Płock: apel Rady Społecznej o rzetelne przedstawianie zasady rozdziału Kościoła od państwa (dokument.)

„W Polsce nie trzeba wprowadzać zasady rozdziału Kościoła i państwa, ponieważ takie rozwiązanie już u nas istnieje i przynosi dobre owoce” – napisali członkowie Rady Społecznej przy Biskupie Płockim Piotrze Liberze, w wydanym 28 listopada oświadczeniu pt. „Religia i życie publiczne”. Dotyczy ono właściwego interpretowania obowiązującej w Polsce zasady rozdziału Kościoła od państwa.

Publikujemy pełną treść oświadczenia:

RELIGIA I ŻYCIE PUBLICZNE
Oświadczenie Rady Społecznej przy Biskupie Płockim
w sprawie rozdziału Kościoła od państwa

1. W naszej Ojczyźnie toczy się obecnie poważna dyskusja światopoglądowa. Wydaje się, że jest ona zwiastunem głębokiej transformacji kulturowej, której od pewnego czasu podlega nasze społeczeństwo. Nie ulega wątpliwości, że w Polsce w ciągu najbliższych lat będziemy prowadzić wiele istotnych sporów dotyczących kwestii moralnych, religijnych czy bioetycznych. Podobne dyskusje trwają we wszystkich krajach Zachodu już od kilku dziesięcioleci. Warto zauważyć, że pod tym względem wielkim przełomem cywilizacyjnym była w wielu państwach zachodnich rewolucja obyczajowa 1968 roku, która głęboko zmieniła świadomość społeczną. Można zatem powiedzieć, że nasze obecne polskie spory światopoglądowe łączą się z pytaniem o kondycję współczesnej demokracji liberalnej i świat wartości określający specyfikę kultury zachodniej.
2. Jednym z elementów sporu światopoglądowego nad Wisłą jest zasada rozdziału Kościoła od państwa. W tej sprawie panuje, niestety, ogromne zamieszanie pojęciowe. W trudnej dyskusji na ten ważny temat pada wiele argumentów stronniczych, fałszywych, będących często przejawem świadomej manipulacji ze strony niektórych środowisk politycznych. W konsekwencji wielu naszych obywateli jest w tej kwestii zupełnie zdezorientowanych i zagubionych. Należy stanowczo podkreślić, że w Polsce nie trzeba – jak postulują niektórzy politycy czy dziennikarze – wprowadzać zasady rozdziału Kościoła i państwa, ponieważ takie rozwiązanie już u nas istnieje i przynosi dobre owoce. Niestety, wielu ludzi ulega fałszywej argumentacji i powtarza bezkrytycznie opinie o rzekomo konfesyjnym charakterze naszego życia publicznego. Nie ulega wątpliwości, że w naszej Ojczyźnie już od wielu lat obowiązuje zasada niezależności oraz autonomii państwa i Kościoła. Tego rodzaju rozwiązanie znajduje potwierdzenie w wielu ważnych dokumentach prawa międzynarodowego, państwowego i kościelnego oraz w praktyce życia społecznego.
3. Obecnie w krajach Unii Europejskiej spotykamy różne modele uregulowania kwestii związanych z obecnością religii w życiu publicznym. Istnieją państwa wyznaniowe, w których funkcjonują kościoły państwowe (Dania, Finlandia, Grecja, Szwecja, Wielka Brytania). Mamy także w Europie kraje, w których obowiązuje wrogi rozdział Kościoła od państwa (Francja, Portugalia). Istnieją również państwa z pewnymi elementami konfesyjności (Irlandia). W ramach Unii Europejskiej spotykamy także kraje, w których mamy pluralizm wyznaniowy oraz zasadę przyjaznego rozdziału Kościoła od państwa (Austria, Hiszpania, Niemcy, Włochy). Polska należy niewątpliwie do tej ostatniej grupy państw i narodów. Obowiązująca obecnie nad Wisłą zasada niezależności oraz autonomii państwa i Kościoła jest jednym z rozwiązań przyjętych na naszym kontynencie.
4. Rozumienie świeckości państwa zależy od tradycji historyczno-kulturowej danego kraju. Mimo występujących różnic, można powiedzieć, że istotą tej idei jest bezstronność państwa względem różnych przekonań religijnych lub ideologicznych. Dobrze rozumiana zasada neutralności światopoglądowej państwa i przyjaznego rozdziału Kościoła od państwa wyrasta z ewangelicznego rozróżnienia na porządek Boga i porządek Cezara. Zasada ta zakłada nie tyle obojętność państwa w stosunku do religii, co gwarancję państwa, by strzec wolności religijnej w warunkach pluralizmu wyznaniowego i kulturowego.
5. Zupełnie co innego oznacza zasada wrogiego rozdziału Kościoła od państwa. Z tego rodzaju rozwiązaniem spotykamy się m.in. nad Sekwaną. Model francuski świeckości państwa zasadniczo utożsamia się z postulatami radykalnego laicyzmu. Podstawową przyczyną tego stanu rzeczy są specyficzne podstawy kulturowe i filozoficzne, które ożywiają ducha regulacji prawnych przyjętych we Francji. Dla radykalnego laicyzmu punktem odniesienia jest rewolucja 1789 roku i jej bardzo brutalna próba wyeliminowania chrześcijaństwa z życia publicznego. Zasada wrogiego rozdziału Kościoła od państwa oznacza podporządkowanie fenomenu religijnego władzy państwowej lub ignorowanie tego, co ma jakikolwiek związek z religią.
6. Nie zgadzamy się z różnego rodzaju propozycjami, aby wprowadzić nad Wisłą laickość państwa na wzór francuski. Jesteśmy głęboko przekonani, że w naszej Ojczyźnie należy bronić obowiązującego obecnie modelu przyjaznego rozdziału Kościoła od państwa, który oznacza niezależność tych dwóch podmiotów, gwarantuje możliwość ich współpracy dla dobra wszystkich obywateli oraz zabezpiecza obecność treści i symboli religijnych w przestrzeni publicznej.
7. W tym kontekście sprzeciwiamy się wszelkim formom manipulacji i dezinformacji społeczeństwa. Apelujemy do polityków i ludzi mediów o rzetelne informowanie opinii publicznej. Zasada świeckości państwa nie może być narzędziem wykorzystywanym do narzucania innym swoich racji, ale powinna być pomocą w zagwarantowaniu współistnienia w sferze publicznej różnych wyznań i światopoglądów. Między pokusą laicyzmu, który napiętnuje każdą formę kultury religijnej jako przejaw irracjonalnego zacofania a pokusą integryzmu, który narzuca autokratycznie prawdę jednej wiary religijnej, potrzeba dzisiaj przyjaznego rozdziału Kościoła od państwa, który w żaden sposób nie może oznaczać rozdziału religii od życia publicznego.

Płock, dn. 28 listopada 2011 r.

Podpisali:
Ks. dr Andrzej Kobyliński – przewodniczący, mgr Kazimierz Cieślik, lek. med. Hanna Duda, dr Elżbieta Grzybowska, prof. dr hab. Janusz Kempa, p. Tomasz Korga, mgr Anna Kozera, mgr Mirosław Koźlakiewicz, ks. dr Mirosław Milewski, dr Renata Sikora, prof. dr hab. Janusz Zieliński.