Ks. prof. Heller doktorem honorowym Politechniki Warszawskiej

Wybitny, światowej sławy astrofizyk, matematyk i fizyk, jeden z największych polskich autorytetów naukowych i moralnych, łączący harmonijnie naukę i wiarę – tak rektor Politechniki Warszawskiej, prof. Włodzimierz Kurnik, uzasadniał dziś nadanie tytułu doktora honoris causa tej uczelni ks. prof. Michałowi Hellerowi. Ks. prof. Heller dołączył do elitarnego grona laureatów, wśród których byli m.in. prof. Ignacy Mościcki, prezydent RP i Maria Curie Skłodowska, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla.

Określając dzisiejszą uroczystość jako „wielkie święto naukowe” Politechniki Warszawskiej, rektor dodał, że jego uczelnia rzadko przyznaje doktoraty honorowe.

Promotor prof. Wiesław Sasin w swojej laudacji przypomniał, że ks. prof. Heller jest pierwszym Polakiem, który otrzymał prestiżową Nagrodę Templetona, zwaną katolickim Noblem, za budowanie pomostów miedzy nauka i wiarą, a całą ogromna nagrodę przekazał na Centrum Mikołaja Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie.

Promotor podkreślił związki ks. Profesora z Politechniką Warszawską. Od ponad 20 lat jest on stałym gościem i wykładowcą Wydziału Matematyki i Nauk Informacyjnych. Szczególną więź nawiązał z zespołem matematyków w Zakładzie Geometrii Różniczkowej.

„Udzielało się naszej grupie seminaryjnej jego młodzieńcze zafascynowanie prawdą, która oznacza otwarcie znakomitego filozofa i teologa na nauki przyrodnicze. Wielką przyjemność sprawiało nam jego entuzjastyczne zainteresowanie różnorodnymi strukturami matematycznymi. Urzekało nas jego powiedzenie, że matematyka jest jedyną nauką pozbawioną grzechu pierworodnego” – mówił prof. Sasin.

Promotor zakończył cytatem recenzji przyjaciela laureata, abp. Józefa Życińskiego, prawdopodobnie ostatniego tekstu napisanego przed śmiercią przez metropolitę lubelskiego: „Uważam, iż ważnym znakiem uznania dla jego dorobku w polskim środowisku naukowym zainteresowanym dialogiem nauki i wiary będzie doktorat honoris causa przyznany przez Politechnikę Warszawską”.

Po wręczeniu dyplomu honoris causa nauk technicznych, jak głosi łaciński napis „znakomitego mężowi”, ks. prof. Michał Heller w swoim wykładzie przekonywał zgromadzonych, że matematyka jest poezją i to poezją najwyższego lotu.

Punktem wyjścia dla jego rozważań było porównanie prostego sylogizmu Arystotelesa z wierszem Wisławy Szymborskiej o śmierci. „Poezja próbuje wyrazić Niewyrażalne przy pomocy metafor, rozmycia reguł gramatycznych, nieoczekiwanych kontrastów znaczeń. Matematyka wydaje się prozaiczna, bo w postaci prostych twierdzeń potrafi wyrażać związki, których prawdziwość jest zagwarantowana ciągami kontrolowanych przez nas wynikań. Ale ma również środki, by wyrazić – jak poezja – to, czego nie da się wyrazić w języku innym niż matematyka” – dowodził ks. Heller.

Jednak, jego zdaniem, pomiędzy tym, co tradycyjnie nazywamy poezją, a poezją matematyki istnieje jedna, zasadnicza różnica. „W matematyce najbardziej poetyczne jest to, że obowiązuje w niej ścisłe wynikanie. Gdyby tylko w jednym miejscu ono zawiodło, wszystko by się zamieniło w kicz i kupę bzdur. Ale tak właśnie jest w dziele sztuki. Michał Anioł miał powiedzieć, że rzeźba jest już w bryle marmuru, trzeba tylko dłutem odrzucić to, co zbyteczne. Z tym, że ludzkie dzieła sztuki są niedoskonale – jedna poprawka za dużo i też mamy dzieło sztuki, tylko trochę gorsze i nigdy nie wiadomo, czy nie mogłoby być lepiej. Poezja matematyki jest doskonała, bo jeżeli dysponujemy dowodem, to wiemy, że jest tak, jak powinno być” – zakończył ks. prof. Heller.

Podczas przyjęcia na cześć doktora honorowego, poproszony przez rektora Kurnika o zabranie głosu metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz powiedział, że ks. prof. Heller jest człowiekiem o ogromnej duchowości, niezwykle skromnym i pokornym, co – jak zażartował metropolita warszawski – „nawet widać na zewnątrz”. Kard. Nycz podkreślił, że ks. Heller jest nie tylko chlubą nauki polskiej i polskich uczelni, ale także chlubą Kościoła, choć – jak przyznał metropolita warszawski – „nie ma w tym jego żadnej zasługi".

W uroczystości w Małej Auli PW uczestniczyli: kard. Kazimierz Nycz, abp Stanisław Budzik, metropolita lubelski oraz liczne grono profesorów i rektorów polskich uczelni, w tym rektorzy uniwersytetów katolickich – UKSW, ks. prof. Henryk Skorowski oraz Uniwersytetu Papieża Jana Pawła II, ks. prof. Władysław Zuziak.