90-letni patriarcha Filaret dziękuje Bogu i ludziom za zdrowie

Honorowy patriarcha Prawosławnego Kościoła Ukrainy (PKU) Filaret, który 23 stycznia skończył 90 lat, podziękował Bogu za to, że dał mu „długie życie i siły” oraz Ukraińcom za ich obecność z nim i za wsparcie duchowe, jakie mu okazują. Mówił o tym podczas uroczystego nabożeństwa, które odbyło się w dniu jego urodzin w soborze katedralnym św. Włodzimierza w Kijowie.

„Bóg oprócz zdrowia dał też siłę, która umożliwia pracę” – powiedział solenizant, który kilka tygodnie wcześniej otrzymał od prezydenta Petro Poroszenki tytuł „bohatera Ukrainy”. Przyznał, że wielką nagrodą stało się dla niego to, że prawosławie w jego kraju uznali za autokefaliczny nie tylko patriarcha Konstantynopola, który wydał tomos (dekret) w tej sprawie, ale również inni.

„Gdy w 1992 roku, gdy pozostała nas tylko niewielka garstka, a wszyscy hierarchowie i duchowni zdradzili Ukrainę i jej Kościół, mało kto myślał, że będzie Kościół autokefaliczny i że zostanie on uznany” – oświadczył Filaret. I dodał: „Ale ja byłem przekonany, że nadejdzie taki czas”.

Wyjaśnił, że jego przekonanie wynikało z faktu, iż „Pan odkrył, że będzie to wierna droga w przyszłość, gdy są niezależny Kościół i niezależne państwo, a Bóg nie może mówić nieprawdy, nie może pozostawić nas na drodze prowadzącej donikąd, ale stawia na tej drodze, która wiedzie do zwycięstwa. Dlatego cieszę się, że nastał taki czas”. Jednocześnie zwrócił uwagę, że „Bóg swoją łaską tylko tym, którzy chcą i pracują, a od tych, którzy nie chcą i nie pracują, odstępuje łaska Boża”. Człowiek, obdarzony nią, jest niepokonany, „nie dlatego jednak, że jest taki mądry, ale dlatego, że znajduje się w nim niezwyciężona siła Boża” – zapewnił sędziwy honorowy patriarcha.

Dodał, że „byliśmy wprawdzie mali, niepozorni, niczym ziarno gorczycy, ale zwyciężyliśmy i otrzymaliśmy tomos”. Według Filareta, nie jest to jeszcze ostateczne zwycięstwo, gdyż nie całe prawosławie ukraińskie się zjednoczyło w jeden lokalny, autokefaliczny Kościół prawosławny. ten niedostatek uznał on za „nasze zadanie”, aby „pokonać agresora na Wschodzie”. „I obowiązkowo zwyciężymy, gdyż prawda jest z nami, jesteśmy krajem pokojowym i nigdy, w ciągu całej swej historii, nie podbijaliśmy obcej ziemi” – tłumaczył bohater Ukrainy.

Jako przykład podał fakt, że Ukraina, będąc trzecim na świecie państwem jądrowym po rozpadzie ZSRR, dobrowolnie zrzekła się broni atomowej. „Nikt jej nie oddał, tylko my, dlatego że miłujemy pokój. I oszukali nas ci, którzy gwarantowali nienaruszalność naszego obszaru” – przypomniał jubilat. W tym kontekście podkreślił, że Bóg nie może być z tym, którzy oszukują i dlatego Ukraina bezwzględnie pokona agresora i „dlatego musimy żyć zgodnie z przykazaniami Bożymi” – dodał 90-letni patriarcha.

Filaret (Mychajło Denysenko) urodził się 23 stycznia 1929 we wsi Błahodatnoje w obwodzie donieckim. Życie mnisze rozpoczął w 1950, przyjmując imię Filaret, w rok później został wyświęcony na kapłana, a 4 lutego 1952 został biskupem Ługi, pomocniczym metropolity leningradzkiego. W latach 1962-64 był biskupem wiedeńskim i austriackim, 1964-66 – dmitrowskim i rektorem Akademii Teologicznej w Moskwie. 14 maja 1966 Święty Synod Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP) mianował go arcybiskupem kijowskim i ukraińskim, a w latach 1968-92 był metropolitą kijowskim i całej Ukrainy, patriarszym egzarchą Ukrainy. Po śmierci 3 maja 1990 ówczesnego patriarchy moskiewskiego Pimena Filaret był tymczasowym zwierzchnikiem RKP, ale gdy 10 czerwca tegoż roku nowym patriarchą został Aleksy II, rozpoczął się konflikt metropolity kijowskiego z kierownictwem RKP.

Doprowadziło to do coraz większego rozdźwięku między nim a Patriarchatem Moskiewskim, zakończonego najpierw pozbawieniem Filareta wszystkich godności kościelnych (1992), a następnie do usunięcia go z Kościoła 20 lutego 1997. W tym czasie Filaret był już od 2 lat głową Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego, którym kierował do soboru zjednoczeniowego 15 grudnia 2018 w Kijowie, na którym jego Kościół połączył się z Ukraińskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym. Powstał wówczas Prawosławny Kościół Ukrainy (PKU), który 6 stycznia br. otrzymał tomos o autokefalii. Wcześniej, bo w połowie października 2018 patriarcha konstantynopolski Bartłomiej unieważnił ekskomunikę, ciążącą na Fliarecie, uznając ją za niezgodną z kanonami kościelnymi. Po powstaniu PKU, którego zwierzchnikiem został metropolita Epifaniusz, Filaret otrzymał honorową godność patriarchy honorowego tego Kościoła.

Od 1991, czyli od ogłoszenia niepodległości przez Ukrainę (1 grudnia) Filaret jest gorącym zwolennikiem jej niezależności i stanowczym przeciwnikiem Rosji, którą oskarża o agresję na wschodzie kraju, a także autokefalii tamtejszego Kościoła prawosławnego. Ale jeszcze pod koniec lat dziewięćdziesiątych był równie stanowczym przeciwnikiem jego niezależności i oddzielania się prawosławia ukraińskiego od rosyjskiego.