Benedykt XVI odwiedził Benin

W dnach 18-20 listopada br. Benedykt XVI odwiedził Benin. Papieska podróż pod hasłem: „Pojednanie, sprawiedliwość i pokój” odbyła się z okazji 150-lecia ewangelizacji tego kraju oraz ogłoszenia adhortacji apostolskiej „Africae munus”.

Adhortacja jest owocem II Zgromadzenia Specjalnego dla Afryki Synodu Biskupów, jakie obradowało w 2009 r. We wszystkich spotkaniach z papieżem w największym mieście i stolicy gospodarczej kraju Kotonu oraz Ouidah wzięło udział kilkaset tysięcy osób. Przyjęcie Ojca Świętego było jednym z najbardziej gorących i żywiołowych ze wszystkich jego 22. podróży zagranicznych. Papież Ratzinger odwiedził Czarny Kontynent po raz drugi. Pierwszy raz był w Kamerunie i Angoli w 2009 r.

Budujcie nowoczesność nie zapominając o przeszłości

„Niech Bóg błogosławi Beninowi!” – powiedział w piątek papież na międzynarodowym lotnisku im. kard. Bernardina Gantina w Kotonu rozpoczynając wizytę. Papież przestrzegł mieszkańców kraju i wszystkich Afrykańczyków, aby „nowoczesności nie budowali na zapominaniu o przeszłości”. To przywilej dla Afryki i honor dla Beninu, że może gościć Ojca Świętego – powiedział na lotnisku prezydent Thomas Yayi Boni. 59-letni szef państwa, sprawujący władzę od 2006 r., witając Benedykta XVI. Przedstawiając pokrótce swój kraj, prezydent-protestant wskazał na decydującą rolę religii w stopniowej budowie pomyślnie rozwijającego się narodu. Życzył Benedyktowi XVI błogosławieństwa Bożego i „krzepkiego zdrowia”.

Papież w słowach powitalnych zwrócił uwagę na „osobisty i sentymentalny” wątek wizyty, związany z osobą zmarłego w 2008 r. kard. Bernardina Gantina. Przestrzegł, aby nowoczesność nie była budowana na zapominaniu o przeszłości. „Trzeba jej roztropnie towarzyszyć dla dobra wszystkich, unikając takich pułapek … jak bezwarunkowe podporządkowanie się prawom rynku lub finansów, nacjonalizm lub wzmożony i bezpłodny trybalizm, które mogą stać się zabójcze, skrajne upolitycznienie napięć między religiami, ze szkodą dla dobra wspólnego, czy wreszcie erozja wartości ludzkich, kulturowych, etycznych i religijnych” – mówił papież.

Na płycie lotniska w 32 stopniowym upale witała papieża rzesza kilkuset Benińczyków w kolorowych strojach, śpiewem, muzyką w afrykańskich rytmach oraz radosnymi okrzykami.

Pod znakiem Matki Miłosierdzia

Katedra pw. Matki Bożej Miłosierdzia w Kotonu była pierwszą świątynią, jaką Benedykt XVI odwiedził po przyjeździe do Beninu. W piątkowy wieczór papież wziął tam udział w odśpiewaniu uroczystego hymnu „Te Deum” i pomodlił się przy grobach dawnych arcybiskupów. Na trasie z nuncjatury do katedry jadącego w papamobile Ojca Świętego entuzjastycznie witały rzesze mieszkańców miasta. W przemówieniu papież przypomniał, że Maryja poprzez swoje „tak” dla Bożego wezwania przyczyniła się do objawienia Bożej miłości pośród ludzi. Otrzymała przywilej, by mogła przychodzić nam z pomocą zawsze i wszędzie – mówił Benedykt XVI. Dodał, że „pod osłoną jej miłosierdzia goją się rany serc złamanych, udaremniane są zasadzki Złego, a nieprzyjaciele jednają się ze sobą”. Na zakończenie papież chwilę modlił się przy grobach spoczywających w tej świątyni dwóch arcybiskupów Kotonu: Christophe’a Adimou (1971-90) i Isidore’a de Sousy (1990-99), który „odegrał kluczową rolę w transformacji demokratycznej” w Beninie przed 20 laty.

W piątkowy wieczór z okazji papieskiej wizyty odbył się koncert „Afryko, czyń pokój!”. Artystyczne wydarzenie zorganizowane z inicjatywy Radia Watykańskiego z udziałem czołowych afrykańskich muzyków przeznaczone było szczególnie dla młodych pielgrzymów przybyłych na spotkanie z papieżem Benedyktem XVI. Koncert w Kotonu był również promocją specjalnej płyty z utworami w różnych językach, która będzie rozpowszechniana na Czarnym Lądzie.

Nie odbierajcie waszym narodom nadziei!

W sobotę przed południem Benedykt XVI spotkał się w Pałacu Prezydenckim w Kotonu z przedstawicielami rządu, życia instytucjonalnego kraju, korpusem dyplomatycznym oraz reprezentantami głównych religii kraju. W głównej sali Pałacu Prezydenckiego zebrało się 3 tys. osób. Witając Ojca Świętego przedstawicielka życia instytucjonalnego kraju przypomniała znaczenie religii, a zwłaszcza Kościoła katolickiego w procesie demokratyzacji swej ojczyzny. „Pragniemy, aby Afryka była traktowana z godnością” – powiedziała i określiła Benedykta XVI mianem autentycznego przyjaciela Afryki.
„Nie pozbawiajcie waszych narodów nadziei! Nie odbierajcie im ich przyszłości, niszcząc ich teraźniejszość! Odważnie zachowujcie etyczne podejście do waszych obowiązków, a jeśli jesteście ludźmi wierzącymi, módlcie się, aby Bóg obdarzył was mądrością! – zaapelował Benedykt XVI do wszystkich przywódców politycznych i gospodarczych krajów afrykańskich i całego świata. Zachęcił, aby będąc twórcami przyszłości narodów, stali się prawdziwymi sługami nadziei”. „Nie jest łatwo żyć jako sługa, być uczciwym pośród prądów opinii i potężnych interesów. Wszelka władza łatwo zaślepia, zwłaszcza gdy w grę wchodzą interesy prywatne, rodzinne, etniczne lub religijne. Jedynie Bóg oczyszcza serca i intencje” – powiedział papież.

Ojciec Święty zwrócił uwagę na uprzedzenia wobec Afryki, które dają negatywną wizję rzeczywistości tego kontynentu. W opisywaniu rzeczywistości afrykańskiej Benedykt XVI przestrzegł przed „napuszonym tonem moralizatora lub eksperta, który narzuca swoje wnioski i w ostatecznym rozrachunku proponuje mało pasujące rozwiązania” a także przed pokusą, by „analizować realia afrykańskie na modłę ciekawskiego etnologa albo człowieka, który widzi w Afryce jedynie ogromny rezerwuar zasobów energetycznych, mineralnych, rolnych i ludzkich, które łatwo można eksploatować w celach często niezbyt szlachetnych”. „Są to wizje upraszczające i naznaczone brakiem szacunku, prowadzące do urzeczowienia, niegodnego Afryki i jej mieszkańców” – podkreślił papież.

Benedykt XVI w kontekście nadziei przeanalizował dwa aktualne problemy afrykańskie. Pierwszy odnosi się dość ogólnie do życia społeczno-politycznego i gospodarczego kontynentu, drugi do dialogu międzyreligijnego.

Papież nawiązał do „arabskiej wiosny ludów” a także do powstania nowego państwa na kontynencie afrykańskim – Republiki Sudanu Południowego. Przypomniał o wielu konfliktach „wywołanych zaślepieniem człowieka, jego dążeniem do władzy oraz interesami polityczno-gospodarczymi, które gardzą godnością osób lub też przyrody”. „Obecnie jest nazbyt wiele skandali i niesprawiedliwości, za dużo korupcji i chciwości, zbyt wiele pogardy i kłamstwa, za dużo przemocy, która prowadzi do cierpienia i śmierci. Z pewnością te bolączki rujnują wasz kontynent, ale również resztę świata” – ubolewał papież.

Odnosząc się do dialogu międzyreligijnego Benedykt XVI przypomniał, że „żadna religia, żadna kultura nie może uzasadniać wzywania czy odwoływania się do nietolerancji i przemocy”. „Agresja jest formą relacji raczej archaiczną, odwołującą się do powierzchownych i mało szlachetnych instynktów. Używanie słowa objawionego, Pisma Świętego lub imienia Boga, aby uzasadnić nasze interesy, naszą politykę – tak łatwo się zmieniającą – czy przemoc, jest bardzo poważnym błędem” – powiedział. Zachęcał do dialogu międzyreligijnego, polegającego na współpracy w dziedzinie społecznej lub kulturowej, który może pomóc ludziom lepiej siebie zrozumieć i pogodnie żyć razem. „Nienawiść jest porażką, obojętność ślepym zaułkiem, a dialog otwarciem!” – zaznaczył Benedykt XVI. Na zakończenie powiedział: „Życzę tego całej Afryce, która jest mi tak bardzo droga! Afryko, ufaj i powstań! Pan cię wzywa. Niech was Bóg błogosławi!”.

Po spotkaniu Ojciec Święty udał się na rozmowę z prezydentem Boni Yayi, który urodził się w rodzinie muzułmańskiej, a później przyjął ewangelikalizm. Jest żonaty z Chantal de Souza i ma pięcioro dzieci.

Miłość Boga wyzwala od okultyzmu

Benedykt XVI w drugim dniu wizyty spotkał się w Ouidah przed południem z księżmi, zakonnikami, zakonnicami, seminarzystami i świeckimi Beninu. Ouidah był w drugiej połowie XVII w. ważnym ośrodkiem handlu niewolnikami, co upamiętnia pomnik „Brama bez Powrotu”. Miasto jest także centrum kultu religii voodoo. Po przybyciu do seminarium w Ouidah, którego patronami są św. Joanna d’Arc i św. Gaweł modlił się w kaplicy przy grobie kard. Bernardina Gantina, z którym łączyła go „piękna i mocna” przyjaźń oraz abp. Louisa Parisota, pierwszego arcybiskupa Kotonu. Następnie przeszedł na dziedziniec seminarium gorąco witany przy dźwiękach afrykańskich pieśni i muzyki przez kilkuset zgromadzonych tam duchownych i świeckich. „Odpowiedzialność za wspieranie pokoju, sprawiedliwości i pojednania, ciąży na was w sposób bardzo szczególny” – powiedział papież w przemówieniu. Przekonywał, że miłość do Boga „sprzyja słusznej integracji prawdziwych wartości kultur w wierze chrześcijańskiej. Wyzwala od okultyzmu i zwycięża złe duchy, pobudza ją bowiem moc Trójcy Świętej”. „Odpowiedzialność za wspieranie pokoju, sprawiedliwości i pojednania ciąży na was w sposób bardzo szczególny” – zaznaczył papież.

Afryko, bądź Dobrą Nowiną dla świata

O pojednanie, sprawiedliwość i pokój zaapelował papież podpisując posynodalną adhortację apostolską „Africae munus” w bazylice Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Ouidah. Ojciec Święty podkreślił, że dary te wynikają z wypełniania woli Bożej, zaś Kościół powinien być proroczym znakiem pojednania na szczeblu społeczeństwa, każdego kraju i całego kontynentu.

Benedykt XVI mówiąc o kwestiach pojednania, sprawiedliwości i pokoju podjętych przez Drugie Zgromadzenie Specjalne dla Afryki, podkreślił ich aktualność w obliczu napięć, aktów przemocy, wojen, niesprawiedliwości, nadużyć. Zaapelował o wytrwałe poszukiwanie pokoju. „Aby go osiągnąć, należy mieć odwagę pojednania, które bierze się z przebaczenia, z woli rozpoczęcia na nowo wspólnego życia, z solidarnej wizji przyszłości, z wytrwałego pokonywania trudności. Ludzie pojednani i żyjący w pokoju z Bogiem i bliźnimi mogą działać na rzecz jeszcze większej sprawiedliwości w łonie społeczeństwa” – powiedział Benedykt XVI. Wskazał na niezliczone inicjatywy, zmierzające do wspierania sprawiedliwości w Afryce i dobra wszystkich mieszkańców tego kontynentu. Zobowiązuje do tego „Brama bez powrotu” – miejsce, z którego niewolnicy byli wysyłani do Ameryki „wzywa, abyśmy demaskowali i zwalczali każdą formę niewolnictwa” – podkreślił papież. „Afryko, ziemio Nowej Pięćdziesiątnicy, ufaj Bogu! Ożywiana Duchem zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa, stawaj się wielką rodziną Bożą, wielkoduszną wobec wszystkich swych synów i córek, sprawców pojednania, pokoju i sprawiedliwości! Afryko, Dobra Nowino dla Kościoła, stawaj się nią dla całego świata!” – zakończył swe przemówienie – Benedykt XVI.

Drogie dzieci, Jezus was kocha!

Drogie dzieci, Jezus was kocha! – zapewnił Benedykt XVI podczas spotkania w sobotni wieczór z dziećmi w kościele parafialnym św. Rity w peryferyjnej dzielnicy Kotonu. Zachęcał je do modlitwy, która pozwala Jezusowi napełniać nas Jego miłością. Prosił, by mówiły o Jezusie innym, gdyż jest On skarbem, którym należy się dzielić. Wcześniej papież odwiedził znajdujący się przy świątyni Dom „Pokój i Radość”, prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Misjonarek Miłości. Sześć zakonnic zajmuje się tam kilkudziesięcioma dziećmi opuszczonymi lub chorymi, w tym także na AIDS. Zapewnia też posiłki niedożywionym dzieciom mieszkającym w okolicy. Na dziedzińcu Domu, na który Ojciec Święty wszedł przez bramę z białych i żółtych balonów, dzieci powitały go tańcem i śpiewem. Benedykt XVI przez dłuższy czas przyglądał się ich występom, które nagrodził oklaskami. Następnie odmówił z nimi modlitwy: „Ojcze nasz” i „Zdrowaś Mario”, po czym udzielił im błogosławieństwa.

Następnie wraz z nimi przeszedł do kościoła św. Rity, gdzie zgromadziły się inne dzieci z miasta wraz z opiekunami, łącznie około 800 osób. Idąc przez świątynię witał się z najmłodszymi, całował je i kładł ręce na ich głowach. Zebrani skandowali: „Papież w Beninie – sprawiedliwość”, „Papież w Beninie – pokój w Afryce”, „Papież w Beninie – pojednanie”. Po śpiewie chóru Dzieła Misyjnego Dzieci oraz krótkiej modlitwie Ojca Świętego przed Najświętszym Sakramentem, głos zabrał bp René-Marie Ehouzou z Porto Novo, kierujący komisją ds. duszpasterstwa społecznego Konferencji Episkopatu Beninu. Podkreślił on znaczenie pomocy Kościoła dla dzieci chorych, tzw. „dzieci ulicy”, sierot, niepełnosprawnych, porzuconych, głodnych. Oczekują one, że Kościół będzie je nadal wspierał i będzie kontynuował swą walkę z procederem wcielania dzieci do walczących armii czy polowań na tzw. dzieci-czarowników – ofiary zabobonów. W przemówieniu Benedykt XVI podkreślił, że Jezus, który „tak bardzo nas kocha”, jest „prawdziwie obecny w tabernakulach wszystkich kościołów świata”. – Zapraszam was, abyście Go często odwiedzali i mówili Mu o swojej miłości – zachęcił Ojciec Święty. Wyznał, że dzień pierwszej Komunii był jednym z najpiękniejszych dni w jego życiu. – Dzieje się tak nie tylko z powodu pięknych strojów lub podarunków, ani nawet przyjęcia świątecznego! Jest tak dlatego, że w tym dniu przyjmujemy po raz pierwszy Jezusa – Eucharystię. Gdy przyjmuję Komunię, Jezus przybywa, aby zamieszkać u mnie – tłumaczył Benedykt XVI. Na zakończenie zachęcił dzieci do odmawiania różańca za papieża, za Kościół i „we wszystkich ważnych intencjach”.

Bądźcie pasterzami według serca Bożego

– Bądźcie pasterzami według serca Bożego, autentycznymi sługami Ewangelii. Tego właśnie oczekują od was mężczyźni i kobiety naszych czasów – powiedział Ojciec Święty podczas spotkania z biskupami Beninu. Odbyło się ono w sobotę wieczorem w kaplicy nuncjatury apostolskiej w Kotonu. Papież nawiązał do 150. rocznicy początków ewangelizacji Beninu. Wskazał, że obchody tego jubileuszu powinny stać się okazją do „głębokiej odnowy duchowej”, umożliwiającej wierzącym „ponownie odkrycie i pogłębienie swojej wiary w osobę Zbawiciela ludzi” tak aby „Chrystus stał w centrum ich życia”. Wymaga to jednak ciągłego nawracania się, a także mocnego zakorzenienia „w przyjęciu i rozważaniu Słowa Bożego”. – Pismo Święte powinno zajmować centralne miejsce w życiu Kościoła i każdego chrześcijanina. Zachęcam więc was, abyście uczynili z jego ponownego odkrycia źródło nieustannej odnowy, aby scalało ono życie codzienne wiernych i było coraz bardziej w centrum wszelkiej działalności kościelnej – wskazał papież i wezwał do „dzielenia się pracownikami misyjnymi z diecezjami najbardziej ich pozbawionymi”, zarówno w Afryce, jak i na świecie.

Drogi Kościele w Afryce, stań się światłem świata

Uroczysta Msza św. w niedzielę z udziałem ok. 80 tys. wiernych na Stadionie Przyjaźni w Kotonu była głównym punktem trzydniowej podróży apostolskiej Benedykta XVI do Beninu. Przed rozpoczęciem liturgii Ojciec Święty przejechał papamobilem między sektorami, przyjmowany entuzjastycznie przez 30 tys. osób na stadionie i 50 tys. wokół niego. Ludzie ubrani w kolorowe szaty i suknie tańczyli w rytm afrykańskich pieśni, śpiewali i skandowali w miejscowym języku fon i po francusku. Sama Eucharystia była sprawowana głównie po łacinie ze wstawkami po francusku i w językach afrykańskich.

Wraz z Ojcem Świętym koncelebrowało ją ok. 200 biskupów z całej Afryki. Na stadionie obok Benińczyków byli duchowni i pielgrzymi z Nigerii, Togo, Ghany, Burkina Faso i innych krajów. Przybył także prezydent tego kraju – Thomas Boni Yayi z małżonką. W wygłoszonej po francusku, angielsku i portugalsku homilii Benedykt XVI wezwał Kościół Beninu do ewangelizacji w ojczyźnie, Afryce i świecie. Zaznaczył, że przybył do tego kraju w ślad za swym błogosławionym poprzednikiem, Janem Pawłem II. Nawiązując do Ewangelii, odczytywanej w uroczystość Chrystusa Króla Wszechświata, papież przypomniał, że Jezus, Syn Człowieczy „przyjął oblicze głodnych i spragnionych, cudzoziemców, nagich, chorych i więźniów, wreszcie wszystkie osoby, które cierpią lub są usuwane na margines”. Zwrócił uwagę na trudność zaakceptowania Chrystusa Króla przez współczesnego człowieka przyzwyczajonego do dostrzegania oznak królowania w sukcesie, mocy, pieniądzu czy władzy. „Mamy trudności z zaakceptowaniem takiego króla, który czyni siebie sługą najmniejszych, najbardziej pokornych; króla, którego tronem jest krzyż” – zaznaczył papież.

Zwracając się do chorych i cierpiących, dotkniętych AIDS lub innymi chorobami, do wszystkich zapomnianych przez społeczeństwo, Benedykt XVI powiedział: „Odwagi! Papież jest wam bliski modlitwą i myślą. Odwagi! Jezus zechciał się utożsamić z maluczkimi, z chorymi; zechciał dzielić wasze cierpienia i uznać was za braci i siostry, aby was uwolnić od wszelkiego zła, od wszelkiego cierpienia! Każdy chory, każdy ubogi zasługuje na nasz szacunek i miłość, ponieważ przez niego Bóg wskazuje nam drogę do nieba”.

Benedykt XVI wezwał Kościół w Beninie do ewangelizacji w ojczyźnie, Afryce i całym świecie. „Chrześcijanin jest niestrudzonym budowniczym jedności, pokoju i solidarności, tych darów, jakimi obdarzył nas sam Jezus. Dochowując temu wierności współpracujemy w realizacji planu zbawienia Boga dla ludzkości” – powiedział. Zwracając się do wiernych języka portugalskiego, Ojciec Święty zaapelował: „Drodzy duszpasterze i wierni, bądźcie solą i światłem Chrystusa na ziemi afrykańskiej!”

Na zakończenie Eucharystii odbyła się ceremonia przekazania adhortacji apostolskiej „Africae munus”. Ojciec Święty wręczył dokument 35 przewodniczącym episkopatów krajowych i 7 przewodniczącym episkopatów regionalnych Afryki. „Oby posynodalna adhortacja apostolska «Africae munus» mogła przyczynić się do tego, aby Kościół w Afryce wypełniał swą misję na tym kontynencie, stając się coraz bardziej współtwórcą pojednania jako siła wspierająca prawdziwą sprawiedliwość i tak bardzo potrzebny pokój” – powiedział sekretarz generalny Synodu Biskupów abp Nikola Eterović.

W krótkim przemówieniu Ojciec Święty w języku portugalskim wezwał: „Drogi Kościele w Afryce, stawaj się coraz bardziej solą ziemi, tej ziemi, którą Jezus Chrystus pobłogosławił swoją obecnością, kiedy znalazł tutaj schronienie! Bądź solą ziemi afrykańskiej, pobłogosławionej krwią tak wielu męczenników, mężczyzn, kobiet i dzieci, świadków wiary chrześcijańskiej aż do najwyższego daru ze swego życia! Stań się światłem świata, światłem Afryki, która często, pośród doświadczeń, poszukuje drogi pokoju i sprawiedliwości dla wszystkich jej mieszkańców. Twoim światłem jest Jezus Chrystus, «Światłość świata». Niech Bóg cię błogosławi, droga Afryko!”.

Uroczystą Mszę św. zakończyła modlitwa Anioł Pański. „Po przekazaniu wam adhortacji apostolskiej «Africae munus» pragnę powierzyć Maryi Dziewicy, Pani Afryki, nowy etap otwierający się przed Kościołem na tym kontynencie, aby towarzyszyła Ona przyszłości ewangelizacji całej Afryki, zwłaszcza na ziemi benińskiej” – powiedział Benedykt XVI.

Braterstwo jest możliwe, pokażcie to światu!

Kończąc swą 22. podróż zagraniczną Benedykt XVI w słowach pożegnania na lotnisku w Kotonu zaapelował o życie w pojednaniu i sprawiedliwości, a także ukazanie światu, jak żyć autentycznym braterstwem. Zaznaczył, iż postrzega Afrykę jako kontynent nadziei. „Znajdują się tu prawdziwe wartości, zdolne uczyć świat, które wymagają jedynie rozwoju przy Bożej pomocy i z determinacją Afrykańczyków” – powiedział papież. Zachęcił do budowania braterstwa. „Dlaczego kraj afrykański nie miałby wskazać reszcie świata drogi, jaką należy przebyć, aby żyć w prawdziwym braterstwie w sprawiedliwości, opierając się na wielkości rodziny i pracy? Oby Afrykańczycy mogli żyć pojednani w pokoju i sprawiedliwości!” – zaapelował papież przed powrotem do Rzymu.