. W ramach tego projektu w 2018 r. wydaliśmy żywność o wartości ponad 1mln 800 tys. zł. Drugi program prowadzony równolegle to Spiżarnia Caritas. Dodatkowo realizujemy założenia ustawowe o niemarnowaniu żywności – mówi ks. Kisiel.

Swoją misję Caritas realizuje przez konkretną pomoc materialną różnym potrzebującym instytucjom, wspiera materialnie szkołę katolicką w Świdnicy i w Wirach, finansuje Centrum Rehabilitacji i Opieki Paliatywnej w Świdnicy, 12 stacji niepublicznego ZOZ Opieki Caritas, którego dyrektorem jest ks. dr Jan Gargasewicz.

Wyższe Seminarium Duchowne

W diecezji świdnickiej istnieje Wyższe Seminarium Duchowne, erygowane przez biskupa świdnickiego 8 maja 2004 r. Jego patronem jest św. Wojciech biskup i męczennik. Na początku, z racji konieczności adaptacji budynków siedziby seminaryjnej, formacja alumnów odbywała się w Metropolitalnym Wyższym Seminarium Duchownym we Wrocławiu. Niedługo potem w Świdnicy ruszyły prace remontowe obiektów WSD przy pl. Wojska Polskiego 2. Świdnickie WSD rozpoczęło swoją działalność w miejscowych obiektach 1 października 2005 r. Obecnie w seminarium do kapłaństwa przygotowuje się blisko 40. alumnów.

Świdnicka uczelnia jest afiliowana do Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. Alumni Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Świdnickiej są zarazem studentami Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu, gdzie podejmują 6-letnie studia filozoficzno-teologiczne, które wieńczą uzyskaniem tytułu zawodowego magistra teologii. Odbywa się to po złożeniu pracy dyplomowej i zdaniu egzaminu magisterskiego.

Obecnie osoby studiujące w świdnickim punkcie dydaktycznym mają możliwość pisania pracy magisterskiej w ramach wybranych przez siebie seminariów naukowych spośród następujących: filozofia chrześcijańska, historia Kościoła, teologia dogmatyczna, teologia moralna, teologia duchowości, liturgika, katolicka nauka społeczna, egzegeza Nowego Testamentu – wyjaśnił rektor uczelni ks. dr Tadeusz Chlipała.

W momencie, kiedy powstało WSD, powołano Towarzystwo Przyjaciół WSD. Jego działalność polega na tym, że wierni w poszczególnych parafiach modlą się w intencji powołań kapłańskich, zakonnych i misyjnych w każdy I czwartek miesiąca. – Dodatkowo przy seminarium funkcjonuje referat powołań zajmujący się jego promowaniem. Ta działalność to przede wszystkim spotkania w poszczególnych parafiach z ministrantami, lektorami i wiele jest powołań kapłańskich z tych akcji – mówi ks. Piotr Gołuch, ojciec duchowny WSD i moderator duszpasterstwa powołań.

Jednym z programów edukacyjnych organizowanych przez WSD w Świdnicy jest cykl popularno-naukowy „Drogami Wiary i Rozumu”. Jego geneza sięga roku 2011, w którym to papież Benedykt XVI wydał list „Porta fidei”, obwieszczający w Kościele Rok Wiary. – Moderatorzy świdnickiego seminarium, zainspirowani treścią tego dokumentu, zasięgając również opinii środowiska naukowego skupionego przy Wyższym Seminarium Duchownym w Świdnicy, podjęli decyzję o organizacji programu, który służyłby popularyzacji teologii i prawd wiary – tłumaczy ks. Marcin Dolak, wicerektor seminarium.

Projekt Drogami Wiary i Rozumu jest kierowany do wszystkich. Z założenia służyć miał jasnemu i klarownemu przekazywaniu wiedzy teologicznej oraz pomaga innym w odnalezieniu odpowiedzi na nurtujące pytania dotyczące wiary. – To nic innego jak „teologia w pigułce”. Powodów podjęcia się tej inicjatywy było wiele. Na sercu wszystkich zaangażowanych w tworzenie tego dzieła leżała troska, by przedstawić teologię jako atrakcyjną i interesującą dyscyplinę akademicką, przybliżyć trudne do zrozumienia traktaty, wyjaśnić wątpliwości, a nade wszystko umożliwić jeszcze lepsze poznanie Boga, a przez to doprowadzić do jeszcze bardziej zażyłej relacji z Nim – zaznacza ks. Dolak.

Od roku 2004 Wyższe Seminarium Duchowne prowadziło teologiczny punkt dydaktyczny dla świeckich. Pozwalał on takim osobom zdobycie tytułu magistra teologii na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu. W związku ze zmianami w prawodawstwie szkół wyższych, w roku 2017/2018 postanowiono wygasić studia magisterskie dla studentów świeckich w Świdnicy. W miejsce studiów magisterskich utworzono podyplomowe studia teologiczno-katechetyczne.

Katechizacja w diecezji

Na terenie diecezji świdnickiej działa 16 katolickich placówek oświatowych: 5 przedszkoli, 5 szkół podstawowych, 3 gimnazja, 1 liceum ogólnokształcące oraz 2 ośrodki specjalne. Placówki prowadzone są głównie przez żeńskie zgromadzenia zakonne, a także przez diecezjalną Caritas. Istnieje ponadto 17 szkół noszących imię Jana Pawła II.

Religii w szkołach naucza 435 katechetów: 136 duchownych, 31 sióstr zakonnych i 268 katechetów świeckich. Zadaniem wydziału katechetycznego jest przede wszystkim troska o to, żeby do szkół byli kierowani wykwalifikowani katecheci. – Nauczanie religii określone jest przez dokumenty kościelne i odbywa się zgodnie z prawem państwowym. Czuwamy nad tym, żeby nauczanie religii odbywało się zgodnie z przepisami prawa państwowego – podkreśla ks. dr Marek Korgul, dyrektor wydziału katechetycznego.

Katedra świdnicka

Głównym kościołem diecezji jest katedra świdnicka pw. Świętych Stanisława biskupa i męczennika i Wacława męczennika. Fundatorem świątyni był w 1330 roku Bolko II Świdnicki, wnuk polskiego króla Władysława Łokietka. Katedra posiada wieżę o wysokości 101 m – jest to najwyższa gotycka wieża w Polsce.

O tym kościele znakomity historyk sztuki Max Sdralek, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego ponad 100 lat temu mówił: – Na całym Śląsku jest tylko jeden kościół, który jest być godzien rangi kościołem biskupim, to świdnicka fara.

Katedra w Świdnicy jest jednym z najpiękniejszych klejnotów w koronie Pomników Historii. Wymyśliłem to hasło i go używam, bo jest adekwatne do stanu faktycznego. Kościół posiada fantastyczne wyposażenie barkowe. To zasługa artysty, rzeźbiarza Johanna Riedla – zaznacza Mariusz Barcicki, miłośnik Świdnicy.

W nawie głównej znajduje się jeden z najpiękniejszych ołtarzy w Europie Środkowo-Wschodniej o wysokości ponad 15. metrów. Pod ołtarzem głównym znajduje się unikalna krypta licząca około 650 lat. Również w nawie głównej znajdują się olbrzymie obrazy patronów katedry. Każdy wraz z ramą ma powierzchnię ponad 50 m kw. Po jednej stronie malowidła przedstawiają św. Stanisława, a po drugiej św. Wacława.

W nawie południowej w apsydzie znajduje się jeden z najstarszych w Europie ołtarz ukazujący Najświętsze Serce Jezusa. Nieopodal jest największy na Śląsku chór gotycki a na nim wspaniały ołtarz szafiasty – pentaptyk ukazujący Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny z 1492 roku. Również w nawie południowej dostrzec możemy XV-wieczną pietę, największą na Śląsku. Tuż obok jest boczna kaplica, gdzie w barokowym ołtarzu znajduje się słynący łaskami obraz Matki Bożej Uzdrowienia Chorych z drugiej połowy XV wieku. Przed wiekami było tu wiele uzdrowień dzieci i osób starszych. Wizerunek został ukoronowany w stulecie objawień Matki Bożej w Fatimie.

W nawie północnej katedry znajduje się wspaniała scena ukazująca Chrystusa modlącego się w Ogrójcu, poniżej widzimy śpiących Apostołów, obok jest scena ukrzyżowania – to barokowe dzieła Johanna Riedla. Również w nawie północnej w kaplicy chrzcielnej znajduje się renesansowa kaplica z końca wieku XVI, zaliczana do najwybitniejszych dzieł tego typu na Śląsku.

W zasobach świdnickiej katedry znajduje się wspaniała, 14-kilogramowa barokowa monstrancja, zrobiona z czystego srebra. Wykonał ją jeden z warsztatów wiedeńskich na okazję odzyskania kościoła z rąk protestanckich i wykupienia praw patronackich do świątyni przez jezuitów od klarysek wrocławskich. Monstrancja ma wysokość 106 cm i jest zaliczana do grupy najwybitniejszych dzieł tego typu w Europie.
Mam świadomość tego, że świdnicka katedra to niezwykła świątynia – mówi Mariusz Barcicki, przewodnik katedralny.

Diecezja obecnie

W 2019 roku trwają obchody związane z 15-leciem istnienia diecezji świdnickiej. Uroczystości jubileuszowe rozpoczęły się 23 marca. W tym dniu nuncjusz apostolski abp Salvatore Pennacchio przewodniczył Mszy św. w świdnickiej katedrze. 6 kwietnia sprawowana była Msza św. papieska w Wałbrzychu. Eucharystii przewodniczył kard. Stanisław Dziwisz. Kolejna uroczystość, odpust diecezjalny ku czci św. Stanisława pod przewodnictwem abpa Józefa Michalika, odbyła się 8 maja. Wydarzenia wpisujące się w obchody 15-lecia ustanowienia diecezji świdnickiej będą trwały do czerwca. W dniach 13-14 czerwca w diecezji świdnickiej odbędzie się 383. Zebranie Plenarne Konferencji Episkopatu Polski.

27 lipca tego biskup Ignacy Dec kończy 75 lat i zgodnie z prawem kanonicznym przechodzi na emeryturę, składa rezygnację z urzędu, i tym samym stanie się biskupem seniorem. – W związku z tym przez najbliższy czas będziemy czekać na nowego biskupa, który nada ton działalności duszpasterskiej w całym Kościele świdnickim i wyznaczy kierunek, w którym diecezja będzie miała się rozwijać – powiedział ks. dr Daniel Marcinkiewicz, rzecznik świdnickiej kurii świdnickiej.

– Chcę podkreślić, że wszystko, co się udało zrobić przez 15 lat możliwe było dzięki wspaniałej współpracy poszczególnych grup diecezjalnych. To oczywiście znak Bożego błogosławieństwa, ale i wielkiego zaangażowania naszych kapłanów – podkreśla bp Ignacy Dec.