„Społeczeństwo wobec wyzwań wielokulturowości w aspekcie prawnym, religijnym, ekonomicznym i edukacyjnym” – to temat V Międzynarodowej Konferencji Interdyscyplinarnej z cyklu „Jeden świat – wiele kultur”, która odbywała się w Bydgoszczy.
Organizatorem wydarzenia była Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa przy współudziale Fundacji Watykańskiej Joseph Ratzinger – Benedykt XVI, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego i Urzędu Miasta Bydgoszczy.
„W czasach masowych migracji, w społecznościach dotychczas jednorodnych kulturowo, następuje duże zróżnicowanie w wyniku konieczności współżycia ludzi pochodzących czasami nawet z odległych kulturowo obszarów. Współczesne społeczeństwa charakteryzują się nie tylko wielonarodowością, ale również znacznie zróżnicowaną wielokulturowością” – zauważyła rektor KPSW prof. Helena Czakowska.
Dodała, że trzeba szukać porozumienia drogą dialogu, na bazie zrozumienia różnic między różnymi kulturami i narodami oraz poszukiwać optymalnych rozwiązań, aby tworzyć świat przyjazny człowiekowi, chroniąc jego niezbywalne, naturalne prawo do godnego życia w wolności sumienia i wyznawanych wartości, w tym religijnych.
– Zdajemy sobie sprawę z tego, że nie ma odwrotu przed wielokulturowością Europy czy Polski. Ona już dzisiaj jest. Warto przywołać Ojca Świętego, który dostrzega we wszystkich kulturach potrzebę nowej ewangelizacji. Kościół zawsze był otwarty. Głosił Ewangelię, która jest ponadkulturowa – podkreślił dyrektor Centrum Studiów Ratzingera i profesor KPSW ks. dr Mariusz Kuciński.
Według ks. prałata Giuseppe Scottiego „obecne czasy wymagają osób zdolnych proponować wizję człowieka pięknego i prawdziwego”. Przewodniczący Fundacji Watykańskiej Joseph Ratzinger – Benedykt XVI, wygłosił wykład: „Wy jesteście czyści. Wyzwanie miłości”. Prelegent podkreślił, że w kontekście wielkich, epokowych zmian, społeczeństwo, religia, ekonomia i edukacja „winny być na nowo zdolne do przekazywania słów prawdy”.
Ks. Scotti wyraził opinię, że obecne czasy wymagają osób zdolnych proponować wizję człowieka pięknego, prawdziwego, przekonanego. Wizję zdolną do tworzenia syntezy tylu pytań oraz wielu różnorodnych odpowiedzi oferowanych człowiekowi. Tak jakby człowiek mógł znaleźć sens swego istnienia, wyobrażając sobie życie na sposób supermarketu, skąd nabywa wciąż nowe produkty – mówił. Według prelegenta wymiary społeczny, religijny, ekonomiczny i edukacyjny „winny być w stanie stworzyć spójną wizję człowieka, w którym inteligencja jest ściśle złączona z miłością”.
Z kolei prof. Olga Nesterchuk podkreśliła, że „istnieje problem budowania tożsamości kulturowej za pośrednictwem internetu, który jest jednym ze środków masowej informacji”. Przedstawicielka Rosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Społecznego w Moskwie wyodrębniono aż czterdzieści kategorii młodzieży, w zależności od zasad moralnych, różnic dotyczących pochodzenia społecznego, aktywnej postawy życiowej. Obejmowały one przedsiębiorców, naukowców, kibiców, liderów młodzieżowych, graczy, motocyklistów, młode matki, blogerów, młodzież ze wspólnot narodowych.
Wśród problemów dotyczących rekreacji, mających wpływ na kształtowanie rosyjsko-moskiewskiej tożsamości kulturowej młodzieży wymieniła m.in.: niedobór bądź brak możliwości spędzenia wolnego czasu z przyczyn materialnych; przewlekłe zmęczenie wynikające z wielkości miasta; brak umiejętności zrelaksowania się; uzależnienie od Internetu oraz brak zainteresowań.
Ksiądz prof. Piotr Mazurkiewicz, podejmując temat dotyczący praw mniejszości kulturowych zwrócił uwagę na zasadę traktowania człowieka z szacunkiem, jakiego wymaga godność każdej osoby. Także na kształtowanie kultury gościnności, a więc traktowania z życzliwością i sympatią ludzi przybyłych z dalekiego kraju, „z którą to kulturą absolutnie nie do pogodzenia są wszelkie przejawy ksenofobii”.
Profesor UKSW zauważył, że ekonomia nie jest jednak jedynym źródłem napięć między rdzenną ludnością a imigrantami. – Innym źródłem napięć społecznych są różnice w sferze kultury. Masowe przemieszczanie się ludzi powoduje przemieszanie różnych tradycji i obyczajów. Współczesne narzędzia globalnej komunikacji mogą sprzyjać zarówno kulturowej homogenizacji, jak i zamykaniu się przybyszów w kulturowych gettach, udzielających swoistego „azylu”, bez potrzeby zaznajamiania się z językiem i kulturą nowej ojczyzny. Zadaniem duszpasterzy jest więc troska o otwartość i gotowość do integracji także ze strony imigrantów. Jest to sfera szczególnie delikatna, ponieważ dotyka problemu tożsamości zarówno przybyszów, jak i rdzennej ludności – dodał.
„Każde pytanie o współistnienie wielu kultur jest tak naprawdę pytaniem o człowieka, o jego zdolność i wychowanie do budowania relacji” – powiedział abp Wojciech Polak w wykładzie zatytułowanym „Wielokulturowość wyzwaniem dla współczesnej Europy”. Prymas Polski przypomniał pytanie, które przed siedemnastu laty postawił św. Jan Paweł II podczas homilii wypowiedzianej na Wzgórzu Lecha w Gnieźnie.
Ojciec Święty, nawiązując wówczas do epokowego wydarzenia, jakim był upadek muru berlińskiego, mówił: „Czyż nie można powiedzieć, że po upadku jednego muru, tego widzialnego, jeszcze bardziej odsłonił się inny mur, niewidzialny, który nadal dzieli nasz kontynent – mur, który przebiega przez ludzkie serca? Jest on zbudowany z lęku i agresji, z braku zrozumienia dla ludzi o innym pochodzeniu i innym kolorze skóry, przekonaniach religijnych, jest on zbudowany z egoizmu politycznego i gospodarczego oraz z osłabienia wrażliwości na wartość życia ludzkiego i godność każdego człowieka” – cytował Ojca Świętego abp Polak.
Według prymasa warto pamiętać, że „papieskie rozważanie nie ograniczyło się wówczas wyłącznie do zarysowania swoistej panoramy bolączek lub nawet dramatu Europy i do wskazania na to, gdzie należy szukać ich przyczyn”. – Głębokie odczytanie znaków czasu pozwoliło bowiem papieżowi na wydobycie i podkreślenie ciągle trwającego procesu budowania europejskiego domu, a jednocześnie na przedstawienie perspektywy drogi czy wręcz pielgrzymki, jaką nadal mają do pokonania Europejczycy. Ojciec święty przypominał: „Nie będzie jedności Europy, dopóki nie będzie ona wspólnotą ducha” – dodał.
Prymas Polski podkreślił, że problemem obecnych czasów są antywartości, które „w każdym kręgu kulturowym nachalnie oferują tylko to, co dla człowieka jest łatwe i przyjemne, co mu schlebia i pozwala poczuć się dobrze”. – Życie jednak nie składa się wyłącznie z dobrego samopoczucia, lecz jest rzeczywistością i to niezwykle wymagającą. Trzeba zatem bronić się przed antywartościami, chociażby przed sprowadzaniem kultury do jednego z produktów czy też przed zamienianiem jej w ideologię. Nie da się tego osiągnąć poprzez ucieczkę czy zamknięcie, lecz wyłącznie przez postawę służby, w której realizuje się godność osoby ludzkiej, solidarność, pomocniczość i dobro wspólne. Tak właśnie można streścić przesłanie katolickiej nauki społecznej – mówił.
Profesor Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy Alicja Grześkowiak powiedziała, że „czasy współczesne to czasy szczególnego rodzaju zmagania się człowieka z jego sumieniem”. Wygłosiła ona wykład „Sprzeciw sumienia na tle wybranych zawodów”. – Prawo do sprzeciwu sumienia wynika bezpośrednio z nienaruszalnej godności człowieka i przyrodzonej wolności religii i sumienia. Opiera się na zasadzie o fundamentalnym znaczeniu – suwerenności ducha człowieka i niezbywalnego prawa do tego, by żyć w prawdzie wskazywanej sumieniem. Prawa do tego, by rządzić się jedynie mocą tego, co według osądu sumienia słuszne. Nikt nie może być zmuszony do działania wbrew swojemu sumieniu – dodała prelegentka.
Prof. Grześkowiak stwierdziła, że we współczesnych czasach można zaobserwować „tendencję do nadania sprzeciwowi sumienia rangi prawa człowieka i starania o nadanie mu formy powszechnie obowiązującej normy prawnej”. Podkreśliła, że najszerszą kategorią zawodów mających ustawową regulację sprzeciwu sumienia są pracownicy służby zdrowia. Prelegentka odwołała się również do takich zawodów, jak prawnik czy nauczyciel.
– Dostrzec trzeba rozbieżne tendencje w prawnej regulacji prawa do sprzeciwu sumienia – z jednej strony ustawodawca gwarantuje wolność sumienia i poręcza klauzulę sumienia, zaś z drugiej strony widać wyraźnie trend do ograniczania zakresu tego prawa, wyprowadzaną z konieczności zapewnienia realizacji praw i wolności innych osób. Problemy wiążące się z poręczeniem prawa do sprzeciwu sumienia powstają zwłaszcza na tle legalizacji zamachów na ludzkie życie w postaci aborcji, eutanazji, oraz zamachów na rodzinę – zakończyła.
Profesor Zbigniew Witkowski podkreślił, że za pontyfikatu Jana Pawła II upadały liczne dyktatury w Europie i poza nią. Prezentując temat „Idea dialogu jako sposobu współpracy i rozwiązywania konfliktów we współczesnym świecie w myśli św. Jana Pawła II” przypomniał, że Europa i świat „były wcześniej widownią niebywałych tragedii i wojen, krwi, łez i strasznych okrucieństw, nienawiści i przemocy oraz wielkich i tragicznych kryzysów, które mają zresztą swój tragiczny ciąg i w bieżącym stuleciu”.
– Dyktatury upadały kończąc swój byt pod ciosami ruchów na rzecz praw człowieka, które wspierał papież. Jan Paweł II widząc to wszystko, dla przezwyciężania tego, sięgał po środki perswazji misyjnej i po ponadczasowe kanony prawa moralnego, dla umacniania ludzi i ich godności, i dla wyzwalania ich działań na rzecz przywracania wolności, sprawiedliwości i niepodległości – powiedział prof. Witkowski.
Autor dostrzegł, że pojednanie i dialog, stały się absolutnymi priorytetami pontyfikatu papieże Polaka. Zwłaszcza dialog „nabierał szczególnego znaczenia w dzisiejszej rzeczywistości, gdy wzrasta mobilność wielkich rzesz ludzkich i w konsekwencji postępuje proces przenikania się narodów i mieszania kultur”.
Obrady odbywały się w pięciu obszarach tematycznych – religijnym, prawnym, administracyjnym, ekonomicznym i edukacyjnym. Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli m.in. Prymas Polski abp Wojciech Polak oraz biskup ordynariusz Jan Tyrawa, a patronat medialny Katolicka Agencja Informacyjna.
Konferencja była kontynuacją corocznych spotkań naukowych, zainaugurowanych w 2010 roku przez uczelnię, mających na celu wymianę myśli o problemach współczesnego świata w szerokim gronie ekonomistów, prawników, pedagogów, teologów, kulturoznawców, politologów, socjologów, historyków, medioznawców.
Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o
wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite. Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz
tutaj.