80 lat temu hitlerowcy zgładzili podhalańskich Żydów

W Czarnym Dunajcu i w Nowym Targu odbywają się uroczystości związane z 80. rocznicą akcji Reinhardt, w której Niemcy zgładzili Żydów mieszkających na Podhalu.

W poniedziałkowe popołudnie 29 sierpnia miały miejsce uroczystości na cmentarzu żydowskim w Czarnym Dunajcu. Został on odnowiony w ramach projektu „Ludzie, nie liczby”, na czele którego stał sportowiec i wolontariusz Dariusz Popiela.

– 80 lat temu społeczność żydowska z Czarnego Dunajca i okolicznych miejscowości przestała istnieć. Kilkaset osób zginęło w obozie zagłady w Bełżcu. Po 80 latach od tamtych wydarzeń stajemy w tym miejscu, by uczcić pamięć naszych dawnych sąsiadów – mówił Michał Szaflarski, prowadzący uroczystość w Czarnym Dunajcu, który był zaangażowany w projekt „Ludzie, nie liczby”.

Potomkowie osób tam spoczywających modlili się wspólnie ze społecznością górali zaangażowanych w projekt „Ludzie, nie liczby”. Obecni byli przedstawiciele władz gminy, a także duchowni z Czarnego Dunajca. Dziekan i proboszcz, ks. Krzysztof Kocot, poprowadził modlitwę w języku polskim w intencji zmarłych, którzy spoczęli na cmentarzu żydowskim. Do modlitwy włączył się także ks. Witold Józef Kowalów, kapłan pochodzący z parafii w Poroninie, a na co dzień pracujący na Ukrainie.

Podczas uroczystości górale i Żydzi wspólnie razem odczytali nazwiska blisko 500 osób spoczywających na cmentarzu w Czarnym Dunajcu, którzy byli ofiarami hitlerowskiej zagłady. Delegacja władz Gminy Czarny Dunajec złożyła kwiaty pod pamiątkowym postumentem z Gwiazdą Dawida. Kwiaty złożyła także delegacja społeczności Czarnego Dunajca.

Kolejnym punktem wydarzenia był pokaz filmu dokumentalnego „Ukos światła” w reżyserii Wojciecha Szumowskiego, który powstał dzięki Fundacji Tygodnika Powszechnego. Opowiada on m.in. o historii cmentarza żydowskiego w Czarnym Dunajcu i zabiegach o jego odnowienie. Z kolei w synagodze w Czarnym Dunajcu odbył się recital Ryfki Foremniak.

Na terenie przedwojennego powiatu nowotarskiego mieszkało około siedmiu tysięcy Żydów. Żyli w jego największych miejscowościach: Zakopanem, Nowym Targu, Rabce, Szczawnicy, Ochotnicy i Czarnym Dunajcu. Hitlerowcy podjęli decyzję o przeprowadzeniu Akcji Reinhardt, której celem było wymordowanie ludności żydowskiej z Generalnego Gubernatorstwa.
80. rocznica zagłady żydowskich mieszkańców Podhala będzie obchodzona także w Nowym Targu. 30 sierpnia na stadionie Miejskim im. Józefa Piłsudskiego – miejscu zbiórki Podhalańskich Żydów przed ich deportacją 30 sierpnia 1942 r. odczytana zostanie lista 2, 5 tys. imion żydowskich mieszkańców Nowego Targu. Społeczność stolicy Podhala przejdzie ponadto na stację kolejową i tam złoży kwiaty w miejscu odjazdu transportu z Żydami. Będzie też modlitwa na cmentarzu żydowskim w Nowym Targu, który został również odnowiony w ramach projektu „Ludzie, nie liczby”. Na zakończenie zaplanowano spotkane z reżyserem Wojciechem Szumowskim autorem filmu „Ukos światła”.

W starej synagodze w Czarnym Dunajcu powstaje Centrum Dialogu Międzynarodowego z Domem Pamięci Ziemi Czarnodunajeckiej i jej Mieszkańców.