Nie likwidujmy Festiwalu!

Władze Częstochowy podjęły decyzję o włączeniu Ośrodka Promocji Kultury „Gaude Mater” w struktury Filharmonii Częstochowskiej. Ośrodek od ponad 20 lat organizuje renomowany Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej oraz rocznie ponad sto imprez kulturalnych.

Oddanie „Gaude Mater” pod kuratelę Filharmonii Częstochowskiej oznacza w praktyce likwidację ośrodka, festiwalu i innych inicjatyw, gdyż wiadomo, że Filharmonia ma swoje priorytety. Jednocześnie prezydent Częstochowy 10 lipca br. wszczął procedurę odwołania Małgorzaty Zuzanny Nowak ze stanowiska dyrektorki Ośrodka Promocji Kultury „Gaude Mater”. Działania te spowodowały liczne protesty autorytetów muzycznych i środowisk kościelnych. Kuria Metropolitalna Częstochowska zawiesiła swój udział w organizacji festiwalu, zaprotestowali również ojcowie paulini z Jasnej Góry, współorganizatorzy festiwalu „Gaude Mater”. Wczoraj w Częstochowie odbył się happening, podczas którego mieszkańcy miasta protestowali przeciwko likwidacji festiwalu i ośrodka „Gaude Mater”.

KAI: Pani Dyrektor, nie od dziś wiadomo, że otrzymała Pani od prezydenta Częstochowy propozycję objęcia funkcji dyrektora Filharmonii Częstochowskiej. Dlaczego Pani jej nie przyjęła? Przecież wtedy mogłaby Pani uratować i ośrodek i festiwal „Gaude Mater”?

Małgorzata Zuzanna Nowak: To prawda, że prezydent rok temu zaproponował mi stanowisko dyrektora Filharmonii. Propozycję przyjęłam, ale postawiłam warunek 5-letniego kontraktu menadżerskiego. Czas trwania kontraktu był uwarunkowany pięcioletnią realizacją zobowiązań, wynikających z wniosku unijnego, z którego rozbudowywany jest budynek filharmonii. Prezydent na tę formę zatrudnienia nie wyraził zgody, bo kontrakt menadżerski to umowa równorzędnych partnerów, w której dyrektor nie jest podwładnym Prezydenta, nie można więc na nim wymóc przejęcia Festiwalu, czy też Ośrodka „Gaude Mater”, bo taki był główny cel przedstawionej mi propozycji. Uważałam i nadal uważam, że realizacja pomysłu wtłoczenia w struktury Filharmonii Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” będzie ze szkodą dla tej największej imprezy kulturalnej Częstochowy. W wyniku tej decyzji zniknie też z krajobrazu częstochowskich instytucji kultury Ośrodek Promocji Kultury „Gaude Mater”, dla którego festiwal jest imprezą sztandarową.

KAI: Jak sytuacja wygląda dzisiaj, czy los ośrodka i festiwalu jest już przesądzony?

– Ten los leży w rękach Radnych Miasta Częstochowy, bo tylko Rada może zadecydować o takich zmianach. Wierzę, że nasi radni z uwagą wsłuchują się w argumenty środowiska kulturalnego Częstochowy, autorytetów świata kultury i nauki, instytucji współorganizujących festiwal. Ci mówią jednym głosem – reorganizacja Ośrodka „Gaude Mater” i przeniesienie Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej do Filharmonii jest złym pomysłem. W sprawie przyszłości festiwalu i ośrodka w najbliższych dniach odbędzie się nadzwyczajna sesja Rady Miasta.

KAI: Mało mamy festiwali muzyki sakralnej w Europie o takiej renomie, czy władze Częstochowy nie „strzelają sobie w kolano”, prowadząc – jak wszystko na to wskazuje – do likwidacji jednej ze swoich wizytówek?

– Nie mnie to oceniać, ocenią częstochowianie.

KAI: Proszę przybliżyć dorobek festiwalu „Gaude Mater”, aby unaocznić co byśmy stracili w wyniku jego likwidacji.

– Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” to dziś największy w Polsce projekt promujący muzykę różnych religii i kultur, w najlepszym światowym wykonaniu. Szeroka formuła wydarzenia stawia na dialog międzykulturowy w ramach trzech największych religii monoteistycznych: Chrześcijaństwa, Judaizmu i Islamu oraz promocję polskiej muzyki sakralnej, zarówno dawnej, jak i współczesnej, niejednokrotnie pisanej na zamówienie „Gaude Mater”. Dorobkiem festiwalu jest ponad 200 prawykonań utworów polskich twórców, m.in.: Henryka Mikołaja Góreckiego, Andrzeja Koszewskiego, Romualda Twardowskiego, Juliusza Łuciuka, Mariana Borkowskiego, Krzesimira Dębskiego, Pawła Łukaszewskiego i wielu, wielu innych. Festiwal promuje też młodych kompozytorów; to dla nich organizowany jest Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski „Musica Sacra”. Festiwal służy również odkrywaniu barokowej muzyki zachowanej w archiwach Klasztoru Jasnogórskiego. Ten bogaty skarbiec, dotąd nieznany, przyciąga uwagę zarówno muzykologów, jak i wykonawców z całego świata.

KAI::Ale ośrodek „Gaude Mater” to nie tylko festiwal o tej samej nazwie. Czy pozostały Wasz dorobek także jest zagrożony?

– Przeniesienie Festiwalu „Gaude Mater” do Filharmonii oznacza praktycznie likwidację Ośrodka Promocji Kultury. Dyrektor Filharmonii Częstochowskiej nie widzi pozostałej działalności instytucji u siebie. I słusznie, bo filharmonia to nie dom kultury. Trudno się dziwić, że nie chce naszego Międzynarodowego Biennale Miniatury, Dni Europejskiej Kultury Ludowej, Nocy Kulturalnej, Kwesty na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków czy innych akcji społecznych, których nie ma w statucie tej instytucji. Nikt nie chce też odpowiedzieć na pytanie co stanie się, z działającym w strukturach Ośrodka „Gaude Mater”, 80-osobowym Zespołem Pieśni i Tańca „Częstochowa”, który w przyszłym roku będzie świętował 35-lecie.

KAI: Czy sprawa nie ma podtekstu ideologicznego, skoro lewicowy prezydent chce zlikwidować festiwal muzyki sakralnej, popierany przez Kościół?

– Temat likwidacji Ośrodka Promocji Kultury Gaude Mater nie jest sprawą nową. Jak bumerang powraca przy okazji przejęcia władzy w mieście przez samorządowców wywodzących się z lewej strony sceny politycznej. 13 lat temu podobne działanie chciała wykonać ówczesna prezydent miasta Ewa Janik. Wtedy udało się ochronić i ośrodek i festiwal, także dzięki działaniom powołanego na tę okoliczność Stowarzyszeniu Przyjaciół Gaude Mater.

KAI: Jaka jest skala protestów?

– Dla mnie zaskakująca. Słowa protestu i oburzenia płyną z całej Polski. Poparcie dla dotychczasowej działalności „Gaude Mater” wyrazili m.in. Krzysztof Penderecki i Wojciech Kilar. W obronie instytucji stanął przeor Jasnej Góry o. Roman Majewski. Negatywną opinię na temat zaproponowanych przez prezydenta zmian wyraziła Rada Artystyczno-Programowa festiwalu i Komisja Kultury Rady Miasta. Protestuje częstochowskie środowisko kultury i nauki, współorganizatorzy festiwalu chcą wycofać się ze współpracy, jeśli prezydent nie zmieni zdania. Kilka dni temu rozpoczęto protest na facebooku i portalu www.petycje.pl.

Stowarzyszenie Przyjaciół Gaude Mater zaplanowało happening – to jedna z reakcji na plany włączenia OPK Gaude Mater w struktury Filharmonii, przeniesienia do niej Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej i odwołania mnie ze stanowiska, za to, że walczę w obronie własnej instytucji. To wsparcie środowisk jest dla nas bardzo ważne, świadczy o tym, że marka „Gaude Mater” nie tylko jest rozpoznawalna, ale również utożsamiają się z nią ludzie. Jestem zwolenniczką pokojowych, merytorycznych negocjacji. Trzeba usiąść do okrągłego stołu, bo wszyscy powinniśmy mieć na względzie tylko jedno – dobro polskiej i częstochowskiej kultury.

Rozmawiał Grzegorz Polak