400-lecie męczeństwa św. Jozafata Kuncewicza

– Św. Jozafat odważnie i z miłością dawał świadectwo swojej przynależności do Kościoła Unickiego i wierności Papieżowi – wskazał bp Kazimierz Gurda w Liście pasterskim z racji jubileuszu 400-lecia męczeńskiej śmierci św. Jozafata Kuncewicza. W niedzielę 12 listopada w parafii Narodzenia NMP w Białej Podlaskiej odbędą się główne uroczystości rocznicowe drugorzędnego patrona diecezji siedleckiej.

Bp Kazimierz Gurda w liście, który będzie odczytywany we wszystkich kościołach diecezji siedleckiej, przypomniał życie, pasterską posługę i męczeńską śmierć biskupa archidiecezji połockiej. – W swej posłudze kapłańskiej i biskupiej wykazywał wielkie zaangażowanie i gorliwość. Miały one swe źródło w bogatym życiu duchowym nowego arcybiskupa połockiego. Całym sercem oddawał się modlitwie wspólnotowej i indywidualnej, umartwieniu przez podejmowane posty i biczowania oraz pracy intelektualnej, przez poznawanie tekstów Ojców Kościoła. Swą wiernością Chrystusowi, pobożnością i zaangażowaniem zmieniał powoli swoich księży, zachęcając ich do gorliwej pracy duszpasterskiej – wskazał hierarcha.

Ważnym aspektem w historii świętego, było jego zaangażowanie na rzecz przywracania jedności chrześcijan. – W relacjach do wyznawców Chrystusa, którzy pozostali w Cerkwi Prawosławnej, okazywał szacunek, życzliwość, a często pomoc. Ten sposób działania arcybiskupa Połocka sprawiał, że wielu wyznawców prawosławia przechodziło do Kościoła Unickiego, dlatego św. Jozafat nazywany był „duszochwatem”. Taka jednak postawa nie spotykała się ze zrozumieniem ze strony biskupów i księży prawosławnych – przypomina biskup siedlecki.

Główne uroczystości jubileuszowe będą miały miejsce w niedzielę, 12 listopada w kościele pw. Narodzenia NMP w Białej Podlaskiej. Mszy św. o godz. 12.00 będzie przewodniczył metropolita lubelski abp Stanisław Budzik, a kazanie wygłosi abp Eugeniusz Popowicz, metropolita przemysko-warszawski Kościoła Greckokatolickiego. W dniach 13-17 listopada odbędzie się również diecezjalna pielgrzymka do grobu św. Jozafata w Rzymie.

Wcześniej, w miesiącu październiku, w czasie nabożeństw różańcowych, były czytane teksty ukazujące osobę i nauczanie św. Jozafata. W tym samym czasie, w parafiach bialskich i w parafiach, które noszą tytuł św. Jozafata – Gęś i Korczówka – odbyła się peregrynacja jego obrazu i relikwii.

***

12 listopada 1623 r. w Witebsku pod domem Jozafata, doszło do zamieszek. Gdy wyszedł do demonstrującego tłumu został napadnięty i zabity przez wyznawców prawosławia a jego sponiewierane ciało utopiono w rzece Dźwinie. Po wyłowieniu z rzeki, ciało Męczennika zostało wystawione w kościele w Witebsku, a potem przewiezione do Połocka, gdzie 18 stycznia 1625 r., a więc po 14 miesiącach od męczeńskiej śmierci, zostało złożone w grobie w katedrze. Jozafat został ogłoszony błogosławionym 16 maja 1643 r. przez papieża Urbana VIII, a do grona świętych – jako pierwszy wierny Kościoła Unickiego – został włączony przez papieża Piusa IX dnia 29 czerwca 1867 r. Było to w roku kasaty przez carat łacińskiej diecezji podlaskiej (obecna diecezja siedlecka).

Trumna z ciałem Świętego stała się cenną relikwią dla Kościoła Unickiego. Unici strzegli tych relikwii przed zniszczeniem ze strony cara oraz Cerkwi Prawosławnej. Dlatego, gdy zbliżało się niebezpieczeństwo były przenoszone w bezpieczne miejsca. W ten sposób w 1706 r. znalazły się one w Białej Podlaskiej w prywatnej kaplicy księcia Karola Radziwiłła. Z kaplicy Radziwiłłów, w roku 1759, trumna z ciałem św. Jozafata została przeniesiona do kościoła pw. św. Barbary (dziś kościoła pw. Narodzenia NMP), wybudowanego razem z klasztorem Bazylianów i złożona w bocznym ołtarzu. Kult św. Jozafata zaczął się bardzo rozszerzać zarówno wśród wiernych Kościoła Unickiego, jak i Kościoła Łacińskiego. W 1861 r. podczas obchodów odpustowych biskup janowski, czyli podlaski, Beniamin Szymański, poświęcił obraz namalowany przez Józefa Simmllera, przestawiający śmierć arcybiskupa Jozafata Kuncewicza. Po upadku Powstania Styczniowego, w 1867 r. została zlikwidowana diecezja podlaska, biskup Beniamin Szymański został usunięty z diecezji, a prześladowanie unitów ze strony cara się wzmogło. W 1874 r. doświadczyły tego szczególnie parafie unickie w Drelowie i w Pratulinie. Unici, podobnie jak św. Jozafat, pozostali wierni Unii i Papieżowi.

Władze carskie niechętnym okiem śledziły rozwój kultu św. Jozafata w Białej Podlaskiej. Dlatego, gdy tylko nadarzyła się okazja skasowano w 1864 r. zakon Bazylianów i wypędzono ich z miasta. Nowy proboszcz, były unita, wykorzystując remont kościoła w maju 1873 r. przeniósł trumnę z ciałem Świętego do podziemi, gdzie ją zamurowano. W zapomnieniu pozostawała przez 40 lat. Dopiero w czasie I wojny światowej, w 1915 r., gdy wojska rosyjskie odeszły z Białej Podlaskiej a wraz z nimi duchowni prawosławni oraz przyszli Niemcy, postanowiono odnaleźć relikwie św. Jozafata. Starania podjął ówczesny kapelan wojskowy, kapucyn o. Rembert Teodor Grobbels. Dzięki mieszkańcowi Białej Podlaskiej, który był świadkiem zamurowania trumny z ciałem Świętego, relikwie zostały odnalezione. Ich odnalezienie było dla mieszkańców Białej Podlaskiej znakiem, że także i Polska zmartwychwstanie. Mieszkańcy niedługo jednak cieszyli się z odnalezionych relikwii. Dnia 11 lipca 1916 r., pomimo sprzeciwu obywateli miasta, trumna z ciałem św. Jozafata została wywieziona do Wiednia, a w 1949 r., na życzenie papieża Piusa XII, relikwie zostały przewiezione do Rzymu i złożone w Bazylice św. Piotra, gdzie znajdują się do dzisiaj.

Św. Jozafat został dołączony do głównych patronów diecezji siedleckiej: św. Judy Tadeusza i Szymona Gorliwego przez biskupa Ignacego Świrskiego w latach Soboru Watykańskiego II.

W roku 1969 Święty Męczennik za jedność Kościoła, powrócił na nowo do Białej Podlaskiej w swych relikwiach, przekazanych przez Stolicę Apostolską.