Poznań: premiera filmu o abp. Baraniaku

„Zapomniane męczeństwo” to tytuł filmu dokumentalnego o abp. Antonim Baraniaku. Premiera obrazu o więzionym i torturowanym przez komunistyczny reżim najbliższym współpracowniku prymasów Augusta Hlonda i Stefana Wyszyńskiego w reżyserii Jolanty Hajdasz odbyła się 23 maja w poznańskim kinie „Rialto”.

– Ten film powstał z myślą o tym, by nie zaginęła pamięć o abp. Baraniaku, o jego nieugiętej postawie i o tym co przeżył podczas uwięzienia w więzieniu na warszawskim Mokotowie – podkreśliła na premierze reżyser produkcji. Jak zaznaczyła, była przekonana, że musi on powstać, bowiem odchodzą ostatni świadkowie życia abp. Baraniaka.

Inspiracją do powstania filmu były „Teczki na Baraniaka”, dwutomowe dzieło poświęcone inwigilacji poznańskiego metropolity, opracowane przez bp. Marka Jędraszewskiego.

W filmie wypowiadają się krewni, świadkowie życia i współpracownicy abp. Baraniaka.
Bp Jędraszewski opowiada o pracy nad publikacją „Teczki o Baraniaku” oraz o zachowanych w IPN protokołach zeznań podpisanych przez abp. Baraniaka.

Kard. Henryk Gulbinowicz podkreślił znaczącą rolę, jaką abp. Baraniak odegrał w Kościele w Polsce. Z kolei Prymas Glemp wspominał, że abp Baraniak „zawsze czuł się sekretarzem Prymasa”. Postać metropolity poznańskiego wspominają też siostry elżbietanki, które współpracowały z abp. Baraniakiem. Siostra Agreda, która pracowała w jego sekretariacie, w okresie gdy był metropolitą poznańskim w latach 1957–1977, opowiadała, że ks. arcybiskup nie chciał wspominać czasu spędzonego w więzieniu. Z kolei s. Remigia, która jako pielęgniarka opiekowała się nim w końcowym stadium choroby, widząc, jak bardzo jest obolały, współczuła mu, że „Ekscelencja tak bardzo cierpi”, na co abp. Baraniak odpowiedział: „Siostro, to jest nic, co było tam”.

Jolanta Hajdasz dotarła do materiałów archiwalnych, filmów i zdjęć, zgromadzonych m.in. w IPN-nie oraz w Archiwum Archidiecezjalnym. Autorka scenariusza zawarła nagrane na taśmie magnetofonowej świadectwo ks. Grzegorza Banaszaka o spotkaniu arcybiskupa z grupą kilku polskich księży w Rzymie. Arcybiskup jedyny raz opowiedział o swoim pobycie w więzieniu. Wśród nagrań jest też fragment kazania wygłoszonego przez prymasa Wyszyńskiego podczas Mszy św. pogrzebowej abp. Baraniaka.
– Ten film musi mieć swoją kontynuację. Uważam, że trzeba zacząć realizować wolę Jana Pawła II, który zachęcał do rozpoczęcia procesu beatyfikacyjnego abp. Baraniaka – powiedziała reżyser.
Poznańską premierę filmu obejrzeli m.in. abp Stanisław Gądecki i bp Marek Jędraszewski.
Film powstał z funduszy prywatnych, przy wsparciu Wielkopolska SKOK. Będzie dostępny na płytach DVD.

Abp Antoni Baraniak urodził się 1 stycznia 1904 roku we wsi Sebastianowo w Wielkopolsce. W młodości wstąpił do zgromadzenia salezjanów. Przed wojną został sekretarzem ówczesnego Prymasa Polski, kardynała Augusta Hlonda, a po wojnie – Prymasa Stefana Wyszyńskiego. W roku 1951 papież Pius XII mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji gnieźnieńskiej.

We wrześniu 1953 roku został aresztowany i wtrącony na trzy lata do więzienia na warszawskim Mokotowie, gdzie był torturowany i szykanowany. Rok po odzyskaniu wolności został metropolitą poznańskim. Mimo sprzeciwu władz, w 1966 roku zorganizował w Poznaniu obchody tysiąclecia Chrztu Polski. Abp Baraniak zmarł po długiej i ciężkiej chorobie 13 sierpnia 1977 r. Został pochowany w podziemiach poznańskiej katedry.

W czerwcu 2011 r. Instytut Pamięci Narodowej – Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie umorzyła śledztwo w sprawie znęcania się fizycznego i moralnego nad bp. Antonim Baraniakiem w latach 1953–1955 przez funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa publicznego.