Ekumeniczne modlitwy w 75. rocznicę Zbrodni Katyńskiej

W Warszawie na Placu Marszałka Józefa Piłsduskiego odbyły się w sobotę obchody 75. rocznicy Zbrodni Katyńskiej. Odczytany został apel pamięci, oddano salwę honorową, a na płycie pomnika złożone zostały kwiaty. W uroczystościach wziął udział Prezydent RP Bronisław Komorowski.

Modlitwę w intencji zamordowanych żołnierzy Wojska Polskiego oraz wszystkich ofiar sowieckiego terroru odmówili ordynariusze wojskowi. 3 kwietnia 1940 roku Sowieci rozpoczęli transportowanie polskich jeńców z obozu w Kozielsku do Katynia. Dwa dni później rozpoczęła się likwidacja obozów w Ostaszkowie i Starobielsku.

Uroczystość rozpoczęła się od odśpiewania przez Chór Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego „Mazurka Dąbrowskiego” i wciągnięcia proporca prezydenckiego oraz flagi państwowej na maszty.
Marian Opania odczytał wiersz Kazimierza Wierzyńskiego „Msza żałobna w katedrze nowojorskiej”, który, jak powiedział Andrzej Kunert, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, został napisany pod wrażeniem prawdziwej Liturgii żałobnej odprawionej przez ks. prałata Józefa Dworzaka 20 marca 1943 roku w katedrze św. Partyka w Nowym Jorku, za jak wtedy domniemywano zaginionych na Syberii oficerów Wojska Polskiego.

– Spotykamy się dokładnie w 75. rocznicę pierwszego dnia tego wielotygodniowego mordu. 3 kwietnia 1940 roku z obozu jenieckiego w Kozielsku wyruszył bowiem pierwszy konwój, którego miejscem docelowym był las i doły katyńskie – przypomniał prezydent Komorowski. Nawiązując do przypadającego dziś Wielkiego Piątku prezydent podkreślił, że dziś wspominamy także „75. rocznicę ukrzyżowania na Wschodzie elity naszego narodu”. – Ta straszna ofiara nie poszła w zapomnienie. Stalinowskim zbrodniarzom nie udało się wymazać ofiar Zbrodni Katyńskiej z narodowej pamięci. W najczarniejszą noc komunizmu strzegły tej pamięci przede wszystkim rodziny katyńskich bohaterów. O tę pamięć upomniała się odrodzona w 1989 roku wolna i suwerenna Polska – powiedział.

Prezydent podkreślił, że pamięć o Zbrodni Katyńskiej jest fundamentem naszej wolności. – Walczyło i kładło ofiary w imię wolności parę polskich pokoleń. Także pokolenia Polski Walczącej z hitlerowskim i stalinowskim najazdem. Naszym podziękowaniem ofiarom tej walki jest dalsza, dzisiejsza, troska o cmentarze w Katyniu, Charkowie, Miednoje, dalsze poszukiwanie ofiar z tzw. listy białoruskiej, ale także upamiętnienia, które udało się dokonać w roku 2012 na cmentarzu w podkijowskiej Bykowni. To tam będziemy modlili się słowami poety „za żołnierzy pojmanych w napaści z tyłu, zdradzieckiej i judaszowej” – powiedział.

Bronisław Komorowski zaznaczył, że pamięć o ofiarach Zbrodni Katyńskiej jest „zobowiązaniem do pracy na rzecz wolnej i bezpiecznej Polski”. – Daru, tak drogo okupionego, trzeba strzec z największą starannością. Zwłaszcza, że czasy mamy niepewne. W relacjach międzynarodowych znowu pojawiają się imperialne dążenia – powiedział. Prezydent dodał, że nowa sytuacja na Wschodzie wymaga „ograniczenia potyczek, bitew i wojen polsko-polskich, dalszej konsekwencji w dążeniu do uczynienia świata lepszym i bezpieczniejszym”.

Modlitwy przed Grobem Nieznanego Żołnierza odmówili duszpasterze wojskowi: bp Józef Guzdek – biskup polowy Wojska Polskiego, ks. płk Mirosław Wola – ewangelicki naczelny kapelan wojskowy oraz ks. płk Aleksy Andrejuk kanclerz prawosławnego ordynariatu wojskowego.

Bp Guzdek zachęcił zebranych do modlitwy w intencji pokoju. – Każda zbrodnia domaga się pamięci i wyciągania wniosków. Krew niewinnie przelana woła o Twoją sprawiedliwość, ale też i miłosierdzie. Ojcze ludów i narodów wołamy do Ciebie słowami Suplikacji: „Od powietrza, głodu, ognia i wojny zachowaj nas Panie”. Błagamy o pokój tam, gdzie słychać szczęk oręża i nawoływanie do przemocy i walki. Panie spraw, aby granice nie dzieliły, lecz stawały się miejscami inspirujących spotkań ludzi różnych kultur, języków i religii – mówił bp Guzdek.

Odczytany został apel pamięci, oddano salwę honorową, a na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza złożono kwiaty.

W uroczystościach przed Grobem Nieznanego Żołnierza wzięli udział przedstawiciele Rodzin Katyńskich, premier Ewa Kopacz, członkowie rządu, m. in. Tomasz Siemoniak – wicepremier i minister obrony narodowej, obecny był kard. Kazimierz Nycz – metropolita warszawski, parlamentarzyści, przedstawiciele wojska i służb mundurowych, poczty sztandarowe, kombatanci, harcerze i mieszkańcy Warszawy.

Uroczystość zakończyło odśpiewanie „Hymnu Sybiraków” i defilada pododdziałów reprezentacyjnych Wojska Polskiego i służb mundurowych: policji, straży granicznej oraz służby więziennej.

Mianem Zbrodni Katyńskiej określa się rozstrzelanie ponad 14 tysięcy polskich jeńców wojennych i blisko 7 i pół tysiąca cywilnych więźniów (w sumie ponad 21 tysięcy osób), dokonane wiosną 1940 r. na polecenie najwyższych władz Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich. 5 marca 1940 roku Józef Stalin, na prośbę Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych ZSRR Ławrientija Berii, podpisał rozkaz rozstrzelania oficerów Wojska Polskiego, polskich policjantów II RP – jeńców z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, a także więźniów przetrzymywanych w więzieniach Zachodniej Białorusi i Ukrainy.

Akcja likwidacji obozów miała charakter tajny. Władze sowieckie chciały za wszelką cenę uniknąć odkrycia prawdy. Jednak już w lutym 1943 roku, po zajęciu przez Niemców Smoleńska, natrafiono na zbiorowe mogiły w lesie katyńskim. W tym samym roku dokonano ekshumacji zwłok polskich jeńców wojennych w Katyniu. 13 kwietnia Niemcy podali informację o odkryciu w Związku Radzieckim masowych grobów oficerów Wojska Polskiego. Rocznica tego dnia obchodzona jest jako Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, co zostało uchwalone decyzją Sejmu RP z 14 listopada 2007 roku.

Przez prawie pół wieku władze ZSRR utrzymywały, że za zbrodnię katyńską odpowiedzialni są hitlerowcy. Dopiero we wrześniu 1990 roku strona rosyjska rozpoczęła śledztwo w sprawie mordu katyńskiego. Trwało ono do marca 2005 roku i – niestety – jego wyniki zostały w większości utajnione. 11 marca 2005 roku Najwyższa Prokuratura Wojskowa Federacji Rosyjskiej oficjalnie oznajmiła, że nie ma podstaw do uznania zbrodni katyńskiej za zbrodnię ludobójstwa.

W 2000 roku w Katyniu, Charkowie i Miednoje otworzono Polskie Cmentarze Wojenne. W 2012 roku w Bykowni pod Kijowem otwarty został czwarty cmentarz wojenny związany ze Zbrodnią Katyńską.