9 stycznia papież przyjmie ambasadorów akredytowanych przy Stolicy Apostolskiej

Planowana 9 stycznia audiencja dla ambasadorów akredytowanych przy Stolicy Apostolskiej będzie dla papieża okazją, aby złożyć życzenia noworoczne 184 dyplomatom reprezentującym kraje utrzymujące pełne stosunki dyplomatyczne ze Stolicą Apostolską – przypomina na łamach agencji ACI Stampa Andrea Gagliarducci.

Włoski watykanista zwraca uwagę, że tylko 12 krajów świata nie utrzymuje pełnych stosunków dyplomatycznych z Watykanem, a osiem z nich nie ma nawet żadnego przedstawiciela. 185 państwem utrzymującym pełne stosunki dyplomatyczne ze Stolicą Apostolską może stać się Wietnam.

Od połowy lat 90. nastąpiło stopniowe zbliżenie obydwu stron, w tym porozumienie w sprawie mianowania biskupów, które okazało się skuteczne, a następnie ustanowiono wspólną komisję, która spotykała się na przemian w Wietnamie i w Stolicy Apostolskiej. Od 2022 r. Stolica Apostolska wyznaczyła jednego ze swoich przedstawicieli-rezydentów, co jest ostatnim krokiem przed nawiązaniem formalnych stosunków dyplomatycznych. Jest to obecnie nuncjusz apostolski w Singapurze, abp Marek Zalewski. Przeszkodą w podjęciu ostatecznej decyzji były walki frakcyjne między wietnamskimi komunistami. Być może objęcie urzędu prezydenta w październiku ub. roku przez gen. Lương Cườnga przyczyni się do podjęcia wiążącej decyzji w tej kwestii.

Wśród ośmiu państw nie posiadających żadnego przedstawicielstwa dyplomatycznego wyróżnia się Afganistan, gdzie od powrotu talibów do władzy nie ma nawet funkcjonującego kościoła, a jedyny w tym kraju znajdował się we włoskiej ambasadzie, która została ewakuowana. Także ojcowie barnabici, którzy się nim opiekowali, musieli opuścić kraj.

Innym krajem bez przedstawiciela Stolicy Apostolskiej jest Arabia Saudyjska. Watykan utrzymuje jednak pewne nieformalne stosunki z Rijadem. Na przykład uczestniczył jako kraj obserwator w utworzeniu KAICIID – Centrum Dialogu Międzyreligijnego i Międzykulturowego Króla Abdullaha.

Chińska Republika Ludowa również nie utrzymuje relacji dyplomatycznych ze Stolicą Apostolską. Nuncjatura w Chinach znajduje się w Tajpej na Tajwanie, gdzie jednak od 1979 r. nie ma już nuncjusza, lecz jedynie chargé d’affaires. Watykańska misja dyplomatyczna rezyduje w „misji studyjnej” w Hongkongu, która formalnie jest powiązana z misją Stolicy Apostolskiej na Filipinach. W 2016 r. w Annuario Pontificio po raz pierwszy podano w przypisie adres i numer telefonu tej misji w Hongkongu. Po odnowieniu umowy chińsko-watykańskiej w sprawie mianowania biskupów, kardynał Pietro Parolin, watykański sekretarz stanu, poinformował, że Stolica Apostolska byłaby również skłonna przenieść misję studyjną do Pekinu.

Stosunków dyplomatycznych z Watykanem nie utrzymują ponadto Korea Północna, Bhutan, Malediwy i Tuvalu, które jednak byłyby zainteresowane ich nawiązaniem.

Stolica Apostolska ma natomiast delegatów apostolskich na Komorach i w Somalii w Afryce oraz w Brunei i Laosie w Azji. W tych dwóch ostatnich krajach papież Franciszek uruchomił również specjalną „dyplomację purpury i męczenników”: mianował kardynała w Brunei (który zmarł nagle w zeszłym roku) i jednego w Laosie który w minionym roku ukończył 80 lat.

Misje dyplomatyczne Stolicy Apostolskiej

Stolica Apostolska posiada obecnie 180 misji dyplomatycznych za granicą, z czego 73 to misje w których nuncjusze rezydują w innych krajach. Istnieje zatem 106 misji stałych, z których niektóre są akredytowane nie tylko w kraju, w którym się znajdują, lecz także w jednym lub kilku innych krajach czy organizacjach międzynarodowych. Na przykład nuncjusz na Litwie, akredytowany jest także na Łotwie i w Estonii.

Liczba krajów utrzymujących stosunki dyplomatyczne ze Stolicą Apostolską znacznie wzrosła w ostatnich latach.

Na początku pontyfikatu Jana Pawła II Stolica Apostolska utrzymywała stosunki dyplomatyczne z 84 państwami. W 2005 roku, w momencie wyboru Benedykta XVI, było ich 174. Wraz z Benedyktem XVI dodano Czarnogórę (2006), Zjednoczone Emiraty Arabskie (2007), Botswanę (2008), Rosję (2009), Malezję (2011) i Sudan Południowy (2013). Wraz z papieżem Franciszkiem dołączyły do nich Palestyna w 2015 roku, Mauretania w 2016 roku, Mjanma w 2017 roku i Oman w 2023 roku.

Zgodnie z tradycją, nuncjusz apostolski jest dziekanem korpusu dyplomatycznego akredytowanego w danym kraju, co jest wyrazem uznania dla znaczenia papieskiej dyplomacji na świecie. Wystarczy powiedzieć, że od 1871 do 1929 roku, tj. od aneksji Państwa Papieskiego przez Włochy do Traktatu Laterańskiego, pomimo, że Watykan nie miał już rzeczywistego terytorium, liczba państw utrzymujących stosunki dyplomatyczne ze Stolicą Apostolską prawie się podwoiła, z 16 do 27, i to pomimo, iż niektóre kraje przestały utrzymywać stosunki dyplomatyczne ze Stolicą Apostolską.

Z tego powodu decyzja Nikaragui o rezygnacji z nuncjusza apostolskiego jako dziekana korpusu dyplomatycznego została uznana za znak zerwania z Kościołem. Wymownym tego znakiem było wydalenie papieskiego przedstawiciela z tego kraju 6 marca 2022 roku. Nuncjusz nie jest również dziekanem w Demokratycznej Republice Konga, co było decyzją rządu Mobutu, by zaznaczyć dystans względem Stolicy Apostolskiej.

Ambasadorzy przy Stolicy Apostolskiej

W Rzymie przebywa 91 ambasadorów przy Stolicy Apostolskiej, w tym ambasadorzy Unii Europejskiej i Suwerennego Rycerskiego Zakonu Maltańskiego. Ostatnimi ustanowionymi ambasadami są Ambasada Szwajcarii i Ambasada Azerbejdżanu przy Stolicy Apostolskiej. Ambasada Palestyny przy Stolicy Apostolskiej została ustanowiona po wejściu w życie kompleksowego porozumienia między Stolicą Apostolską a Państwem Palestyna z dnia 26 czerwca 2015 r., a w tym samym roku utworzono ambasady Malezji i Demokratycznej Republiki Konga.

Stosunki z Watykanem obejmują również biura Ligi Państw Arabskich, Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji – Stolica Apostolska jest jej członkiem od 2011 r. – oraz Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców.

Umowy i konkordaty

W dniu 24 października 2024 r. w Pradze Stolica Apostolska i Republika Czeska podpisały umowę stanowiącej część szerokiej gamy umów lub konkordatów, które Stolica Apostolska podpisuje z krajami, z którymi utrzymuje stosunki dwustronne.

Dokument złożony z 16 artykułów ma na celu wsparcie owocnej współpracy państwa i Kościoła na rzecz dobra wspólnego oraz wartości duchowych, ludzkich i kulturowych narodu czeskiego, jak również lepsze zagwarantowanie wolności religijnej ludzi wierzących oraz wolności Kościoła w pełnieniu swojej misji.

Umowa potwierdza prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania nie tylko katolików, ale wszystkich obywateli, zgodnie z międzynarodowymi narzędziami prawnymi dotyczącymi praw człowieka. Stanowi, że wolność kultu może być ograniczana jedynie ustawami, a nie dokumentami niższej rangi, i to tylko w zakresie bezwzględnie niezbędnym do ochrony porządku publicznego, zdrowia i praw innych osób.

Ze swej strony państwo uznaje prawo Kościoła katolickiego do działania według własnych zasad, samodzielnego zarządzania i swobodnego wyznaczania własnych duchownych. Zapewnia również prawo do sprzeciwu sumienia w przypadku służby wojskowej i w służbie zdrowia. Chroni nienaruszalność tajemnicy spowiedzi i podobnej do niej tajemnicy pracowników duszpasterskich. Uznaje prawo Kościoła do tworzenia instytucji edukacyjnych i charytatywnych, a także do świadczenia posługi duchowej i opieki duszpasterskiej osobom mieszkających w ośrodkach opieki społecznej, placówkach służby zdrowia i penitencjarnych. Ułatwia także duszpasterstwo wśród żołnierzy i policjantów.

Umowę muszą jeszcze ratyfikować: papież Franciszek i parlament Republiki Czeskiej. Wejdzie ona w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po wymianie dokumentów ratyfikacyjnych.

Jeśli chodzi o umowy i konkordaty, Stolica Apostolska zawarła 261 umów dwustronnych. Niektóre z nich są poprawkami do umów, podczas gdy inne są umowami nadal obowiązującymi. W sumie, według jednego z raportów, istnieje 216 konkordatów i umów między Stolicą Apostolską a 74 krajami, z czego 155 umów zostało zawartych z 25 krajami europejskimi.