Obrady Rządu i Episkopatu

Kwestia nowelizacji ustawy o stosunkach państwo-Kościół była głównym tematem spotkania Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu. Przyjęto także raport z prac Komisji Majątkowej oraz rozmawiano o religijnym wymiarze polskiej prezydencji.

Posiedzeniu, które odbyło się 15 czerwca w Warszawie, współprzewodniczyli metropolita gdański abp Sławoj Leszek Głódź oraz minister spraw wewnętrznych i administracji Jerzy Miller.

Głównym tematem obrad – jak poinformował bp Stanisław Budzik – była kwestia nowelizacji ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej z 1989 r.

Zarówno strona kościelna jak i rządowa uznały, że ustawa ta wymaga nowelizacji w zakresie dostosowania do wielu aktów, jakie nastąpiły później, zwłaszcza Konkordatu Między Rzecząpospolitą Polską a Stolicą Apostolską oraz Konstytucji RP.

Problem ten zaistniał – informuje bp Stanisław Budzik – przy okazji zamknięcia Komisji Majątkowej. Wówczas dokonane zostały niezbędne zmiany w ustawie Kościół-państwo. Były one konsultowane przez rząd z przedstawicielami Kościoła, jednak nie zostały poprzedzone umową na piśmie. Taki tryb postępowania wywołał niedosyt wśród wielu prawników, którzy uznali, że zmiana tego typu winna być poprzedzona pisemną umową obu stron.

Sekretarz Episkopatu wyjaśnił, że w tym zakresie istnieją rozbieżności interpretacyjne, które wynikają z zapisów 25 art. Konstytucji RP. W jednym z punktów tego artykułu Konstytucja stwierdza, że „stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy”, natomiast jeśli chodzi o inne Kościoły zawiera zapis, że „stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami”.

Choć literalnie zapis o konieczności wcześniejszej umowy dotyczy innych Kościołów chrześcijańskich, jednakże można go analogicznie interpretować także w odniesieniu do Kościoła katolickiego. Podczas dzisiejszego spotkania strona kościelna przywołała art. 27 konkordatu, który stwierdza, że „sprawy wymagające nowych lub dodatkowych rozwiązań będą regulowane na drodze nowych umów między układającymi się stronami albo uzgodnień między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej i Konferencją Episkopatu Polski upoważnioną do tego przez Stolicę Apostolską”.

Obie strony – kościelna i rządowa – uznały zatem, że istnieje konieczność wypracowania takiej procedury zmian ustawy Kościół-państwo, która by odpowiadała opinii prawników i dobru obu stron. Powołany został zespół ekspertów, po dwóch z każdej strony, którzy zajmą się wypracowaniem właściwej procedury oraz przygotowaniem konkretnych propozycji nowelizacji ustawy państwo-Kościół.

Jako kolejny dowód potrzeby nowelizacji ustawy państwo-Kościół wskazano na art. 21 wspomnianej ustawy dotyczący stosowania Karty Nauczyciela w szkołach prowadzonych przez instytucje kościelne. „Chodzi m.in. o to, aby szkoły prowadzone przez Kościół, w zakresie dotyczącym stosowania Karty Nauczyciela były traktowane tak jak szkoły prowadzone przez samorząd” – wyjaśnił bp Budzik.

Innym ważnym tematem obrad Komisji Wspólnej była rozpoczynająca się za kilkanaście dni polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej. Strona kościelna przypomniała, że Traktat Lizboński w art. 17 zobowiązuje instytucje unijne do regularnego, przejrzystego i otwartego dialogu z Kościołami chrześcijańskimi. Z związku z tym istnieje zwyczaj, funkcjonujący od 15 lat, że każda prezydencja spotyka się z przedstawicielami Kościołów chrześcijańskich. W takim spotkaniu zwyczajowo bierze udział także sekretarz generalny COMECE, przedstawiciel europejskiej struktury Kościołów protestanckich (komisji „Kościół i społeczeństwo” Konferencji Kościołów Europejskich) oprócz przedstawicieli miejscowych Kościołów. Ze strony rządowej uczestniczy w nim premier, bądź minister spraw zagranicznych lub minister ds. europejskich. W związku z tym przewodniczący Polskiej Rady Ekumenicznej abp Jeremiasz i przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Józef Michalik skierowali wspólny list do premiera Donalda Tuska, proponując, aby w Polsce takie spotkanie zostało zorganizowane na początku prezydencji.

Abp Głódź wskazał na Węgry, które swoją prezydencję rozpoczęły od modlitwy oraz na doświadczenia 15 państw wchodzących w skład Unii, które do tej pory miały prezydencję i wkład Kościoła katolickiego, w budowanie wspólnej Europy. „Trzeba omówić kwestie, także w wymiarze ekumenicznym, obrony praw religijnych w Europie i na świecie, spraw rodzinnych, problemów demograficznych, polityki prorodzinnej” – wyjaśnił arcybiskup.

Biskupi przypomnieli – co zresztą było już poruszane na poprzednim spotkaniu Komisji Wspólnej – że strona kościelna apeluje do rządu polskiego – co było ważne dla prezydencji węgierskiej – mianowicie o uwzględnienie w ramach naszej prezydencji polityki rodzinnej, szczególnie w obliczu wyzwań demograficznych oraz by doprowadzić do tego, aby 2012 r. był ogłoszony w Europie Rokiem Rodziny.

Przy tej okazji biskupi przypomnieli stronie rządowej, że zbyt rzadko dochodzi do spotkań zespołu ekspertów ds. polityki rodzinnej powołanego przy Komisji Wspólnej. „Przypomnieliśmy też, że w sprawie rozwodów i separacji w wielu krajach europejskich są znacznie bardziej rozwinięte formy mediacji niż w Polsce” – poinformował bp Budzik.

Natomiast jeśli chodzi o sposób włączenia się Kościoła – w sensie religijnym i liturgicznym – w inaugurację polskiej prezydencji, zostanie to postanowione na najbliższym zebraniu plenarnym Konferencji Episkopatu Polski, zaplanowanym na 24 i 25 czerwca br.

Strona kościelna poruszyła także kwestie związane z organizacją lekcji religii w ramach planu zajęć szkolnych i przedszkolnych oraz relacji między sądami kościelnymi a instytucjami państwowymi przy procesach kanonicznych, zwłaszcza w zakresie udostępniania dokumentacji medycznej. Strona kościelna przedstawiła również propozycje zmiany umowy między rządem a Konferencją Episkopatu Polski dotyczącą statusu prawnego wydziałów kościelnych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Abp Sławoj Leszek Głódź poinformował, że podczas spotkania Komisji Wspólnej wyraził też niepokój w związku z przygotowaniami ustawy o umowie partnerskiej, która pozwalałaby legalizować związki homoseksualne. – Te związki, jak i adoptowanie przez nie dzieci, jest z punktu widzenia Kościoła katolickiego nie do przyjęcia – podkreślił hierarcha.

Odpowiadając na pytanie dziennikarzy po spotkaniu, czy raport z Komisji Majątkowej będzie upubliczniony, minister Jerzy Miller przypomniał, że MSWiA jest w trakcie digitalizacji dokumentów z 20 lat pracy Komisji i zachęca przedstawicieli świata nauki, którzy by chcieli przeprowadzać badania historyczne i prawne na podstawie tych dokumentów, do zapoznania się z nimi. – Nie ma mowy o tym, by strona kościelna bądź rządowa chciała schować raport i dokumenty do sejfu, wręcz przeciwnie, jesteśmy bardzo otwarci – zadeklarował.

Podczas spotkania abp Głódź wyraził także zdecydowaną dezaprobatę wobec wypowiedzi premiera Tuska z 11 czerwca, w której była mm.in. mowa, ze rząd „nie będzie klękać przed księdzem”. – Przed duchownymi nikt nie musi klękać, nie jesteśmy Najświętszym Sakramentem, nie możemy być używani jako straszak – powiedział po zakończeniu spotkania dziennikarzom. Hierarcha uznał wypowiedź premiera za niefortunną.

Podkreślając, że wypowiedź premiera Tuska dotyczy 26 tys. duchownych w Polsce, abp Głódź przypomniał, że księża też czują się obywatelami. – Trzeba zmierzać do konsolidacji, do dowartościowywania ludzi, mamy katastrofy i biedy, po co mamy się biczować? – pytał retorycznie.

„My znamy przeszłość i część z nas, biskupów, należy do pokolenia, które jeszcze pamięta te hasła i slogany. One niczemu nie służą tylko burzą harmonię społeczną a wszyscy chcemy spokoju – mówił arcybiskup. – Księża też są obywatelami i nie kandydują ani do Senatu, ani do Sejmu, nie życzymy sobie by ktoś nam się kłaniał” – dodał.

W posiedzeniu komisji uczestniczyli:

– ze strony kościelnej – współprzewodniczący Komisji Wspólnej, metropolita gdański abp Sławoj Leszek Głódź, metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz, metropolita poznański abp Stanisław Gądecki, metropolita szczecińsko-kamieński abp Andrzej Dzięga, biskup toruński Andrzej Suski, sekretarz generalny KEP bp Stanisław Budzik, rzecznik KEP ks. Józef Kloch, kierownik Biura Sekretariatu KEP ks. Dariusz Konieczny;

– ze strony rządowej – współprzewodniczący Komisji Wspólnej, minister spraw wewnętrznych i administracji Jerzy Miller, minister skarbu państwa Aleksander Grad, sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Krystyna Szumilas, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Żuchowski, sekretarz stanu w MSWiA Tomasz Siemoniak i rzecznik prasowy MSWiA Małgorzata Woźniak.