Ks. prof. Melé: przedsiębiorstwo to nie tylko interes właścicieli

„Zarządzanie przedsiębiorstwem nie może uwzględniać jedynie interesów jego właścicieli” – powiedział w czasie drugiego dnia IV Międzynarodowego Kongresu „Katolicy i ekonomia: szanse i zagrożenia” w Toruniu, ks. prof. Domènec Melé. Od 20 lat zajmujący się badaniami nad etyką biznesu kapłan, wygłosił referat pt. „Współczesne kontrowersje dotyczące celu biznesu a stanowisko katolickiego nauczania społecznego”.

Kierownik Katedry Etyki Biznesu w IESE Business School Uniwersytetu Nawarry, z siedzibą w Barcelonie podkreślił, że aktualna debata o celowości przedsiębiorstwa rozwija się w szczególnym kontekście ekonomiczno-społecznym. – Mam na myśli kontekst stworzony przez kryzys zapoczątkowany w 2007 i 2008 roku w Stanach Zjednoczonych, potem kontynuowany przez wysokie zadłużenie wielu państw i trudności stawienia czoła tzw. „długu państwowego” w niektórych krajach europejskich – mówił.

Kapłan uważa, że kryzys, ze wszystkimi swoimi konsekwencjami – dramatycznymi dla wielu osób – zaprasza do refleksji i poszukiwania nowych horyzontów, poza tradycyjnymi sposobami myślenia, często skoncentrowanych na wizji czysto ekonomicznej. – Do uczynienia tego zachęcał Benedykt XVI w swojej encyklice „Caritas in veritate”, w której zaznaczał, że aspekty kryzysu i jego rozwiązania, podobnie jak możliwość nowego rozwoju w przyszłości wymaga „ich całościowego zrozumienia oraz dokonania nowej syntezy humanistycznej” – cytował.

Prelegent mając na myśli pojęcie "rozeznać", aby potem dokonywać wszystkiego w nowy sposób, zakłada poważną refleksję nad przedsiębiorstwem i jego celem. – Wymaga tego także aktualna, międzynarodowa dynamika ekonomiczna, nacechowana ciężkimi zniekształceniami i dysfunkcjami. Mając na względzie aktualny kryzys i wspomniane słowa, rozważania nad celem przedsiębiorstwa są zatem wielce aktualne. Również aktualne jest poznanie i refleksja nad stanowiskiem katolickiej nauki społecznej wobec celu przedsiębiorstwa – powiedział.

Ksiądz profesor Domènec Melé podzielił swoje wystąpienie na trzy zasadnicze części. W pierwszej przeanalizował dwie wielkie propozycje co do celu przedsiębiorstwa. – Jedna z nich stwierdza, że celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja wartości akcji. A zatem jego celem jest maksymalizacja ekonomicznego bogactwa akcjonariusza. Druga wskazuje, że celem przedsiębiorstwa jest stworzenie wartości dla wszystkich zaangażowanych grup, zwłaszcza osób zatrudnionych, akcjonariuszy, klientów i konsumentów, dostawców i społeczności lokalnej – podkreślił.

W drugiej części prześledził stanowisko Kościoła wobec wcześniejszych postaw i jego własną wizję celu przedsiębiorstwa. Następnie zajął się fundamentami antropologiczno-filozoficznymi przestudiowanych stanowisk oraz konsekwencjami praktycznymi ich zastosowania. – Priorytetowe ukierunkowanie na akcjonariuszy jako cel przedsiębiorstwa jest negatywnie postrzegane przez nauczanie społeczne Kościoła, który zawsze utrzymywał, że własność prywatna jest godziwa, ale niesie z sobą funkcję społeczną – mówił.

Duchowny nawiązując do encykliki „Caritas in veritate” podkreślił, że „coraz bardziej rozpowszechnia się przekonanie, że zarządzanie przedsiębiorstwem nie może uwzględniać jedynie interesów jego właścicieli, ale musi dbać także o wszystkie inne kategorie podmiotów, uczestniczących w życiu przedsiębiorstwa: pracowników, klientów, dostawców różnych czynników produkcji i wspólnotę, z którą jest związane”. – Skłania to do myślenia, że nauczanie Kościoła istotnie zwraca się ku owym zaangażowanym grupom jako wyraz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa – powiedział.

Ksiądz profesor Melé przypomniał, że Jan Paweł II uznawał słuszną rolę zysków „jako wskaźnika dobrego działania przedsiębiorstwa”, ale ostrzegał przed tymi, którzy uznawali zysk za jedyne i najwyższe kryterium oceny przedsiębiorstw i przypominał, że zyski nie są jedynym wskaźnikiem. „Zysk nie jest jedynym regulatorem życia przedsiębiorstwa; obok niego należy brać pod uwagę czynniki ludzkie i moralne, które z perspektywy dłuższego czasu okazują się przynajmniej równie istotne dla życia przedsiębiorstwa”.

Prelegent przypomina, że przedsiębiorstwo zatem służy tym, którzy w nim pracują i całemu społeczeństwu. – Cel przedsiębiorstwa, w zgodzie z nauczaniem społecznym Kościoła, powinien zostać budowany na poprawnym rozumieniu osoby ludzkiej i społeczeństwa. Przedsiębiorstwo rodzi się na łonie społeczeństwa, rozwija się i działa w społeczeństwie, jest częścią społeczeństwa, dlatego jest racjonalne, aby przyczyniało się do dobra wspólnego społeczeństwa – stwierdził.

Podsumowując swoje wystąpienie kapłan podkreślił, że aktualny kryzys jest wyraźnie dostrzegalny i zaprasza do rozważenia wizji wyłaniającej się z nauczania społecznego Kościoła i poszukiwania nowych sposobów myślenia i działania. – To jest wyzwanie, które stoi przed nami – zakończył.