Matka Kisiel: ideą naczelną systemu wychowawczego bł. Edmunda Bojanowskiego jest miłość

Na miłość jako ideę naczelną systemu wychowawczego bł. Edmunda Bojanowskiego zwróciła uwagę s. Rafała Kisiel, matka generalna Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Swoją prelekcję wygłosiła podczas dzisiejszego sympozjum naukowego poświęconego aktualności idei pedagogicznych tego żyjącego w XIX w. w Wielkopolsce błogosławionego, założyciela ochronek dla dzieci i Zgromadzenia Służebniczek.

Sympozjum naukowe „Aktualność idei pedagogicznych bł. Edmunda Bojanowskiego i ich implikacje katechetyczne”, odbyło się w auli poznańskiego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Głównym celem tego wydarzenia, adresowanego przede wszystkim do wychowawców i katechetów, było przypomnienie sylwetki bł. Edmunda Bojanowskiego oraz ukazanie jego myśli pedagogicznej.

„Wobec istniejącego pewnego rodzaju zamętu, chaosu wychowawczego, niejednokrotnie odsuwania problemu wychowawczego na dalszy plan, poszukujemy dziś sposobów skutecznego działania” – podkreślił podczas obrad ks. prof. dr hab. Jan Szpet, dziekan Wydziału Teologicznego UAM zaznaczając, że jednym z nich jest model wychowawczy pozostawiony nam przez bł. Edmunda Bojanowskiego.

Jak podkreśliła w swoim wystąpieniu s. Rafała Kisiel, matka generalna Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, bł. Edmund stworzył pewnego rodzaju system wychowawczy zarówno poprzez swoje pisma, jak i działalność praktyczną zainspirowaną troską o zaniedbane dzieci wiejskie.
„W programie wychowawczym bł. Edmunda widać troskę o harmonijny rozwój dziecka przez uwzględnienie kolejnych etapów życia człowieka, a ideą naczelną całego jego systemu wychowawczego jest miłość, która była motywem jego działania i służby drugiemu człowiekowi” – zauważyła prelegentka.

Wskazała też, że swoje poglądy wychowawcze przepojone głębokimi wartościami chrześcijańskimi opierał na zasadach wyniesionych z domu rodzinnego, gdzie otrzymał wychowanie religijno-patriotyczne będące fundamentem jego systemu wychowawczego, zdobytej wiedzy oraz własnych, wnikliwych obserwacji.

„Błogosławiony Edmund dostrzegał, zauważalne także dzisiaj, braki wychowawcze środowiska rodzinnego spowodowane zapracowaniem lub nieumiejętnością ze strony rodziców oraz fakt, że pozostawianie dzieci bez opieki narażało je na demoralizujący wpływ otoczenia” – stwierdziła s. Kisiel dodając, że jego zdaniem, co również jest aktualne w naszych czasach, „im bardziej stosunki społeczne są zachwiane na skutek braku podstaw moralnych, tym pilniejszym zadaniem staje się sprawa wychowania”.

Natomiast próbując zdefiniować pojęcie wychowania, prelegentka przyznała, że błogosławiony rozumiał je przede wszystkim jako „usprawnienie młodego człowieka, które ma doprowadzić do uaktywnienia tych wartości, jakie Bóg przez naturę i łaskę złożył w tym człowieku”. Jednocześnie podkreśliła, że mając na uwadze wszechstronny rozwój dziecka, troszczył się on o wszystkie aspekty wychowania, a więc m.in. o wychowanie fizyczne, duchowe, intelektualne, społeczne, moralne i religijne.

S. Kisiel zwróciła też uwagę na nadprzyrodzone środki wychowawcze, do których założyciel zgromadzenia zaliczył m.in. modlitwę, rachunek sumienia, uroczyste obchodzenie świąt kościelnych, poznawanie i naśladowanie Jezusa, Maryi i innych świętych.

Organizatorami sympozjum naukowego, które odbywało się pod patronatem honorowym metropolity poznańskiego abp. Stanisława Gądeckiego, były Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia NMP.

Bł. Edmund Bojanowski (1814-1871) urodził się w Grabonogu, małej wielkopolskiej wiosce oddalonej o kilka kilometrów od Gostynia. W rodzinie otrzymał wychowanie w duchu i tradycjach patriotycznych. Będąc jednak słabego zdrowia nie mógł walczyć zbrojnie o niepodległość ojczyzny, postanowił więc służyć jej codzienną pracą i nauką.

Zajmował się m.in. badaniem miejscowego folkloru, a poznając zwyczaje ludu polskiego dostrzegł pilną potrzebę szerzenia wśród jego najniższych warstw oświaty i wychowania moralnego. Z myślą o tym zakładał przy wiejskich szkołach czytelnie polskojęzyczne oraz udostępnił swoją prywatną bibliotekę. W 1845 r. otworzył pierwszą ochronkę dla biednych dzieci.

Podczas epidemii cholery kilkukrotnie nawiedzającej Wielkopolskę pod koniec pierwszej połowy XIX w., bez reszty oddał się opiece nad chorymi i sierotami. W 1849 r. otworzył w Gostyniu Dom Miłosierdzia, do którego sprowadził, za zgodą biskupa poznańskiego, siostry miłosierdzia. Oprócz opieki nad chorymi ów Instytut prowadził również przedszkole dla sierot, a także szkolił zawodowo dziewczęta m.in. na wychowawczynie w powstających ochronkach.

3 maja 1850 r. Bojanowski powołał do życia Bractwo Wychowawczyń Ochronek skupiające żeński personel pracujący w ochronkach, które stanowiło zalążek Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia NMP. W 1855 r. zostało ono zatwierdzone przez arcybiskupa poznańskiego i gnieźnieńskiego Leona Przyłuskiego, a rok później powstał pierwszy nowicjat zgromadzenia w Jaszkowie koło Śremu. Jeszcze za życia założyciela siostry uzyskały pozwolenie na prowadzenie domów i ochronek w Galicji i na Śląsku.

W 1869 r. Edmund Bojanowski wstąpił do seminarium w Gnieźnie, ale zły stan zdrowia zmusił go przerwania studiów. Ostatni rok życia spędził on na plebani przy sanktuarium Matki Bożej w Górce Duchownej. Tam również zmarł w opinii świętości 7 sierpnia 1871 r.

Pogrzeb Edmunda Bojanowskiego odbył się 11 sierpnia 1871 r. w Jaszkowie, a jego ciało spoczęło, zgodnie z życzeniem, w jaszkowskim kościele. W sierpniu 1930 r. jego doczesne szczątki zostały przeniesione do kaplicy pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w domu gałęzi wielkopolskiej Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia NMP w Luboniu-Żabikowie koło Poznania.

W 1948 r. Zgromadzenie Sióstr Służebniczek rozpoczęło proces beatyfikacyjny swojego założyciela. Zakończyła go beatyfikacja Edmunda Bojanowskiego dokonana przez Jana Pawła II 13 czerwca 1999 r. w Warszawie.

W 2009 r. zostały wydane w czterech tomach „Dzienniki”, które w latach 1853-1871 prowadził błogosławiony. Stanowią one doskonałe źródło do poznania tej niezwykłej postaci.