Płock: remont wieży i kaplicy królewskiej w katedrze

Trwa remont wieży południowej oraz kaplicy królewskiej w bazylice katedralnej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Płocku. Środki niezbędne dla odnowienia XII-wiecznego zabytku przekazało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, firma PERN SA, Urząd Miasta Płocka i parafia katedralna.

Remont generalny płockiej bazyliki katedralnej jest konieczny ze względu na jej stan techniczny zabytku. Ostatnia gruntowna renowacja miała miejsce w latach 1901-1916. Naprawy po II wojnie światowej miały tylko charakter doraźny. Wstępny koszt remontu bazyliki (bez remontu wnętrza) wynosi około 40 mln zł.

Prace remontowe rozpoczęły się latem ubiegłego roku od odnowienia wieży północnej, ponieważ pod nią znajduje się „serce” katedry: kaplica królewska z grobami króla Władysława Krzywoustego, jego ojca księcia Władysława Hermana i kilkunastu książąt piastowskich. 400 tys. zł dotacji otrzymała na ten cel z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego płocka parafia katedralna, która musiała także posiadać wkład własny.

Remont drugiej z wież – południowej – mógł się rozpocząć dzięki dotacji z ministerstwa, tym razem w wysokości 600 tys. zł. Poza tym środki na remont przekazał Urząd Miasta Płocka (150 tys. zł) i parafia katedralna (150 tys. zł). Prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane będą prowadzone m.in. przy kuli, krzyżu, podstawie i frontonie wieży. Poza tym dokończone zostanie spoinowanie na podstawie wieży północnej.

Rozpoczęto też remont kaplicy św. Zygmunta, znajdującej się pod wieżą południową. Środki na ten cel przekazała płocka delegatura Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków.

Ważną częścią prac jest remont wspomnianej kaplicy królewskiej. Konserwacji jest stopniowo poddawane całe wnętrze: pęknięte mury, ubytki w kolumnach, przemalowana, zdeformowana i zniekształcona polichromia, klasycystyczny sarkofag władców polskich, późnorenesansowy nagrobek prałata Pawła Głogowskiego, witraż przedstawiający Kazimierza Jagiellończyka klęczącego przed Matką Bożą Częstochowską, posadzka i wejściowa krata. Poza tym zostanie zmodernizowane oświetlenie oraz zamontowany monitoring.

„To największa nekropolia Piastów polskich, uznana za jeden z 40 najważniejszych obiektów historycznych w Polsce. Tu jest ich grobowiec, tu kształtowała się polska państwowość” – mówi ks. kan. Stefan Cegłowski, proboszcz parafii katedralnej, inicjator prac remontowych w katedrze.

Nad remontem kaplicy królewskiej czuwa powołana przez bp. Piotra Liberę rada naukowa, przewodniczy jej prof. Henryk Samsonowicz. Została ona powołana, aby kompetentnie i naukowo opiniować działania badawczo-konserwatorskie oraz właściwy przebieg remontu.

***

Murowana bazylika katedralna w Płocku została wzniesiona w latach 1130-1144, z inicjatywy biskupa płockiego Aleksandra z Malonne (dzisiejszej Belgii). Romańską katedrę wzniesiono z cegły i granitu. Była to trzynawowa bazylika z oddzielnym wejściem do każdej nawy, zakończona prezbiterium. Do głównego wejścia prowadziły wykonane w ludwisarni w Magdeburgu dwuskrzydłowe, drzwi ozdobione płaskorzeźbami z obrazami z Biblii (ich oryginał od XV w. znajduje się w Soborze św. Zofii w rosyjskim Nowogrodzie Wielkim).

Przez kolejne stulecia płockiej katedry nie ominęły pożary, rabunki i zniszczenia spowodowane napadami Prusów i Litwinów. Budowla była wielokrotnie odbudowywana, co zmieniało jej wygląd. Obecnie dominują dwa style – gotyk i renesans. W 1903 r. zakończył się gruntowny remont obiektu, ponieważ na murach pojawiły się rysy w wyniku ruchów tektonicznych i podmywania przez wody gruntowe. Rekonsekracji bazyliki po remoncie dokonał w 1903 roku biskup płocki Jerzy Szembek. W 1910 r. papież Pius X wyniósł ją do godności bazyliki mniejszej.

W latach 1904-1914 i w okresie międzywojennym polichromię we wnętrzu świątyni wykonał prof. Władysław Drapiewski, wraz ze współpracownikami. Podczas II wojny światowej bazylika została zbombardowana, a wojska niemieckie zamieniły ją w stajnię i składnicę zboża, zrabowano też dzwony i kosztowności, zniszczono ołtarze. W 1947 r. rozpoczęła się rekonstrukcja kościoła. Obecnie bazylika katedralna płocka jest zaliczana do zabytków architektonicznych I klasy, czyli reprezentacyjnych w skali krajowej.