Jak będzie obradowało III Nadzwyczajne Zgromadzenie Synodu Biskupów o rodzinie?

W niedzielę 5 października Mszą św., której przewodniczyć będzie w bazylice watykańskiej papież Franciszek, rozpocznie się III Nadzwyczajne Zgromadzenie Synodu Biskupów. Temat obrad tego gremium brzmi: „Wyzwania duszpasterskie dla rodziny w kontekście nowej ewangelizacji”.

W Synodzie wezmą udział przewodniczący episkopatów, zwierzchnicy Kościołów Wschodnich, szefowie rzymskich dykasterii, kilkunastu uczestników wyznaczonych przez papieża, trzech przedstawicieli zakonników, kilkunastu przedstawicieli niekatolików, 30 obserwatorów, w tym kilka małżeństw – ogółem 253 osoby.

Będzie wśród nich przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki, a także trzech polskich hierarchów pracujących w Kurii Rzymskiej: kard. Zenon Grocholewski, kard. Stanisław Ryłko i abp Zygmunt Zimowski.

Ojców synodalnych, czyli pełnoprawnych uczestników zgromadzenia, będzie 191, w tym 162 z urzędu, 3 z wyboru i 26 z nominacji papieskiej. Oprócz nich będzie także 16 ekspertów, 38 audytorów i 8 delegatów innych Kościołów.

Wśród uczestników z urzędu znajdzie się 114 przewodniczących konferencji episkopatu z całego świata, 13 zwierzchników Kościołów wschodnich, 25 szefów dyskasterii Kurii Rzymskiej, 9 członków Rady Zwyczajnej Sekretariatu Synodu Biskupów, niebędących uczestnikami zgromadzenia z innego tytułu, a także sekretarz generalny i podsekretarz Synodu Biskupów. Daje to 163 osób, ale biorąc pod uwagę, że jeden ze zwierzchników Kościołów wschodnich jest jednocześnie przewodniczącym episkopatu swego kraju (Etiopii) będzie ich 162.

Przewodniczącym Synodu Biskupów jest papież Franciszek. Przewodniczącymi delegowanymi, których zadaniem będzie prowadzenie obrad, będą kardynałowie: André Vingt-Trois z Francji, Luis Antonio Gokim Tagle z Filipin i Raymundo Damasceno Assis z Brazylii. Relatorem generalnym będzie kard. Peter Erdő z Węgier, zaś sekretarzem specjalnym zgromadzenia – wybitny teolog, abp Bruno Forte z Włoch. Za redakcję orędzia Synodu odpowiedzialna będzie komisja pod przewodnictwem kard. Gianfranco Ravasiego, kierującego Papieską Radą ds. Kultury, którego zastępcą będzie abp Víctor Manuel Fernánadez, rektor Papieskiego Uniwersytetu Katolickiego Argentyny.

Wśród uczestników Synodu znajdzie się też czterech hierarchów polskiego pochodzenia, pracujących w innych krajach: abp Mieczysław Mokrzycki z Ukrainy, abp Zbigniew Stankiewicz z Łotwy, abp Tadeusz Kondrusiewicz z Białorusi i abp Tomasz Peta z Kazachstanu.

Wśród uczestników zgromadzenia z nominacji papieskiej będą m.in. dziekan Kolegium Kardynalskiego kard. Angelo Sodano, a także uczestnicy niedawnych debat nt. ewentualnego dopuszczania do Komunii św. osób rozwiedzionych, które zawarły ponowne związki cywilne: były przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan kard. Walter Kasper, emerytowany arcybiskup Bolonii kard. Carlo Cafarra, emerytowany przewodniczący Papieskiej Akademii Życia kard. Elio Sgreccia. Są w tym gronie także cztery osoby niebędące biskupami: dziekan Trybunału Roty Rzymskiej prał. Pio Vito Pinto, rektor Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego ks. François-Xavier Dumortier SI, dyrektor czasopisma „La Civiltà Cattolica” ks. Antonio Spadaro SI i profesor kanonicznego prawa procesowego na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim ks. Manuel Jesús Arroba Conde CMF.

Wśród ekspertów, których zadaniem jest współpraca z sekretarzem specjalnym zgromadzenia, są świeccy i duchowni z różnych stron świata, w tym znany francuski psychoanalityk ks. Tony Anatrella. Z kolei w gronie audytorów jest m.in. 13 par małżeńskich, ale także np. szefowa Światowej Organizacji Owulacyjnej Metody Billingsów – propagowanej przez Kościół naturalnej metody regulacji poczęć, Joan Clements z Australii.

Z kolei wśród delegatów z innych Kościołów znalazł się metropolita Atenagoras z Belgii, reprezentujący Patriarchat Ekumeniczny Konstantynopola, metropolita Hilarion z Patriarchatu Moskiewskiego, przedstawiciele Kościoła etiopskiego, syryjskiego, anglikańskiego, luterańskiego, reformowanego oraz baptystów (prof. Valérie Duval-Poujol, wykładająca egzegezę biblijną w Instytucie Katolickim w Paryżu).

W obradach najważniejsze znaczenie będzie miał raport wstępny przygotowany przez Sekretariat Synodu na podstawie dokumentu roboczego („Instrumentum laboris”). W poniedziałek 6 października wygłosi go relator generalny, kard. Péter Erdő. Po pierwszym tygodniu zostanie on przeredagowany z uwzględnieniem wystąpień uczestników synodu. Drugi tydzień będzie przeznaczony na dyskusje w grupach językowych. W odróżnieniu od poprzednich synodów nie będą one miały postaci swoistej burzy mózgów, w wyniku której przedkładano Papieżowi propozycje, lecz skoncentrują się na wspomnianym już raporcie wstępnym. Poprawiony w ten sposób dokument będzie punktem wyjścia dla obrad kolejnego Synodu, tym razem już zwyczajnego, który zbierze się w dniach 4-25 października przyszłego roku i podejmie decyzje w sprawie duszpasterstwa rodzin. Jego temat będzie brzmiał „Jezus Chrystus objawia tajemnicę i powołanie rodziny”. Będzie ono stanowiło trzeci etap procesu refleksji o rodzinie (pierwszym był konsystorz w lutym b.r., drugim tegoroczny synod nadzwyczajny).

Tegoroczny synod będzie obradował według nowej metody. Wystąpienia jego uczestników będą ograniczone go 4 minut i podporządkowane poruszanej danego dnia tematyce. Obrady odbywać się będą przy drzwiach zamkniętych, a o podejmowanych kwestiach dziennikarze dowiedzą się podczas konferencji prasowych i briefingów organizowanych przez Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej. Poszczególne wystąpienia nie będą publikowane w biuletynie prasowym. 18 października poznamy tekst orędzia ojców synodalnych, które będzie jedynym dokumentem podanym do wiadomości publicznej.

Przedstawiając 26 czerwca b.r. dokument roboczy („Instrumentum laboris”) sekretarz generalny Synodu Biskupów, kard. Lorenzo Baldisseri zaznaczył, że tematyka obrad dotyczy trzech kwestii: Ewangelii rodziny, wyzwań duszpasterskich związanych z rodziną oraz kwestii związanych z obroną życia.

„Ewangelia rodziny” wypływa z Bożego planu, znajomości Pisma św., nauczania Kościoła, prawa naturalnego oraz powołania chrześcijańskiego. Zdaniem autorów dokumentu słaba znajomość nauczania Kościoła wymaga od osób pracujących w duszpasterstwie lepszego przygotowania oraz zaangażowania, sprzyjających jego zrozumieniu przez wiernych. Jednocześnie wskazano na konieczność pomagania ludziom młodym w budowaniu życia rodzinnego.

Druga część dokumentu roboczego Synodu mówi o wyzwaniach duszpasterskich związanych z rodziną. Wskazano między innymi na kryzys wiary, wewnętrzne sytuacje kryzysowe, naciski zewnętrzne oraz inne kwestie. Podkreślono odpowiedzialność pasterzy za przygotowanie do małżeństwa, aby decyzja narzeczonych stała się dojrzalszą, w świetle wiary w Pana Jezusa.

W „Instrumentum laboris” rozważono także pewne trudne sytuacje duszpasterskie, w tym związki nieformalne, problem osób rozwiedzionych i żyjących w separacji, rozwiedzionych żyjących w nowych związkach cywilnych, kwestię ich dzieci, matek samotnych, osób znajdujących się w nieuregulowanej sytuacji kanonicznej oraz ludzi niewierzących lub niepraktykujących proszących o sakrament małżeństwa.

W obrębie tzw. trudnych sytuacji małżeńskich dostrzeżono wiele cierpień a także świadectw szczerej miłości (n.80). Kard. Baldisseri jest przekonany, że konieczne jest umożliwienie osobom zranionym uleczenia i pojednania, że potrzebne jest duszpasterstwo, które mogłoby zaoferować miłosierdzie, którego Bóg udziela wszystkim. W „Instrumentum laboris” czytamy, że chodzi o „proponowanie, a nie narzucanie, towarzyszenie a nie naleganie, zapraszanie a nie usuwanie, niepokojenie a nie pozbawianie złudzeń” (n. 109).

Sekretarz generalny Synodu Biskupów zaznaczył, że Kościół poczuwa się do obowiązku towarzyszenia parom żyjącym w związkach nieformalnych, ufając, że może im dopomóc w podjęciu odpowiedzialności takiej, jak zawarcie małżeństwa. Mówiąc o sytuacji osób rozwiedzionych, żyjących w nowych związkach kard. Baldisseri wskazał na potrzebę uproszczenia i usprawnienia procedur sądowych stwierdzania nieważności małżeństwa. W odniesieniu do ludzi niewierzących lub niepraktykujących proszących o sakrament małżeństwa wskazano na konieczność lepszego przygotowania podczas kursów a także towarzyszenia małżonkom po ślubie. Nie pominięto problemów związków osób tej samej płci, dostrzegając potrzebę otoczenia ich troską duszpasterską, a zwłaszcza dzieci, które żyją w takim kontekście.

Trzecia część „Instrumentum laboris” porusza kwestie związane z otwartością na życie, w tym słabą znajomość encykliki Pawła VI „Humanae vitae”. Konieczne jest ukazanie jest jej pozytywnych podstaw – odpowiedzialnego ojcostwa i macierzyństwa. Mowa jest w niej także o wychowaniu w rodzinie do wiary, w tym w tzw. trudnych sytuacjach rodzinnych, odbijających się na dzieciach.