80 lat temu KL Auschwitz zaczął się w Tarnowie

W Tarnowie odbył się Marsz Pamięci. Mieszańcy przeszli historyczną trasą, jaką 80 lat temu powędrowali na rampę kolejową więźniowie I Transportu do KL Auschwitz. 14 czerwca 1940 roku wywieziono z Tarnowa 728 więźniów. Wówczas nie wiedzieli gdzie jadą. Dziś obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.

Główną grupę pierwszych więźniów stanowili młodzi mężczyźni, którzy nie przekroczyli trzydziestego roku życia. Próbowali oni przedostać się na Węgry i dalej do Francji, aby podjąć walkę z Niemcami. Złapani trafili do tarnowskiego więzienia. Pozostałą część stanowili mężczyźni zaangażowani w działalność konspiracyjną przeciw okupantowi.

13 czerwca więźniowie zostali przewiezieni do łaźni żydowskiej i tam po kąpieli spędzili noc. Rano 14 czerwca przeprowadzono ich pod eskortą głównymi ulicami Tarnowa na rampę kolejową dworca PKP, skąd pojechali w nieznane. Dziś nie żyje już ani jeden z więźniów pierwszego transportu, ale zachowały się ich wspomnienia. „Dzień wyjazdu z Tarnowa do obozu był słoneczny i upalny. Szliśmy czwórkami pod eskortą SS-manów w kierunku torów. Szliśmy poważni i przygnębieni. Byli wśród nas miejscowi tarnowianie – im chyba było najtrudniej. Gdzieniegdzie w oknach dało się dostrzec ukryte za firankami twarze. Spłoszone znikały szybko, aby za chwile znów się ukazać. To oszołomione terrorem miasto w dwójnasób przeżywało wyjazd tak ogromnego transportu” – to wspomnienia więźnia pierwszego transportu, Eugeniusza Niedojadło, nr obozowy 213, które ukazały się w okolicznościowej gazetce „Wiadomości Tarnowskie”.

Wspomnienia więźniów są także na stronie www.pierwszytransport.tarnow.pl „Z Tarnowa wyjechaliśmy około godziny ósmej. Mimo że pociąg jechał wolno i mogliśmy wyglądać za okno, nikt z nas nie mógł się zorientować w celu podróży” – wspomniał Jerzy Bogusz nr 61.

Aby uczcić pamięć o tych wydarzeniach i ludziach, którzy trafili do KL Auschwitz w Tarnowie zorganizowało Marsz Pamięci. Mieszkańcy przeszli historyczną trasą, jaką 80 lat temu powędrowali na rampę kolejową więźniowie I Transportu do KL Auschwitz. Spod pomnika I Transportu na dworzec przeszli m.in. parlamentarzyści, samorządowcy, członkowie organizacji kombatanckich, mieszkańcy.

Światła pamięci i kwiaty złożone zostały pod obeliskiem z nazwiskami wszystkich więźniów z pierwszego transportu.
Ryszard Lis, prezes tarnowskiego oddziału Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem apelował o pamięć o tym wydarzeniu i podkreślał, że pierwszymi więźniami KL Auschwitz byli Polacy. Jak dodał, więźniowie pomagali sobie a także kolejnym grupom, które przybywały do obozu. Przypomniał także spotkanie tarnowskiego więźnia Eugeniusza Niedojadło ze św. Maksymilianem Kolbe, który przekazał mu przesłanie aktualne także dziś – że miłość zwycięży i żeby nie nienawidzić.
Uroczystości rocznicowe rozpoczęły się w sobotę, była Msza św. w katedrze, a przy pomniku I Transportu złożono kwiaty i znicze.

Na ulicy Wałowej w Tarnowie można oglądać 728 plansz upamiętniających każdego z pierwszych więźniów największego niemieckiego obozu a na Placu Sobieskiego plenerową wystawę.

Na dworcu w Galerii Biura Wystaw Artystycznych została otwarta wystawa „Przeciw wojnie. 80. rocznica pierwszego transportu do KL Auschwitz”. Jest to wystawa dzieł sztuki współczesnej z kolekcji Małopolskiej Fundacji Muzeum Sztuki Współczesnej uzupełniona o specjalnie wypożyczone prace oraz archiwalia. Zobaczyć można na niej m.in. prace: więźnia z pierwszego transportu, Mariana Kołodzieja, Huberta Czerepoka, Zbigniewa Libery, Krzysztofa Piętki, Wilhelma Sasnala, Grzegorza Sztwiertni oraz Józefa Szajny. Wystawa czynna będzie do 15 listopada. Wstęp jest wolny.
Z okazji rocznicy zorganizowano także multimedialny piknik historyczny w Amfiteatrze Letnim.
Osoby, które posiadają konto na Facebooku, Twitterze lub Instagramie mogą wziąć udział w Narodowej Wirtualnej Sztafecie Pamięci o 14 czerwca.

Każdy może w niej oddać, bez wychodzenia z domu, hołd jednemu z 728 więźniów pierwszego transportu, umieszczając planszę z jego imieniem, nazwiskiem, numerem i podobizną na swoim profilu (LINK).

„Również następne transporty do Auschwitz stanowili Polacy. Przez kolejne dwa lata funkcjonowania obozu, aż do czasu wdrożenia przez Niemców ludobójczego planu „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, to nasi rodacy stanowili dominującą większość męczonych i mordowanych tam osób” – mówi Piotr Dziża, członek Konwentu Organizacyjnego Międzynarodowego Społecznego Komitetu 14 czerwca.

Tymczasem od 15 czerwca przez 28 dni na Poczcie Głównej przy ul. Mickiewicza w Tarnowie będzie bity okolicznościowy stempel z motywem graficznym wagonu i okolicznościowym napisem z okazji 80. rocznicy. W dystrybucji urzędów pocztowych na terenie całego kraju znajdzie się także specjalna karta okolicznościowa.

Do końca roku każdy może sobie przybić w Tarnowskim Centrum Informacji, Rynek 7 rocznicowy stempel z motywem plastycznym zaczerpniętym z tarnowskiego Pomnika I Transportu.

Tarnów każdego roku pamięta o rocznicy. Przy Pomniku I Transportu w uroczysty sposób, władze miasta wspólnie z Towarzystwem Opieki nad Oświęcimiem Pamięć o Auschwitz – Birkenau Oddział w Tarnowie przypominają o tym historycznym wydarzeniu, będącym początkiem tragedii milionów ludzi.

Obecnie czynione są starania o pozyskanie historycznego wagonu, którym więźniowie I Transportu pojechali do KL Auschwitz, odnowienia go i stworzenie w nim mini-muzeum, a także zorganizowanie marszu i pociągu pamięci Tarnów – Muzeum Auschwitz.

Pierwsi więźniowie w obozie otrzymali numery od 31 do 758. Wojnę przeżyło 298 więźniów z pierwszego transportu, zginęło 272, w przypadku 158 los jest nieznany.