Chmielnik: trwają prace przy projekcie „Świętokrzyski sztetl”

Przy dawnej synagodze ruszyły prace od fundamentów, rozpoczynając tym samym przekształcanie nieczynnej XVII-wiecznej bożnicy w ośrodek edukacyjno-muzealny „Świętokrzyski sztetl”. „Obiekt ma być oddany do użytku najpóźniej do końca 2012 roku” – zapowiada w rozmowie z KAI burmistrz Jarosław Zatorski.

Pierwsze prace izolacyjne mające na celu zabezpieczenie fundamentów budynku ruszyły w połowie maja i jest to pierwszy poważny etap renowacji i reorganizacji obiektu. Prowadzi je firma „Renova” z Warszawy.
Zabytkowa synagoga z XVII w., po zrealizowaniu koncepcji architektonicznej Mirosława Nizio Design z Warszawy, przeistoczy się w nowoczesny, multimedialny obiekt edukacyjno–muzealny, przeznaczony dla wszystkich zainteresowanych kulturą i tradycją żydowską na Kielecczyźnie.

Ekspozycja prezentowana w nowoczesnej formule, m.in. paneli dotykowych, szklanych ekranów, fotokomórek oraz tradycyjnych eksponatów, będzie zaproszeniem do „spaceru” po typowym świętokrzyskim miasteczku żydowskim. W miejscu centralnym synagogi znajdzie się wykonana ze szkła rekonstrukcja XVII-wiecznej bimy – namiotu do wykładania i czytania Tory, będzie także sala kinowa, konferencyjna itd.

Chmielnik otrzymał dotację na budowę „Świętokrzyskiego sztetla”: blisko 4 mln zł ze świętokrzyskiego urzędu marszałkowskiego i jeden milion zł z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

„Obiekt będzie adresowany do wszystkich gości żydowskich odwiedzających Polskę oraz do młodzieży, stawiamy bowiem na edukację, porozumienie i dialog” – zapowiada burmistrz Zatorski.

Chmielnik był zasiedlany przez Żydów od XVII wieku, odkąd Krzysztof Gołuchowski, dziedzic Chmielnika, wydał przywilej zezwalający im na zamieszkanie, budowę bożnicy, szkoły i na handel. Synagogę zbudowano w 1638. Jej mury zachowały się do dzisiaj, a ich rozmiary potwierdzają znaczenie mieszkańców żydowskich dla rozwoju miasta. Synagoga była trzecią pod względem wielkości na Kielecczyźnie. Do 1939 r. ludność pochodzenia żydowskiego stanowiła 80 procent całej populacji Chmielnika. W 1941 r. nastąpiła zagłada chmielnickich Żydów, której pierwszym etapem było getto, a potem wywózka i śmierć w obozach koncentracyjnych.

Od 10 lat Chmielnik buduje swą tożsamość w oparciu o dialog z dawnymi mieszkańcami. Rokrocznie w czerwcu odbywają się kilkudniowe Spotkania z Kulturą Żydowską z udziałem gości z różnych stron świata i przy współpracy parafii rzymsko–katolickiej Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. W marcu 2009 r. Chmielnik otrzymał nagrodę im. ks. Stanisława Musiała, przyznaną przez krakowskie stowarzyszenie Klub Chrześcijan i Żydów „Przymierze” za inicjatywy na rzecz pojednania polsko-żydowskiego i chrześcijańsko-żydowskiego. Szkolna młodzież z Chmielnika blisko współpracuje z kolegami z Izraela.

Świętokrzyski Sztetl ma być promowany m.in. w Stanach Zjednoczonych, poprzez współpracę z Fundacją „Dialog” z Nowego Jorku i w Izraelu.

Na promocję gmina otrzymała osobną dotację unijną w kwocie 700 tys. zł.