Bydgoszcz: konferencja naukowa „Architektura sakralna XIX i pierwszej połowy XX Wieku”

Prelegenci z Bydgoszczy, Częstochowy, Gdańska, Lublina, Wrocławia, Poznania i Torunia wzięli udział w ogólnopolskiej konferencji naukowej „Architektura sakralna XIX i pierwszej połowy XX wieku”, która odbywała się 15 i 16 września w grodzie nad Brdą. Wydarzenie zostało zorganizowane w Kujawsko-Pomorskim Centrum Kultury w Bydgoszczy w ramach tegorocznej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa, którym przyświecało hasło: „Gdzie duch spotyka się z przestrzenią – świątynie, arcydzieła, pomniki”.

Jakie style panowały? Jakie idee przyświecały takim, a nie innym rozwiązaniom ideowym przy projektowaniu świątyń? Jak zjawiska socjologiczne łączyły się z religią? – to tylko niektóre z pytań, na które próbowano udzielić odpowiedzi. – Myśląc o dziedzictwie architektury sakralnej XIX i pierwszej połowy XX wieku w województwie kujawsko-pomorskim, trzeba mieć na uwadze ponad pięćset obiektów wpisanych do rejestru zabytków, z których zachowało się około 150. Do tego mamy ponad sto obiektów w tzw. ewidencji zabytków, więc jest to ilość naprawdę znacząca – powiedział Sambor Gawiński.

Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków wspomniał również o problemach konserwatorskich, z którymi trzeba się mierzyć, przywracając kościołom ich dawną świetność. – W większości przypadków świątynie mają dobrych gospodarzy, którzy wiedzą, na czym polega troska i dbałość. Jednak zdarzają się i tacy, którzy nie potrafią przyjąć do wiadomości dość prostych, ale kardynalnych zasad postępowania konserwatorskiego. Wśród podstawowych błędów można wymienić chociażby opaski betonowe wokół kościołów, które powodują ogromne zniszczenia w postaci ich zawilgocenia. To również brak doraźnej troski i wykonywania bieżących napraw. Trzeba postępować tak jak we własnym domu – coś się zepsuje, naprawiamy – podkreślił.

Na temat budowy kościoła na przełomie XIX i XX wieku jako procesu scalającego lokalną społeczność oraz budującego tożsamość narodową mówiła Daria Rutkowska-Siuda z Uniwersytetu Łódzkiego. Według prelegentki, ten czas przełomu stuleci był szczególny nie tylko dla historii całej Polski, ale i dla jednostek. – Wiara w okresie, kiedy tak naprawdę nie mieliśmy swojej państwowości, była bardzo silnym pierwiastkiem scalającym lokalną społeczność. Pomagała często przetrwać trudne chwile – powiedziała.

„Kościół w podbydgoskiej Brzozie – Pamięć powstania wielkopolskiego” – to tytuł prelekcji dr Agnieszki Wysockiej z Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury i Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Wystąpienie dotyczyło podbydgoskiej świątyni, a właściwie spójnego architektonicznie, wpisanego w krajobraz kompleksu, kształtowanego od 1923 do 1936 roku. W jego skład wchodzą: pomnik Powstańca Wielkopolskiego, kościół wg projektu Stefana Cybichowskiego i plebania wg projektu Jana Kossowskiego. – To nie tylko upamiętnienie miejsca bitwy, ponieważ kościoły i kaplice wotywne powstawały w Polce od średniowiecza, ale też historia umacniania katolicyzmu na terenach przez wiele lat zamieszkałych przez ewangelików – powiedziała.

Konferencja, która została zorganizowana przez Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy oraz Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, była kontynuacją sesji naukowych odbywających się w latach 2008, 2009 i 2012 pod hasłem: „Architektura Miast”. Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli m.in.: abp Wojciech Polak, bp Jan Tyrawa, bp Wiesław Mering, bp Andrzej Suski oraz bp Ryszard Kasyna.