Święta Góra: VI Festiwal Muzyki Oratoryjnej „Musica Sacromontana”

Koncertem Orkiestry Kameralnej „Czech Virtuosi” z Brna i Poznański Chór Kameralny które wykonają utwory Johannesa Baptisty Lohra, czeskiego filozofa i kompozytora żyjącego w XVIII w., 24 września wieczorem rozpocznie się VI Festiwal Muzyki Oratoryjnej „Musica Sacromontana”. Organizowany jest on w bazylice na Świętej Górze pod Gostyniem Wlkp. przez Stowarzyszenie Miłośników Muzyki Świętogórskiej im. Józefa Zeidlera.

Odbywające się na Świętej Górze od sześciu lat festiwale mają przyczynić się, w zamyśle ich organizatorów, do przywrócenia do życia liturgicznego i koncertowego dawnych utworów znajdujących się w archiwum tamtejszego Oratorium św. Filipa Neri.

Badania nad muzyką na Świętej Górze zapoczątkował w latach 70. XX w. ks. Władysław Ziętarski. „Po jego śmierci w 1991 r. dzieło kontynuowała dr Danuta Idaszak, której Zgromadzenie Księży Filipinów ze Świętej Góry zawdzięcza skatalogowanie muzykaliów, opracowanie historii Kapeli Świętogórskiej oraz słownika muzyków gostyńskich” – podkreśla w rozmowie z KAI Wojciech Czemplik, dyrektor artystyczny Festiwalu „Musica Sacromontana” dodając, że odnajdujemy w nim dobrze nam dziś znane nazwiska Zeidlera czy Koperskiego.

Czemplik wyjaśnia też, że wielka praca muzykologów, badaczy i entuzjastów zgromadzonych wokół Festiwalu Musica Sacromontana zaowocowała wprowadzeniem w 2011 r. do Encyklopedii Muzyki nazwiska Józefa Zeidlera. „Czytamy tam, iż: «Zeidler, uważany obecnie za jednego z najważniejszych polskich kompozytorów muzyki kościelnej przełomu XVIII i XIX wieku, do niedawna zajmował w historii muzyki polskiej marginalne miejsce»” – zwraca uwagę Czemplik.

Ponowne odkrycie Zeidlera nazywanego „polskim Mozartem”, było też inspiracją do powołania Stowarzyszenia Miłośników Muzyki Świętogórskiej jego imienia, które w 2006 r. po raz pierwszy zorganizowało festiwal. Natomiast efekty pracy muzykologów docenione zostały już podczas I Festiwalu Muzyki Oratoryjnej „Musica Sacromontana”, który odbył się w 2006 r. Przypomnijmy bowiem, że zarejestrowana wówczas płyta otrzymała nagrodę Fryderyka 2008 w kategorii „Album Roku. Muzyka chóralna i oratoryjna”.

Kolejny, szósty już festiwal na Świętej Górze, jak zapewniają organizatorzy, będzie równie wielkim muzycznym wydarzeniem. Rozpocznie się on wieczorem 24 września koncertem, podczas którego usłyszymy m.in., jak zaznacza Wojciech Czemplik, jedne z najstarszych manuskryptów zachowanych do dziś w archiwach Świętej Góry. Będą to utwory Johannesa Baptisty Lohra, czeskiego filozofa i kompozytora, który przybył do tutejszego klasztoru z Brna w 1754 r. „Jego «Missa Solemnis» z 1782 r., wykonana po raz pierwszy od przeszło dwustu lat, otworzy tegoroczną edycję festiwalu” – zapowiada dyrektor artystyczny festiwalu.

Natomiast gościem koncertu zaplanowanego na 25 września będzie Ilya Grubert, wirtuoz i profesor skrzypiec Akademii Muzycznej w Amsterdamie, laureat Konkursu im. Czajkowskiego w Moskwie oraz Konkursu im. Paganiniego w Genui.

„Ten koncert w świętogórskiej bazylice stanowi rodzaj prologu do tegorocznej edycji Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego” – przekonuje Czemplik podkreślając jednocześnie, że Ilya Grubert gra na instrumencie weneckiego mistrza Pietro Guarneriego, który niegdyś stanowił własność Henryka Wieniewskiego i towarzyszył mu przez ostatnie 7 lat koncertowania.

Z kolei w dniach 1-2 października, w drugi weekend festiwalowy, na Świętej Górze usłyszymy, w wykonaniu Gdyńskiej Orkiestry Kameralnej „Sinfonia Nordica” i Akademickiego Chóru Politechniki Gdańskiej, cykl utworów „Salve Regina” Maksymiliana Koperskiego, skrzypka z Gostynia, który w XIX w. był Dyrektorem Muzyki na Świętej Górze dbając o repertuar i poziom muzyczny Kapeli Świętogórskiej. „Te utwory Koperskiego odnalezione w Bibliotece Jagiellońskiej, to prawdziwy skarb świętogórski” – zauważa Czemplik.

Maksymilian Koperski w 1839 r. przepisał też i wprowadził do liturgii Mszę G-dur op. 34 Józefa Elsnera, która zostanie zaprezentowana 2 października przez Orkiestrę „Sinfonia Sacromontana” i Polski Chór Kameralny „Schola Cantorum Gedanensis”. Jak podkreśla dyrektor artystyczny festiwalu, dzięki Koperskiemu posiadamy dziś jedyny zachowany w całości egzemplarz tego dzieła wielkiego kompozytora muzyki kościelnej. Szczegółowy program festiwalu dostępny jest na: www.jozefzeidler.eu.

Stowarzyszenie Miłośników Muzyki Świętogórskiej im. Józefa Zeidlera nawiązuje swoją działalnością do inicjatyw podejmowanych w Rzymie przez żyjącego w XVI w. św. Filipa Neri i jego uczniów, którzy przybyli do Gostynia w 1668 r. W założonym tu Oratorium dokładali oni starań, aby muzyka liturgiczna rozwijała się, co było możliwe przy wsparciu możnych rodów Wielkopolski.

Ta działalność na polu muzyki skupiała się wokół kapeli klasztornej, do której starano się zatrudniać najlepszych instrumentalistów i kompozytorów, do których należał m.in. Józef Zeidler. Muzyków wysyłano też na studia zagraniczne, sprowadzano dzieła ówczesnych mistrzów i prowadzono bibliotekę muzyczną. Dzięki tym wysiłkom powstało wtedy i zachowało się do naszych czasów wiele kompozycji, z których część wciąż czeka jeszcze na odkrycie, stanowiących cenne dziedzictwo kulturowe Polski i Kościoła.

Józef Zeidler (ok. 1744-1806) był wybitnym kompozytorem i muzykiem, wywodzącym się z rodziny wielkopolskiej. Dokładna data i miejsce jego urodzenia są nieznane. Wiadomo jednak, że ok. 1780 r. przybył do Gostynia, gdzie do swojej śmierci tworzył dla potrzeb Oratorium św. Filipa Neri na Świętej Górze, jako członek tutejszej kapeli. Zostawił on po sobie bogatą spuściznę kompozytorską, liczącą ponad 30 kompozycji liturgicznych, w tym 7 mszy, requiem, 5 nieszporów, 11 litanii, 6 motetów i pastorałki. Rękopisy tych utworów zachowały się m.in. w zbiorach klasztoru w Gostyniu i na Jasnej Górze w Częstochowie