Częstochowa: książka o Ludmile Marjańskiej – poetce, pisarce i tłumaczce

„O Ludmile Marjańskiej. Szkice – interpretacje – wspomnienia”, to tytuł najnowszej książki o zmarłej 10 lat temu poetce, pisarce i tłumaczce, która urodziła się w Częstochowie i tutaj przeżyła lata dzieciństwa, młodości oraz lata okupacji. Publikacja, której prezentacja odbyła się wieczorem 28 października w Ratuszu częstochowskim została przygotowana pod redakcją Elżbiety Hurnikowej i Iwony Skrzypczyk-Gałkowskiej. Wydanie książki zostało dofinansowane ze środków Gminy Miasta Częstochowy.

W spotkaniu, obok autorów tekstów zawartych w książce, wzięli udział przedstawiciele władz samorządowych, ludzie kultury, środowiska akademickiego Częstochowy, Akademii im. Jana Długosza. Na promocji książki obecna była córka poetki i pisarki Maria Marjańska-Czernik, przyjaciółki Ludmiły Marjańskiej, Maria Nasińska i Maria Jentys-Borelowska.

Uczestnicy spotkania usłyszeli wybrane wiersze poetki w wykonaniu Marty Skrzypczyk, fragmenty powieści autobiograficznej „Pierwsze śniegi, pierwsze wiosny” (1985). Natomiast fragmenty korespondencji Ludmiły Marjańskiej z początku lat 90. ubiegłego stulecia przeczytała Maria Nasińska.

Prowadzący spotkanie Tadeusz Piersiak, dyrektor Ośrodka Promocji Kultury „Gaude Mater” zaznaczył, że przez wiele lat Częstochowa nie pamiętała o swojej poetce. Dopiero lata 70. i 80. ubiegłego wieku były tak naprawdę początkiem przywrócenia poetki Częstochowie, do której sama chętnie powracała.

„Ludmiła Marjańska była damą poezji polskiej. Zapewne, mniej się o niej pisze niż powinno; zapewne jej praca twórcza jest bardziej nieznana niż znana; zapewne poetka bardzo szybko weszła w cień krytycznoliterackiego zainteresowania. Dziesięć lat po jej śmierci rzadko się przypomina i jej osobę, i jej twórczość. Dlatego tak ważny jest ten zbiór szkiców, interpretacji, notatek i marginaliów, w którym życie i dzieło oświetlają się wzajemnie. W dziesiątą rocznicę śmierci poetki, jej twórczość zobaczona została z wielu stron: od strony poezji i prozy, jej związków z rodzinnym miastem i ludźmi. To wszystko układa się w barwną opowieść o życiu spełnionym” – mówił Tadeusz Piersiak, cytując fragment recenzji prof. zw. dr. hab. Mariana Kisiela.

Omawiając książkę Elżbieta Hurnikowa podkreśliła, że „publikacja ta rodziła się od wielu lat”. – Wciąż chyba jednak w Częstochowie Ludmiła Marjańska i jej twórczość nie są dogłębnie znane, chociaż podejmowane są i były w naszym mieście różne inicjatywy kulturalne, które przybliżyły twórczość Marjańskiej – podkreśliła Elżbieta Hurnikowa i dodała, że książka zawiera różne spojrzenia na Ludmiłę Marjańską – zawiera teksty naukowe, teksty o charakterze refleksji, wspomnienia”.
Redaktorka publikacji przypomniała również, że Ludmiła mocno zaznaczyła się w literaturze jako tłumaczka poezji anglojęzycznej.

Natomiast Iwona Skrzypczyk-Gałkowska podkreśliła, że „Ludmiła Marjańska to osoba magiczna”. – Zetknięcie się z jej twórczością zmieniło moje życie – dodała. Jako redaktora książki przypomniała również, że sama Ludmiła Marjańska „ubolewała nad tym, że w księgarniach częstochowskich nie widziała swoich książek, których bohaterem była Częstochowa”. „W Częstochowie jest mnóstwo pamiątek po Ludmile Marjańskiej. Są to fotografie, dokumenty, wycinki z prasy. Nie można oddzielić jej życia od jej twórczości” – kontynuowała Skrzypczyk-Gałkowska.

Przyjaciółka poetki i pisarki Maria Jentys-Borelowska ze Stowarzyszenia Pisarzy Polskich w Warszawie wspominała, że „Ludmiła Marjańska lubiła ludzi. Była mi bardzo bliska i wciąż nie mogę się z nią rozstać”.
Natomiast córka znanej poetki Maria Marjańska-Czernik dodała, że „miłość do Częstochowy u mamy była zakorzeniona. W domu były rzeczy osobiste związane z Częstochową”.

Ludmiła Marjańska, z domu Meżnicka, urodziła się 26 grudnia 1923 roku w Częstochowie. Była uczennicą miejscowego Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego. Egzamin maturalny zdała na tajnych kompletach w 1942 r. W czasie okupacji działała w drużynach sanitarnych AK oraz jako łączniczka. W 1945 r. wyszła za mąż za Janusza Marjańskiego i wyjechała do Warszawy. Ludmiła Marjańska podjęła pracę w handlu zagranicznym jako maszynistka i korespondentka w językach niemieckim i angielskim. Zaczęła też pisać i drukować (od 1950 r.) krótkie teksty dla dzieci do znanego wówczas pisma „Świerszczyk”. Rok 1953 był ważny w życiu młodej autorki, ponieważ zadebiutowała jako poetka wierszem „Ethel” w 8. numerze „Twórczości”. W 1957 r. Marjańska rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim. Na krótko przedtem podjęła pracę w dziale literackim Polskiego Radia jako redaktor audycji poetyckich, a w 1958 r. odbył się jej debiut książkowy – wydany został tomik jej wierszy „Chmurne okna”. Po trzech latach studiów, w 1960 r., wyjechała na amerykańskie stypendium do Seattle, na University of Washington. Tam obroniła pracę magisterską o współczesnej poezji amerykańskiej. W latach 1965-69 była kierownikiem redakcji satyry i poezji Programu III Polskiego Radia, a następnie, do 1979 r., redaktorem audycji poetyckich tego programu. Na potrzeby radia przełożyła też wiele słuchowisk z języka angielskiego. W latach 1974-87 kilkakrotnie odwiedzała Stany Zjednoczone, dwukrotnie jako stypendystka.

Była poetką, powieściopisarką, cenioną tłumaczką literatury anglojęzycznej, autorką książek dla dzieci oraz audycji radiowych. W latach 1993–1996 była prezesem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich; należała też do Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich oraz PEN Clubu. Uhonorowana m.in. Medalem im. Anny Kamieńskiej i Nagrodą Literacką im. Władysława S. Reymonta; odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W dorobku pisarskim Ludmiły Marjańskiej są tomiki poezji m. in. „Chmurne okna” (1958), „Gorąca gwiazda” (1965), „Blizna” (1986), „Zmrożone światło” (1992), „Prześwit” (1994), „Córka bednarza” (2002), „Otwieram sen” (2004), powieści m. in. „Powrócić do miłości”(1971), „Pierwsze śniegi, pierwsze wiosny” (1985), „Życie na własność” (1987), „To ja, Agata” (1997) oraz przekłady takich poetów anglojęzycznych jak m. in. Robert Burns, Elizabeth Browning, Emily Dickinson. Zmarła w Warszawie 17 października 2005 r.