Rodzina we współczesnej Europie

O znaczeniu rodziny z perspektywy chrześcijaństwa oraz rodzinie wobec wyzwań współczesnego świata rozmawiali uczestnicy XIII Międzynarodowej Konferencji z cyklu „Rola Kościoła Katolickiego w procesie integracji europejskiej”, która 13 i 14 września odbywała się w podkrakowskich Tomaszowicach.

Tematem tegorocznego spotkania była „Rodzina we współczesnej Europie”. W dwudniowym spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele rządu, kardynałowie, biskupi i przedstawiciele parlamentu europejskiego.

W trakcie konferencji Frakcja Europejskiej Partii Ludowej w Parlamencie Europejskim nagrodziła kard. Stanisława Dziwisza swoim odznaczeniem – Medalem im. Roberta Schumana.

„Honorujemy nie tylko wieloletnią służbę kard. Dziwisza u boku największego Polaka, ale także jego osobiste zasługi po 1989 roku na rzecz tego, że Polska jest teraz jednym z najważniejszych partnerów w Unii Europejskiej. Kard. Dziwisz staje w ten sposób w jednym szeregu z innymi wielkimi Europejczykami, uhonorowanymi tym medalem” – mówił przewodniczący frakcji EPL Joseph Daul rozpoczynając spotkanie.

Kard. Dziwisz, metropolita krakowski powiedział, dziękując za to wyróżnienie, że „jest to uznanie dla Kościoła w Polsce, za jego wkład w pracę na rzecz zjednoczenia Europy”. „Przyjmuję to osobiście jako zadanie, aby nadal pracować na rzecz dobra wspólnego, jakim jest zjednoczona Europa” – podkreślił hierarcha.

Z kolei prezydent RP Bronisław Komorowski mówił podczas konferencji, że polityka rodzinna, kompleksowe podejście do problemów demograficznych, jest dzisiaj jednym z kluczowych zadań dla zjednoczonej Europy i Polski.

„Dzisiaj Europa i rodzina borykają się z głębokimi trudnościami i wyzwaniami. Zarówno Europa, jak i rodzina, są w kryzysie. Trzeba patrzeć na to nie tylko ze strachem, dostrzegając źródła kłopotów, ale przede wszystkim szukając szans. Te szanse można znajdować w ramach trwających procesów integracji europejskiej” – powiedział prezydent.

Jego zdaniem, chociaż w Europie przeżywamy najdłuższy okres pojednania i pokoju, to i bez wojen czujemy, że wykrwawiamy się jako kontynent, jesteśmy coraz mniej liczną społecznością, po prostu rodzi się coraz mniej Europejczyków, rodzi się coraz mniej Polaków.

Prezydent Komorowski podkreślił, że nietrwałość więzi rodzinnych, zmiany cywilizacyjne, kryzys gospodarczy, odbijające się na stabilności materialnej rodzin, wzmacniają kryzys demograficzny. „Dlatego jednym z kluczowych zadań dla zjednoczonej Europy i Polski jest dziś polityka rodzinna, kompleksowe podejście do problemów demograficznych” – tłumaczył Bronisław Komorowski.

„W demokratycznym społeczeństwie każdy ma pełne prawo wyboru zasad podziału obowiązków, aktywności zawodowej rodziców oraz sposobów organizacji opieki i wychowania nad dzieckiem. Polityka rodzina nie może narzucać rodzicom jednego modelu postępowania, lecz musi elastycznie odpowiadać na potrzeby i decyzje, musi także szanować sprawdzone, istniejące wzorce, nawet wtedy, kiedy wydają się już niemodne” – mówił.

Według prezydenta celem polityki państwa powinno być ułatwianie godzenia ról, a nie zachęcanie do zawsze trudnego wyboru: praca czy dzieci. „Wszystkim, którzy zakładają rodziny i wychowują dzieci, a więc przyszłe pokolenia, musimy udzielać wsparcia na miarę naszych, państwowych, społecznych możliwości. Sprawą wagi szczególnej jest sytuacja rodzin niepełnych: samotnych matek i coraz częściej także samotnych ojców” – mówił prezydent Komorowski.

„Wspierając dziś rodzicielskie aspiracje rodzin, zapewniamy rozwój Polsce jutro. O ile radość posiadania dzieci jest ważna dla rodzin, to przezwyciężanie kryzysu demograficznego jest dla Polski i dla Europy konieczne” – powiedział prezydent.

Natomiast nuncjusz apostolski w Polsce, abp Celestino Migliore powiedział, że rodzina, jako instytucja, potrzebuje dziś, bardziej niż kiedykolwiek, motywowania w swoich podstawach antropologicznych.
Nuncjusz Apostolski w Polsce zwrócił także uwagę na potrzebę wdrożenia systemu mikrokredytów dla rodzin. Jego zdaniem taka forma pomocy byłaby bardzo pożyteczna, bo rodzina jako pierwszy podmiot wsparcia i wychowania wnosi duży wkład w odciążenie wydatków publicznych. „Rodzina musi także widzieć w działaniach władzy krajowej i międzynarodowej przejawy zaufania do siebie w zakresie ekonomicznym i finansowym, aby mogła w całości sprostać swoim ważnym obowiązkom w stosunku do całej wspólnoty” – podkreślił.

Z kolei metropolita krakowski, kard. Stanisław Dziwisz mówił, że temat konferencji, czyli rodzina we współczesnej Europie, należy do najbardziej aktualnych, stanowiących przedmiot nie tylko zwykłego zainteresowania, ale najwyższej troski wszystkich, którym leży na sercu przyszłość naszego kontynentu.

„Kryzys Europy wiąże się bezpośrednio także z kryzysem w rodzinie. Nie jest przesadą stwierdzenie, że rodzina w Europie jest zagrożona w swoich fundamentach” – powiedział kard. Dziwisz.

„Przez całe wieki nikt nie podważał wzorca rodziny opartego na prawie naturalnym, a więc na małżeństwie jako wspólnocie miłości i życia mężczyzny i kobiety. Taka wspólnota ze swej natury była otwarta na przekazywanie życia. Rodziny tworzyły pierwotne, podstawowe komórki szerszych wspólnot, społeczności lokalnej, narodu oraz wspólnoty wartości i tradycji Europy” – podkreślił metropolita krakowski.

Dodał też, że dzisiaj z niepokojem patrzymy na procesy i zmiany, które nie idą w kierunku umacniania rodziny, ale jej dezintegracji, rozmywania jej tożsamości. „Ten proces dezintegracji ulega przyspieszeniu przez wprowadzania ustaw z gruntu przeciwnych naturalnej i chrześcijańskiej koncepcji małżeństwa i rodziny” – mówił hierarcha.

Odnosząc się do tego wymienił m.in. skomplikowane prawa inspirujące się ideologią gender, sprzyjanie powstawaniu związków partnerskich jednopłciowych i zrównanie ich w prawach i przywilejach z małżeństwami.

„Niemniej niepokojące są pewne programy edukacji seksualnej przeciwne chrześcijańskiej wizji człowieka i przekonaniu rodziców” – mówił hierarcha i dodał, że te programy docierają do bezbronnych dzieci i mogą wyrządzić im niepowetowaną krzywdę, deformując ich sumienia, ich poczucie odpowiedzialności.

Według kard. Dziwisza bez odrodzenia rodzin trudno będzie myśleć o odrodzeniu Europy w sferze ducha i istotnych wartości, które rzeźbiły oblicze naszego kontynentu i wielu narodów.

Podczas konferencji uczestnicy rozmawiali m.in. o znaczeniu rodziny z perspektywy chrześcijaństwa. Prelegenci podkreślali, że współczesna rodzina jest zagrożona m.in. ze względów demograficznych i ze względu na możliwość dokonywania aborcji. Problemem według nich, są także zbyt zróżnicowane rodziny, które coraz częściej się pojawiają.

Głos w dyskusji zabrali również biskup diecezji warszawsko-praskiej abp Henryk Hoser oraz prof. Marguerite Peeters z Instytutu Dynamiki Dialogu Międzykulturowego w Brukseli.

Abp Hoser mówił, że rodzina stanowi podstawowe doświadczenie ludzkości, nadal stanowi kryterium ludzkich aspiracji i celów i wciąż pozostaje rzeczywistością, której nie da się ominąć. Podczas swojego wystąpienia hierarcha nawiązał do postulatów Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i zaznaczył, że rodzina jest podstawową i naturalną komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i państwa.

Zdaniem arcybiskupa, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka określa rodzinę jako związek naturalny, pierwotny w stosunku do państwa czy jakiejkolwiek innej wspólnoty, która posiada swoje własne, niezbywalne prawa. „Społeczeństwa zawsze były zainteresowane utrzymaniem centralnego miejsca rodziny, zapewnienia jej ochrony, stabilności i trwałości. Jest ona bowiem wyrazem i manifestacją ludzkiej natury, manifestacją osoby i szkołą człowieczeństwa” – mówił abp Hoser.

Jego zdaniem, tymczasem ciąg przemian społecznych i kulturowych, które trwają od pół wieku i których przyspieszenie nastąpiło po emblematycznym roku 1968, odwróciły wielowiekową pewność i przekonanie, że dobro rodziny jest gwarancją dobra wspólnego każdego kraju i narodu oraz że posiada stałe i niezmienne podstawy i tworzące je elementy. Zdaniem abp. Hosera obecna epoka dominującego we wiodącym nurcie postmodernizmu zmierza do destabilizacji rodziny przez mechanizmy m.in. prawne i kulturowe. „Przyczyny odchodzenia od tradycyjnie pojmowanych praw człowieka i rodziny, od gwarancji jej rozwoju są liczne i złożone” – podkreślił hierarcha.

Jego zdaniem to m.in. wzorce kulturowe wolności bez granic nie promują wartości i odpowiedzialności, trwałości i bezpieczeństwa rodziny.

Uczestnicy konferencji zwracali uwagę na ogromne znaczenie rodziny we współczesnym świecie i podkreślali, że o wielkiej roli rodziny w życiu społecznym wiedziano od wieków, nie tylko w kręgu chrześcijaństwa.

Uczestnicy zgodnie podkreślali, że rodzina oparta na fundamencie małżeństwa mężczyzny i kobiety, gotowych przyjąć i wychować dzieci jest pierwszą szkołą życia społecznego. Prelegenci zwracali uwagę na to jak ważne jest wspieranie polityki prorodzinnej, ponieważ to właśnie rodziny budują silną Europę. Uczestnicy podkreślali potrzebę wzmacniania i chronienia instytucji jaką jest rodzina, ponieważ jest ona dobrem każdego państwa i narodu. Uczestnicy tegorocznej konferencji przypominali także o tym, że to państwo i naród mają służyć rodzinie, a nie odwrotnie.

Przedstawiciele parlamentu europejskiego oraz księża zgodnie stwierdzili, że rodzina w jednoczącej się Europie boryka się z wieloma problemami. Ich zdaniem demografia zajmuje jeden z czołowych problemów społeczno – ekonomicznych Unii Europejskiej. Wśród trudności wymieniali także m.in. bezrobocia i deficyt finansów publicznych.

W trakcie debaty na temat związków partnerskich oraz ideologii gender, uczestnicy mówili, że stanowią one ostatnio największe zagrożenie dla tradycyjnego modelu rodziny. Podkreślali oni, że ideologia gender ze swoim przekonaniem, że kobieta w małżeństwie jest dyskryminowana, a także kwestionowaniem różnic biologicznych między płciami oraz promowaniem odchyleń seksualnych nie tylko nie służy rodzinie, ale przede wszystkim społeczeństwom, gdyż jest jedną z przyczyn niżu demograficznego. Zdaniem uczestników warto byłoby pogłębić dyskusję na ten temat w zakresie socjologii, psychologii, antropologii filozoficznej i teologii.

Ks. prof. Władysław Zuziak, rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, podsumowując tegoroczną konferencję podkreślił, że konferencja jest dobrą okazją, aby wszystkich, którzy mają władzę decyzyjną w Europie, wezwać do ogromnej wrażliwości na problemy rodziny, której za wszelką cenę należy i trzeba bronić, aby zagwarantować wspólnocie Europy zachowanie ładu społecznego. „Dlatego tak duże znaczenie ma ostatnia część konferencji dotycząca polityki rodzinnej w Unii Europejskiej, która polegać powinna na stworzeniu preferencyjnych warunków dla rodzin, rekompensujących im wysiłek związany z wychowywaniem nowych obywateli” – powiedział.

Rektor zwrócił również uwagę na to, że rodzina w jednoczącej się Europie musi borykać się z wieloma problemami. Zwrócił uwagę na demografię, która stanowi jeden z czołowych problemów.

Ks. prof. Zuziak przypomniał, że jeśli chodzi o Polskę, to sytuacja demograficzna w naszym kraju została uznana na Kongresie Demograficznym w Warszawie w 2012 roku za wręcz katastrofalną, a wskaźnik dzietności kobiet w wysokości 1,3 lokuje nas na 207. miejscu na 212 krajów objętych statystyką przez ONZ. „Dlatego wydaje mi się, że nasze spotkanie na konferencji w Polsce powinniśmy wykorzystać, aby podnieść kolejny apel do władz o niezwłoczne podjęcie działań w celu ratowania rodziny, która jest bastionem tradycyjnych wartości” – powiedział.

Odnosząc się do dyskusji o związkach partnerskich i ideologii gender podkreślił, że stanowią one obecnie główne zagrożenie dla tradycyjnego modelu rodziny. „Ideologia gender i jej pokrewne pragną dokonać niemożliwego – zmienić status człowieka: ze stworzenia Bożego chcą przemienić go we własnego stwórcę, decydującego m.in. o swojej płciowości” – mówił ks. Zuziak. „Uważam, że to, co się dzieje w kulturze europejskiej jest paradygmatem grzechu pierworodnego: „będziecie jak Bóg”. Wy będziecie stwarzać ludzi i świat, będziecie decydować, co dobre i co złe. Końcem tej iluzji było wygnanie z raju” – wyjaśniał rektor.

Jego zdaniem, niezmiernie istotne jest apelowanie do władz kontynentu i poszczególnych państw o wszechstronne wspieranie rodziny, ale także intensywna działalność indywidualna i instytucjonalna.

„Pragnę podkreślić, iż Uniwersytet Papieski czynnie włącza się w obronę instytucji rodziny nie tylko poprzez prowadzenie studiów na kierunku nauki o rodzinie czy podyplomowych studiów Asystent rodziny, działalność Międzywydziałowego Instytutu Bioetyki oraz organizowanie debat naukowych, ale także, a może przede wszystkim poprzez formowanie według wartości chrześcijańskich nowego pokolenia małżonków i rodziców” – powiedział rektor UPJP2.

Krakowskie debaty z cyklu „Rola Kościoła Katolickiego w procesie integracji europejskiej zapoczątkowane zostały w 2000 r. i odgrywają ważną rolę w dialogu między duchownymi, wiernymi oraz politykami i przedstawicielami mediów.

Inicjatorem tych konferencji jest bp Tadeusz Pieronek. Organizatorami wydarzenia są: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Fundacja Konrada Adenauera, Fundacja Roberta Schumana w Luksemburgu, grupa EPL. Konferencja odbywała się w Centrum Konferencyjnym „Dwór w Tomaszowicach”.