XVIII Dzień Judaizmu w Sieradzu – „Sieradzki Tryptyk Męczeństwa”

Po raz siódmy odbyły się w Sieradzu główne uroczystości diecezjalne związane z obchodami XVIII Dnia Judaizmu. Gospodarzem uroczystości, zorganizowanych z inicjatywy ks. prałata Mariana Bronikowskiego, proboszcza parafii Wszystkich Świętych, był biskup włocławski Wiesław Mering, a wziął w niej udział główny rabin Polski Michael Schudrich. Tegorocznemu wydarzeniu nadano tytuł „Sieradzki Tryptyk Męczeństwa”, w nawiązaniu do trzech tragicznych dat z historii miasta, w których przeplata się historia mieszkających w nim chrześcijan i Żydów.

Uroczystość odbyła się w dwóch odsłonach. Pierwsza miała miejsce w Sieradzkim Centrum Kultury. Sala Teatru Miejskiego zgromadziła wielu sieradzan, przede wszystkim młodzież z sieradzkich szkół, wśród których znaleźli się wyjątkowi goście: Anna Chipczyńska, przewodnicząca Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie oraz naczelny rabin Polski Michael Schudrich. Ks. Bronikowski podziękowanie bp. Wiesławowi Meringowi, który od początku sieradzkich obchodów związanych z Dniami Judaizmu bierze udział w obchodach.

Pierwszym punktem obchodów był „Sieradzki Tryptyk Męczeństwa”, spektakl multimedialny, przygotowany przez młodzież, ukazujący tragizm mieszkańców Sieradza w czasie okupacji

Pierwsza część Tryptyku w wykonaniu Harcerzy 12. Burzenińskiej Drużyny Harcerskiej „Sokół” pod kierunkiem drużynowego Przemysława Serwety według scenariusza Józefa Szubzdy zatytułowana „Strzały w sieradzkim kircholu” przypomniała egzekucję z 14 listopada 1939 roku. Zginęło wtedy na cmentarzu żydowskim w Sieradzu 20 zakładników, ludzi zasłużonych dla miasta. Wielu z nich pełniło ważne funkcje na różnych szczeblach administracji miejskiej w oświacie, służbach państwowych i innych organizacjach. Okupant, pod pretekstem zakłócenia porządku publicznego w związku z obchodami uroczystości 11 listopada, postanowił aresztować wpływowych sieradzan, co zakończyło się dla nich wyrokiem śmierci. W pochówku wzięła udział społeczność żydowska zmuszona przez Niemców do kopania głębokiego dołu, który stał się grobem Polaków.

W następnej części Tryptyku uczestnicy spotkania poznali historię okupacyjną Żydów, którzy mieszkali wraz z Polakami na terenie Sieradza. Inscenizację pod tytułem „Przy szabasowych świecach” przygotowali uczniowie Publicznego Gimnazjum w Warcie pod kierunkiem Barbary Neyman, Aldony Jurek oraz Małgorzaty Szymańskiej-Cegiełki. Młodzież ukazała ówczesną sytuację sieradzkich Żydów, w przemawiający sposób tradycję i kulturę tego narodu. Inscenizacji towarzyszyła impresja filmowa „Likwidacja Getta” autorstwa Jerzego Kaszuby oraz odczytanie fragmentów „Kroniki okupacyjnej” s. Pauliny Anieli Jaskulanki USJK Uczestniczy spotkania ze wzruszeniem słuchali świadectwa siostry zakonnej, która opisywała trudne dla Żydów momenty zbiorowego przebywania w klasztorze Sióstr, skąd zostali przewiezieni na miejsce kaźni do Chełmna nad Nerem. Z tymi wydarzeniami najbardziej kojarzy się data 28 sierpnia 1942 roku.

Sieradzki Tryptyk Męczeństwa zamknęła kolejna impresja filmowa przygotowana przez Jerzego Kaszubę, która przypomniała tragiczną datę dla wszystkich sieradzan – 20 stycznia 1945 roku. Wtedy eskadra sowieckich bombowców zniszczyły dużą część miasta. Chociaż nalot trwał kilka minut, straty były ogromne. Zginęło stu sieradzan, około dwustu zostało rannych. Całość przedstawienia artystycznego koordynował Jerzy Kaszuba.

Po spektaklu naczelny rabin Polski Michael Schudrich, odnosząc się do starotestamentalnej historii Mojżesza i Aarona, poddał refleksji dialog polsko-żydowski podkreślając potrzebę bycia razem w perspektywie partnerstwa. Każdy człowiek ma do spełnienia odpowiednie dla siebie zadanie i misję według zdolności, którymi został obdarowany przez Boga. Nie każdy ma takie same dary. Nasuwa się w tym momencie pytanie o równość. „Co to znaczy równość? – pytał rabin – Nie ma ludzi równych. Mojżesz był najlepszym prorokiem, ale Aaron był najlepszym mówcą. Nie mieli takich samych zdolności”. W kontekście tych rozważań rabin Schudrich zwrócił uwagę na ważną cechę, o której nie można zapomnieć w odniesieniu do równości: „Równość nie oznacza, że mamy dokładnie to samo i tyle samo. Równość to jest partnerstwo i współdziałanie. Równość to przede wszystkim miłość i szacunek jednego człowieka do drugiego. Kiedy człowiek myśli o drugim człowieku, a nie tylko o samym sobie, wtedy będzie prawdziwe partnerstwo”.

Przewodnicząca Zarządu Gminy Wyznaniowej w Warszawie, Anna Chipczyńska dziękowała młodzieży, która z takim zaangażowaniem oddała trudne i tragiczne wydarzenia w życiu dwóch doświadczonych narodów i zaakcentowała potencjał młodych ludzi, którzy przez swoją wrażliwość i zdolności potrafią współodczuwać i budować prawdziwe mosty wzajemnego szacunku, życzliwości i braterstwa. Zachęcała młodzież, aby wzajemnie się poznawała piękno tradycji odmiennych narodów, ale dążyła też do realizacji wspólnych, zbieżnych celów..

Na zakończenie słowo do zebranych skierował ks. bp Wiesław Mering. Ksiądz Biskup mówił o potrzebie spojrzenia na cierpienie i trudne doświadczenia zagrażające wolności narodu polskiego i żydowskiego. „Ciągle ułomna wydaje nam się też wolność czasów, w których żyjemy – podkreślał biskup Mering. – Wszystko to każe nam z najgłębszym zrozumieniem odnieść się do historii Żydów także w Polsce, bo tak, jak każdy naród, tak przecież i Żydzi, i Polacy mają prawo do wolności, w tym do wolności narodowej i religijnej. Mają prawo do pokoju i do rozwoju”. Zaapelował do coraz lepszego poznawania historii i tradycji: „Nie wierzę, żeby chrześcijanie i Żydzi musieli być wobec siebie wrodzy. Historia pokazuje nam pełną prawdę. Chrześcijaństwo wyrosło z biblijnego judaizmu i nie wolno mu lekceważyć, nie doceniać, nie zauważać fundamentów i początków, z których się wzięło. Nie tylko zatem nie jesteśmy sobie wrodzy, ale wzajemne poznanie może nas wyłącznie ubogacić. Pamiętamy te bolesne i niedobre chwile, które były w historii po to, żeby już nigdy nie mogły się powtórzyć. Pamiętamy dobre chwile, żeby umacniać i pogłębiać więzy intelektu i serca, więzy szacunku i świadomości wspólnoty, a może po prostu więzy przyjaźni”.
Na zakończenie biskup włocławski podziękował ks. Bronikowskiemu za zorganizowanie spotkania, dzięki któremu można wzajemnie się poznawać oraz uczyć prawdziwego szacunku i wrażliwości na wspólne sprawy, nie zapominając o wspólnych korzeniach dających możliwość odnoszenia się do siebie w duchu przyjaźni.

Druga odsłona obchodów XVIII Dnia Judaizmu w Sieradzu miała miejsce przy ścianie memorialnej obok sieradzkiej kolegiaty, gdzie zgromadzili się wierni pod przewodnictwem ks. bp. Meringa oraz naczelnego rabina Polski, aby wspólnie modlić się w intencji ofiar tragicznych wydarzeń wojennych przywołanych w Sieradzkim Tryptyku Męczeństwa. Na zakończenie zostały zapalone „Światła pamięci” – znaku obecności tych, którzy ginęli za wolność i wciąż dają świadectwo prawdzie historii.

Wieczorem w sieradzkiej kolegiacie odprawiona została Msza św. w intencji ofiar sowieckiego nalotu na miasto z 1945 roku, której przewodniczył i homilie wygłosił ks. parł. Artur Niemira, kanclerz Kurii Diecezjalnej we Włocławku.