Abp Nossol w Dniu Judaizmu: strzeżmy się, aby nie upolityczniać teologii

Przed upolitycznianiem i ideologizowaniem teologii przestrzegał 17 stycznia podczas panelu dyskusyjnego w Uniwersytecie Opolskim abp Alfons Nossol. Dyskusja toczyła się wokół hasła tegorocznego XVI Dnia Judaizmu w Polsce: „Ja jestem Józef, brat wasz”. W Opolu zakończyły się ogólnopolskie obchody tej inicjatywy, której, jak powiedział abp Nossol, zazdroszczą nam episkopaty krajów zachodnich.

Emerytowany biskup opolski wyraził nadzieję, że spotkaniu Starego Testamentu z Nowym Testamentem, jak określił obrazowo dialog chrześcijańsko-żydowski, nigdy nie będzie towarzyszyć ideologizowanie teologii. „Bóg jest Ojcem nas wszystkich – ludzi Starego i Nowego Testamentu, jesteśmy jedną wielką rodziną ludzką” – mówił abp Nossol. Podkreślił przy tym, że przymierze Boga z ludem Izraela nigdy nie zostało rozwiązane i unieważnione.

Abp Nossol przypomniał dokonania Jana XXIII i Jana Pawła II w dialogu z Żydami. Ujawnił, że podczas nabożeństwa ekumenicznego w 1997 roku we Wrocławiu, kiedy papież był już bardzo zmęczony, powiedział mu, że na spotkanie z nim czekają jeszcze Żydzi. „Dlaczego mówisz mi dopiero teraz? Idź po nich natychmiast! A potem, mimo zmęczenia, najdłużej z nimi rozmawiał” – wspominał abp Nossol.

Prof. dr hab. Sławomir Żurek, kierownik pracowni literatury polsko-żydowskiej na KUL, przypomniał słynne słowa Jana Pawła II w synagodze rzymskiej z 13 kwietnia 1986 roku, kiedy papież nazwał żydów „starszymi braćmi w wierze”. „Jan Paweł II nigdy by tego nie powiedział, gdyby nie był polonistą. On wiedział, że to pojęcie wprowadził Adam Mickiewicz” – konkludował prof. Żurek. Uczony z KUL przytoczył również mało znane pojęcie „braterstwa we krwi”, wprowadzone przez Juliana Tuwima. Poeta prosił Polaków, o przyznanie mu rangi Żyda Doloris Causa: „Niechaj będzie udzielona polskiemu poecie przez naród, który go wydał. Nie za żadne zasługi, bo ich przed wami nie mam. Będę to uważał za awans i najwyższą nagrodę za tych parę wierszy polskich, które może mnie przeżyją i pamięć o których związana będzie z moim imieniem – imieniem Żyda polskiego” – prosił Julian Tuwim.

Naczelny rabin Polski Michael Schudrich poproszony o skomentowanie z żydowskiego punktu widzenia słów: „Ja jestem Józef, brat wasz”, stwierdził, że jest to wyzwanie dla każdego człowieka i nie chodzi o interpretację chrześcijańską czy żydowską, bo Bóg dał Biblię za pośrednictwem Żydów całemu światu. Rabin podkreślił, że choć dwa tysiące lat naszej wspólnej historii było często dalekie od doskonałości, nie przekreślało to nigdy naszego braterstwa.

Ambasador Izraela w Polsce Zvi Rav-Ner wyraził opinię, że nie ma sensu rozmawiać o tym, co nas dawniej dzieliło, gdyż ważniejsze jest to, co możemy teraz zmienić i wspólnie zrobić. W tym kontekście zwrócił uwagę na problemy, które jednoczą wyznawców dwóch religii: jak etyka, rodzina i życie społeczne.

Bp Mieczysław Cisło, przewodniczący Komitetu Episkopatu ds. Dialogu z Judaizmem, poinformował słuchaczy, że hasło tegorocznego Dnia Judaizmu jest konsekwencją wędrowania szlakiem naszych patriarchów. Wcześniej bohaterami tego wydarzenia byli Izaak i Jakub. Bp Cisło zwrócił uwagę na ważność osobistych spotkań przedstawicieli różnych religii. Kiedy pytał rabina Rzymu Elio Toaffa, skąd u niego taka otwartość na katolików, ten odpowiedział, że jego ojciec rabin jeszcze długo przed Soborem Watykańskim II przyjaźnił się z katolickim biskupem Livorno. Zdaniem bp. Cisły, przebaczenie Józefowe znajduje pełnię w przebaczeniu Jezusa na krzyżu. „Kiedy czytam historię Józefa, cały czas mam przed oczami historię Jezusa” – wyznał przewodniczący Komitetu Episkopatu ds. Dialogu z Judaizmem.

Biskup opolski Andrzej Czaja interpretując biblijną historię Józefa podkreślił, że znalazł on siły, by przebaczyć braciom, którzy go bardzo skrzywdzili. „Józef przynagla mnie jeszcze bardziej, aby lepiej realizować przykazanie Jezusa miłowania Boga i bliźniego” – stwierdził organizator XVI Dnia Judaizmu. „Kiedy jako biskup mówię do Żydów: 'jestem waszym bratem’, to deklaruję im przyjaźń i gotowość trwania przy ich dziedzictwie” – powiedział bp Czaja.

Miriam Gonczarska, sekretarz Rady Religijnej Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce, stwierdziła, że chrześcijanie i żydzi mają jedno powołanie i świadomość, że każdy z nas jest cząstką organizmu duchowego. Mamy też wspólną drogę i wiemy, że jest góra Synaj, która nas połączy. „Nastąpi duchowa pełnia. Odnajdziemy pokój, który będzie dla nas duchowym rajem” – roztaczała wizję jedna z liderek wspólnoty judaistycznej w Polsce.

Panel dyskusyjny odbył się w Collegium Maius Uniwersytetu Opolskiego.