Zmarł zwierzchnik promoskiewskiego Kościoła prawosławnego

W wieku niespełna 79 lat zmarł w Kijowie 5 lipca o godz. 5.50 nad ranem czasu miejscowego metropolita kijowski i całej Ukrainy Włodzimierz (Sabodan), formalny zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego (UKP), związanego z Patriarchatem Moskiewskim. W ostatnich miesiącach, ze względu na pogarszający się stan zdrowia, nie pełnił już swej funkcji, zachował jednak tytuł głowy Kościoła i tak jest przedstawiany w doniesieniach prasowych o jego śmierci.

Święty Synod UKP postanowił, że zmarły metropolita zostanie pochowany na terenie Ławry Kijowsko-Pieczerskiej, ale zarówno dzień pogrzebu, jak i dokładne miejsce jego pochówku zostaną podane w terminie późniejszym. Synod ustali również datę zwołania Soboru Biskupów UKP w celu wybrania nowego zwierzchnika tego Kościoła.

Na wieść o zgonie metropolity premier Ukrainy Arsenij Jaceniuk wydał oświadczenie, w którym wyraził episkopatowi, duchowieństwu i wiernym UKP współczucie i żal z tego powodu. Podkreślił, że wraz ze śmiercią Włodzimierza „Kościół i naród stracili mądrego przewodnika, uznanego teologa, duszpasterza, który dla wielu był odzwierciedleniem wysokiej duchowości i człowieczeństwa”.

Szef rządu zwrócił ponadto uwagę, że zmarły „szczerze kochał swoją ojczyznę i pragnął jej jedności i rozkwitu”. „Postrzegał Ukrainę jako wolne państwo w europejskiej rodzinie narodów i mężnie przeciwstawiał się zarówno naciskom politycznym, jak i śmiertelnej chorobie” – napisał Jaceniuk. Dodał, że metropolita Włodzimierz „pozostawił po sobie setki uczniów i liczne świątynie, szkoły duchowne, klasztory i dobrą pamięć u milionów Ukraińców”.

Depesze kondolencyjne do kierownictwa UKP przesłali też m.in. patriarcha moskiewski i całej Rusi Cyryl, głowa niekanonicznego Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego patriarcha Filaret oraz zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego arcybiskup większy kijowsko-halicki Swiatosław Szewczuk.

Metropolita Włodzimierz (w świecie Wiktor Sabodan) urodził się w chłopskiej rodzinie 23 listopada 1935 we wsi Markowce w obwodzie chmielnickim na Ukrainie. Kształcił się w seminarium duchownym w Odessie (1954-58) i w Akademii Duchownej w ówczesnym Leningradzie (1958-62), po czym wykładał w swym dawnym seminarium odeskim, będąc jednocześnie sekretarzem miejscowego zarządu eparchialnego (diecezjalnego). 15 czerwca 1962 przyjął święcenia kapłańskie, a 26 sierpnia tegoż roku został mnichem. W 1965 ukończył Moskiewską Akademię Duchowną i odtąd zaczął robić szybką karierę w Rosyjskim Kościele Prawosławnym (RKP).

Był m.in. wiceszefem Rosyjskiej Misji Duchownej w Jerozolimie; 23 czerwca 1966 został mianowany biskupem zwienigorodzkim, wikariuszem (biskupem pomocniczym) eparchii moskiewskiej i stałym przedstawicielem RKP w Światowej Radzie Kościołów. Sakrę przyjął 9 lipca tegoż roku. Od 28 listopada 1968, gdy został biskupem perejasławsko-chmielnickim na Ukrainie, do końca życia pełnił różne stanowiska jako biskup eparchialny. 9 września 1973 otrzymał godność arcybiskupa, a 16 lipca 1982 – metropolity. W latach 1982-84 był metropolitą rostowskim i nowoczerkaskim w Rosji i w tym charakterze odwiedził w 1983 Polskę, uczestnicząc w międzynarodowej konferencji pokojowej w Warszawie. 28 marca 1984 metropolita Włodzimierz został patriarszym egzarchą Europy Zachodniej, to znaczy głową wszystkich parafii i eparchii należących do RKP na tym terenie.

Po rozpadzie ZSRR i powstaniu niepodległej Ukrainy pod koniec 1991 wyłonił się problem utworzenia narodowego Kościoła prawosławnego, niezależnego od Moskwy. Z powodu zażartych dyskusji i sporów na tym tle, powstały w tym kraju trzy niezależne od siebie jurysdykcje kościelne, z których tylko jedna – związana z Patriarchatem Moskiewskim – jest uznawana na świecie za kanoniczną. I właśnie na czele tej wspólnoty, pod nazwą Ukraiński Kościół Prawosławny, stanął 27 maja 1992 metropolita Włodzimierz z tytułem metropolity kijowskiego i całej Ukrainy. Stanowisko to piastował do końca życia, chociaż w ostatnich latach ciężko chorował i coraz trudniej było mu kierować Kościołem. 24 lutego br. już formalnie Synod UKP pozbawił go władzy, przekazując ją metropolicie czerniowieckiemu i bukowińskiemu Onufremu, który jednak nie został pełnoprawnym zwierzchnikiem, lecz pełniącym obowiązki głowy Kościoła (locum tenens; strażnik Tronu Metropolitalnego). Włodzimierzowi przyznano godność honorowego zwierzchnika UKP.

18 lutego 2008 Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie nadała metropolicie tytuł doktora honoris causa.