Radziechowy: Msza w intencji śp. Stanisława Pietraszki, kolegi Pyjasa

Mieszkańcy Radziechów na Żywiecczyźnie modlili się 3 sierpnia za duszę śp. Stanisława Pietraszki – studenta, który w 1977 roku, podobnie jak jego kolega Stanisław Pyjas, stracił życie w niewyjaśnionych dotąd okolicznościach. W tym roku przypada 35. rocznica śmierci obu opozycjonistów, którzy pochodzili z podżywieckich wiosek, uczęszczali wspólnie do liceum w Żywcu, a potem studiowali w Krakowie. Obaj zginęli prawdopodobnie z rąk pracowników SB.

W kościele pw. św. Marcina w Radziechowach sprawowana była w piątek 3 sierpnia Msza św. w intencji tragicznie zmarłego Pietraszki. Potem modlono się przy jego grobie w rodzinnej miejscowości.

Student 5. roku fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Stanisław Pietraszko widział swego kolegę Pyjasa na kilka godzin przed śmiercią. Zauważył wtedy, że śledził go jakiś mężczyzna. Na podstawie jego zeznań sporządzono portret pamięciowy nieznajomego. Około 2 miesięcy później Pietraszko na zaproszenie nowo poznanej dziewczyny wyjechał nad Zalew Soliński. 29 lipca 1977 jego ciało w kąpielówkach i czepku znaleziono pływające po powierzchni wody. Pietraszko cierpiał na alergię wywołującą wodowstręt, dlatego nigdy nie pływał. Rodzina i przyjaciele Pietarszki uważają, że ta śmierć nie była przypadkowa.

Wiadomo, że Służba Bezpieczeństwa inwigilowała rodzinę Pietraszki. Robiono z ukrycia zdjęcia ludzi odwiedzających jego grób w Radziechowach.

Kolega Pietarszki, Stanisław Pyjas, pochodzący z pobliskich Gilowic, podczas studiów polonistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim włączył się do organizowania protestów przeciwko represjom władzy wobec robotników Radomia i Ursusa. Współpracował z Komitetem Obrony Robotników. 7 maja 1977 został zamordowany w kamienicy przy ulicy Szewskiej 7 w Krakowie. Za śmiercią stała najprawdopodobniej Służba Bezpieczeństwa.

Śmierć Pyjasa wywołała masowe demonstracje studentów. "Czarny Marsz" zorganizował przyjaciel Pyjasa – Bronisław Wildstein. 15 maja 1977 odczytano deklarację zawiązującą Studencki Komitet Solidarności w Krakowie. Była to pierwsza tego rodzaju organizacja w Europie Wschodniej. Jej celem stała była obrona praw środowiska studenckiego i walka z komunistyczną władzą.

W lipcu 2001 roku Sąd Okręgowy w Krakowie skazał na dwa lata, w zawieszeniu na trzy, dwóch byłych funkcjonariuszy SB i MSW, oskarżonych o utrudnianie śledztwa dotyczącego śmierci Stanisława Pyjasa. Wcześniej, w 1977, 1993 i 1999 roku, śledztwo trzykrotnie umarzano, uzasadniając to niemożnością wykrycia sprawców.

3 września 2006 r. Stanisław Pyjas został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

6 lat temu ziemię z grobów Pyjasa i Pietraszki zaniesiono uroczyście do symbolicznego kurhanu pamięci na górze Matysce w Beskidzie Żywieckim, upamiętniającego narodowych bohaterów. Trafiła tam także m.in. ziemia z grobów ks. Jerzego Popiełuszki oraz urny z ziemią z Katynia, Miednoje, Bykowni i Ostaszkowa.