Katowice: na hałdzie powstanie Kalwaria górnicza – upamiętni tragicznie zmarłych

Kalwaria górnicza powstanie na hałdzie „Maria” w Katowicach-Murckach. Ogłosił to w środę 2 kwietnia Katowicki Holding Węglowy, do którego należy nieczynne już zwałowisko w Murckach.

Ma to być niezwykła trasa, łącząca upamiętnienie górników z Drogą Krzyżową. Powstanie tam 15 pomników. Przypomną one o górnikach, którzy stracili życie w podziemnych katastrofach, w czasie wywózki do ZSRR, czy w masakrze w kopalni Wujek.

Górnicza Golgota

To odpowiedź na propozycję abp. Wiktora Skworca. Katowicki metropolita wpadł na pomysł upamiętnienia górników, którzy stracili życie. Pomyślał o formie Drogi Krzyżowej, Kalwarii na którejś z nieczynnych śląskich hałd. Pomysłem podzielił się z władzami górniczych spółek, z profesorami katowickiej Akademii Sztuk Pięknych, z naukowcami z Politechniki Śląskiej i śląskimi samorządowcami wszystkich szczebli. Wszyscy deklarują, że włączą się w tworzenie Golgoty górniczej.

Nieczynną hałdę, która nadawałaby się na wytyczenie na niej „trasy pamięci katastrof górniczych”, zaproponował właśnie Katowicki Holding Węglowy. Droga Krzyżowa miałaby być jednym z elementów tej trasy. – Hałda „Maria” w Katowicach-Murckach ma doskonałą lokalizację, bo stoi tuż przy drodze krajowej Katowice- Bielsko (DK86). Zajmuje obszar 15 hektarów, a sam taras widokowy ma 8 tys. metrów kwadratowych powierzchni – mówi Adrian Brol z KHW.

„Maria” z Murcek nie należy do hałd najwyższych. Licząc od przyszłego parkingu u jej stóp, do samego wierzchołka, jest 26,5 m wysokości. Tyle jednak wystarczy, żeby podziwiać panoramę przemysłowej części Górnego Śląska, zamkniętą od południowego-wschodu błękitną linią Beskidów, przy dobrej widoczności. Nawet przy lekkiej mgiełce, która zasłania dalsze widoki, jak na dłoni prezentują się okoliczne miasta i zakłady przemysłowe. Ponad linię lasów wyrastają wieże kościołów. W pobliżu widać te z Murcek i Kostuchny, nieco dalej bieleją dwie wieże bazyliki św. Wojciecha w Mikołowie.

Twarz konkretnych ludzi

– Z czego wyrosła potęga Górnego Śląska? Z górnictwa, hutnictwa – mówił w czasie prezentacji pomysłu Golgoty górniczej prezes KHW Roman Łój. – Musimy więc pamiętać, jaką ofiarę, często ofiarę z życia, ponieśli za to górnicy. Chcemy upamiętnić tutaj wszystkie ofiary katastrof górniczych, w których ginęło po kilkadziesiąt, a nawet ponad sto osób. Upamiętnimy też kilkadziesiąt tysięcy śląskich górników, przymusowo zabranych w 1945 roku na tereny Związku Radzieckiego, do kopalń Donbasu, Kuzbasu czy na Syberię. Z tej eskapady wróciło niewielu – uzasadniał.

O wywiezionych Ślązakach mówił też w czasie tej prezentacji abp Skworc. – Według IPN było ich około 50 tysięcy. Ponad połowa z nich, również według IPN, nie wróciła na swoją ojcowiznę. Nie chodzi zresztą o liczby, bo taka tragedia zawsze ma twarz konkretnych ludzi. Wśród nich był także brat mojego ojca – mówił.

Prezydent Katowic Piotr Uszok, również powołując się na pamięć o członkach swojej rodziny, zwrócił uwagę, że dobrze byłoby upamiętnić w Murckach nie tylko górników zabitych w wielkich katastrofach, ale też i w „zwykłych” wypadkach indywidualnych, w których zginęły całe rzesze śląskich mężczyzn.

W projektowanie trasy włączą się specjaliści z Politechniki Śląskiej, a w przygotowanie górniczych pomników z Drogą Krzyżową – artyści z Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.

Największe katastrofy górnicze na ziemiach polskich

1565r., Pole Górnicze Złoty Osioł, w Złotym Stoku, zginęło 59 górników;

1880r., KWK Renard (inne źródła Ludmiła), w Sosnowcu, 200 osób zalanych przez wypływ kurzawki;

1885r., Kopalnia Betina, zginęło 58 górników;

1896r., KWK Kleofas, w Katowicach, 110 ( inne źródła 104) osób zatrutych gazami;

1922r., KWK Siersza (wtedy Artur), w Sierszy, 28 osób zginęło zalanych wodą z powierzchni, z potoku Kozibród;

1923r., KWK Rozbark (wtedy Heinitz), w Bytomiu, 145 osób zatrutych gazami;

1923r., KWK Reden w Dąbrowie Górniczej, 38 (inne źródła 39) górników zginęło w wyniku pożaru;

1930r., KWK Wenceslaus (Wacław), w Miłkowie, (Amsdorf), 151 górników zginęło w wyniku wyrzutu CO2 ;

1941r., Nowa Ruda, 180 (inne źródła 187) górników, w tym 2 jeńców brytyjskich, zginęło w wyniku wyrzutu CO2;

1946r., KWK Boże Dary, w Katowicach, 7 osób zginęło wskutek zawalenia się skał;

1947r., KWK Niwka – Modrzejów, 25 osób zginęło w wyniku samozapłonu węgla;

1948r., KWK Wieczorek, 12 osób zginęło w wyniku pożaru;

1950r., KWK Jankowice w Rybniku, 29 górników zginęło w wyniku wybuchu metanu;

1951r., KWK Mysłowice, 7 osób zginęło w związku z wybuchem metanu;

1954r., KWK Dębieńsko w Czerwionce Leszczynach, 21 górników zginęło w trakcie pożaru;

1954r., KWK Komuna Paryska (Jan Kanty) w Jaworznie, 18 górników zginęło w wyniku wdarcia się wody do wyrobisk;

1955r., KWK Sośnica w Gliwicach, 42 górników zginęło w pożarze;

1956r., KWK Boże Dary, 23 (inne źródła 24) osoby zginęły w wyniku wybuchu gazów pożarowych;

1956r., KWK Chorzów w Chorzowie, 30 górników zginęło w pożarze;

1958r., KWK Makoszowy, w Zabrzu, 72 górników zginęło w wyniku pożaru;

1961r., KWK Makoszowy w Zabrzu, 12 górników zginęło w pożarze;

1961r., KWK Zabrze w Zabrzu, 14 górników zginęło w wyniku zerwania się klatki w szybie;

1968r., KWK Niwka – Modrzejów, 5 osób zginęło wskutek wybuchu metanu;

1971r., KWK Mikulczyce – Rokitnica w Zabrzu, zginęło 18 górników;

1974r., KWK Silesia w Czechowicach-Dziedzicach, zginęło 32 (34 wg innych źródeł) górników w wyniku wybuchu metanu;

1974r., KWK Szombierki w Bytomiu, 8 górników zginęło w wyniku tąpnięcia;

1975r., KWK Mysłowice, 5 osób zginęło w wyniku tąpnięcia;

1976r., KWK Nowa Ruda w Nowej Rudzie, 17 (inne źródła 19) górników zginęło w wyniku wyrzutu gazów i skał;

1979r., KWK Dymitrow w Bytomiu, 34 (niektóre źródła podają 10 osób, zaliczając jedynie śmierć bezpośrednio na dole) górników, w tym wielu ratowników zginęło w wyniku wybuchu pyłu węglowego;

1979r., KWK Silesia w Czechowicach-Dziedzicach, 21 (22 według innych źródeł) górników, zginęło w pożarze;

1982r., KWK Dymitrow (Centrum) w Bytomiu, 18 (17 wg innych źródeł) górników zginęło w wyniku wybuchu pyłu węglowego;

1985r., KWK Niwka – Modrzejów, 5 osób zginęło w wybuchu metanu;

1985r., KWK Mysłowice, 18-19 osób zginęło w wyniku wybuchu metanu i pyłu węglowego;

1985r., KWK Wałbrzych w Wałbrzychu, zginęło 18 (19) górników w wyniku wybuchu metanu;

1987r., KWK Mysłowice, 17 osób zginęło w wyniku wybuchu metanu i pyłu węglowego;

1990r., KWK Halemba w Rudzie Śląskiej, 19 górników zginęło w wyniku eksplozji metanu;

1998r., KWK Niwka-Modrzejów, 6 osób zginęło wskutek uduszenia, w wyrobisku pozbawionym tlenu;

2002r., KWK Jas – Mos, w Jastrzębiu Zdroju, 10 górników zginęło w wyniku wybuchu pyłu węglowego;

2006r., KWK Halemba w Rudzie Śląskiej, zginęło 23 górników;

2009r., KWK Wujek, Ruch Śląsk, 20 osób zginęło w wyniku zapłonu i wybuchu metanu.