Zmarł Janusz Zabłocki, znany działacz katolicki

Zmarł Janusz Zabłocki, jeden z najbardziej znanych działaczy katolickich w Polsce okresu powojennego. Wraz z Tadeuszem Mazowieckim współtworzył miesięcznik „Więź”.

Do jego szczególnych zasług należała promocja społecznego nauczania Kościoła oraz chrześcijańsko-demokratycznego nurtu politycznego. Miał 88 lat.

Urodzony w 1926 r. w Grodzisku Mazowieckim, Zabłocki od najmłodszych lat związany był ze środowiskiem harcerskim. Podczas wojny działał w Szarych Szeregach (pseudonim „Pionier”) i w Armii Krajowej, biorąc udział bezpośrednio w walkach jako dowódca oddziału. Po wojnie wraz ze swym oddziałem powrócił do konspiracji pod pseudonimem „Jan Grabowski”. Jesienią 1945 r. podjął studia na Wydziale Prawa w Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W latach 1950-1955 – po wyjściu z konspiracji – działał w Stowarzyszeniu PAX, w 1955 r. popadł w konflikt z Bolesławem Piaseckim i został zawieszony w prawach członkowskich. We wrześniu 1955 r. wspólnie z Tadeuszem Mazowieckim opuścił PAX w ramach tzw. „frondy”.

Od 1961 r. wewnątrz grupy „frondystów”, zwłaszcza między Zabłockim a Tadeuszem Mazowieckim, zaczął narastać spór, skutkiem czego ich drogi zdecydowanie się rozeszły.

Po audiencji z 4 maja 1962 r. Zabłocki nawiązuje bezpośrednie osobiste kontakty z kardynałem Stefanem Wyszyńskim, Prymasem Polski, które będą trwały nieprzerwanie aż do jego śmierci. „Właśnie stosunek do Prymasa Polski i jego linii duszpasterskiej obrony Kościoła i narodu był jedną z głównych przyczyn rosnących rozbieżności między mną i Tadeuszem Mazowieckim oraz innymi działaczami ruchu ” – wyjaśniał Zabłocki w swoich „Dziennikach”.

Od 1965 r. wchodzi w skład 5-osobowego koła poselskiego „Znak”. W kwietniu 1967 r. – w wyniku długotrwałego sporu wewnętrznego w „Więzi” i całym ruchu „Znak”, gdzie coraz wyraźniej rysują się dwie odmienne orientacje – Zabłocki tworzy nowe środowisko w ruchu „Znak”, a mianowicie Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych przy Klubie Inteligencji Katolickiej w Warszawie i redakcji „Więzi” (ODiSS). Zadaniem ośrodka jest studiowanie i upowszechnianie posoborowej katolickiej myśli społecznej, a pierwszym dziełem jego książka „Kościół i świat współczesny”. W dwa lata później ODISS uzyskuje samodzielność prawno-organizacyjną.

Równocześnie Zabłocki zacieśnia swoje kontakty i współpracę z emigracyjnym Stronnictwem Pracy w Rzymie, na czele którego stoją Karol Popiel i Konrad Sieniewicz.

Zakreślony perspektywicznie program ODiSS – stwierdza Zabłocki – zawierał w sobie trzy kontrowersyjne dla polityki władz PRL postulaty, a mianowicie: współdziałanie z Prymasem Polski, kard. Stefanem Wyszyńskim; odbudowa zniszczonego przez komunistów po wojnie katolicyzmu społecznego w Polsce; tworzenie przesłanek dla reaktywowania w przyszłości w kraju stronnictwa chrześcijańsko-demokratycznego.

W 1976 r. w warszawskim KIK i w całym ruchu „Znak” dochodzi do głębokiego kryzysu wewnętrznego, w wyniku czego Zabłocki, wraz z większą grupą działaczy, występuje z szeregów KIK. Wspólnie z nimi i we współdziałaniu z nowym Kołem Poselskim „Znak”, w którym grupa Zabłockiego uzyskuje większość, zakłada w lipcu 1976 r. Polski Klub Inteligencji Katolickiej (1976 – 1981), którego prezesem jest Konstanty Łubieński, a po jego śmierci od listopada 1977 r. sam Zabłocki.

Po sierpniu 1980 r. i powstaniu dzięki „Solidarności” warunków ku temu, Zabłocki zainicjował powołanie ogólnokrajowego stowarzyszenia Polski Związek Katolicko-Społeczny. Koło Poselskie PZKS jako jedyne ugrupowanie w Sejmie odmówiło aprobaty dekretów stanu wojennego, wstrzymując się po sejmowym wystąpieniu Zabłockiego od głosu (25 stycznia 1982 r).

Chociaż PZKS weszło do Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (formacja ta zastąpiła w 1982 r. dawny Front Jedności Narodu), domagało się w dalszym ciągu reaktywowania zawieszonych związków zawodowych, a gdy to nie następuje, koło otwarcie opowiedziało się i głosowało przeciw delegalizacji „Solidarności” (8 października 1982 r.).

Zabłocki był też założycielem utworzonego w tym samym czasie tygodnika społecznego „Ład” i jego redaktorem naczelnym (od listopada 1980 do listopada 1981), a następnie przewodniczącym jego kolegium redakcyjnego (1981 – 1984 i 1987 – 1995).

W rezultacie trwającej ponad rok – a inspirowanej bezpośrednio przez SB – walki wewnątrz PZKS Zabłocki został w marcu 1984 r. zawieszony w prawach członka PZKS i prezesa jego Zarządu Krajowego i odsunięty od wpływu na dalszą drogę tej organizacji. Po zakończeniu zaś w sierpniu 1985 r. kadencji Sejmu zostaje mu zamknięta możliwość dalszego kandydowania, a tym samym obecności w oficjalnym życiu publicznym PRL.

W początkach 1989 r. środowisko ODiSS, nie biorąc udziału w obradach Okrągłego Stołu, przystąpiło do wznowienia w kraju Stronnictwa Pracy. W wyborach 4 czerwca 1989 r. Zabłocki startował jako kandydat niezależny Klubu Chrześcijańsko-Demokratycznego w okręgu Warszawa – Południe. Podobnie jak wszyscy kandydaci niezależni w tych wyborach, nie uzyskuje mandatu poselskiego. 28 kwietnia 1990 r. odbył się III Kongres Stronnictwa Pracy, po którym Zabłocki nie wszedł do nowych władz.