Toruń: Zakończyła się konferencja dotycząca konserwacji toruńskiej katedry

– Tak jak trudno wyobrazić sobie Toruń bez starówki, tak trudno wyobrazić sobie starówkę toruńską bez katedry św. Janów – powiedział w swoim wystąpieniu biskup Andrzej Suski, który wziął dziś udział w konferencji poświęconej jednej z najwspanialszych świątyń w Polsce. Wyraził także nadzieję, że spotkanie przyczyni się do jeszcze szybszej rewitalizacji tego pięknego kościoła.

„W trosce o toruńską katedrę” – pod tym hasłem odbyła się w Toruniu konferencja dedykowana bp. Andrzejowi Suskiemu w roku jubileuszowym jego 25-lecia sakry biskupiej. Sesja uświetniła także 19. rocznicę powstania diecezji toruńskiej i podniesienia do godności katedry kościoła pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty.

W słowie wstępnym wygłosił ks. prałat Marek Rumiński, proboszcz parafii katedralnej, pomysłodawca i gospodarz uroczystości, wyraził nadzieję, że podjęte wspólne działania parafii katedralnej z włodarzami miasta i Uniwersytetem Mikołaja Kopernika nie tylko wzbudzą zainteresowanie katedrą, lecz także przyczynią się do konserwacji tej zabytkowej świątyni. W swoim wystąpieniu organizator podkreślił wyjątkowość przeżywanego roku jubileuszowego 25. lecia sakry biskupiej bp. Andrzeja Suskiego.

Po wystąpieniu gospodarza uroczystości głos zabrali honorowi goście, m.in. Generalny Konserwator Zabytków – Sekretarz Stanu Piotr Żuchowski, Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego – Piotr Całbecki, wojewoda kujawsko-Pomorski – Ewa Mes, prezydent Torunia – Michał Zaleski, rektor UMK – prof. Andrzej Radzimiński i in.

Sesję przedpołudniową poprowadziła prof. dr hab. Jadwiga Łukaszewicz, a tematem sesji była "Wartość dawności i wyzwania konserwatorskie katedry toruńskiej". Prof. Elżbieta Pilecka wygłosiła wykład "Budowanie i trwanie – karty z dziejów świątyni p.w. św. Janów Toruniu". Przedstawiła w nim proces powstawania toruńskiej katedry oraz troskę mieszkańców o jej piękno na przestrzeni wieków. Podkreśliła, że wierni chcieli nie tylko w tej świątyni się modlić, ale także przechowywać pamięć, czego świadectwem jest obecność wielu tablic pamiątkowych i epitafia.

Prof. Jadwiga Łukaszewicz przedstawiła stan prac konserwatorskich realizowanych w bazylice świętojańskiej od 1992 r., w którym papież Jan Paweł II ustanowił diecezję toruńską i podniósł kościół św. Janów do rangi katedry. Prace konserwatorskie pozwalają na odkrywanie nowych tajemnic najstarszej świątyni Torunia. W 2007 r. dokonano odkrycia na jednym z filarów gotyckiego malowidła z XIII w. przedstawiającego scenę ukrzyżowania Chrystusa. Prelegentka zaznaczyła, że w prace konserwatorskie w latach 1992-2010 zaangażowane były setki ludzi.

Kolejnym prelegentem była prof. Bogumiła Rouba, która przedstawiła projekt konserwatorski dla katedry toruńskiej. Podkreśliła, że prace konserwatorskie świętojańskiej bazyliki wymagają wielkiego nakładu sił i kompetencji. Konserwacja poszczególnych zabytków świątyni nie może być realizowana samodzielnie, w sposób wyizolowany. Takie podejście może doprowadzić do zaburzenia spójności estetyki, dlatego niezbędne było stworzenie szczegółowego projektu konserwatorskiego uwzględniającego nawarstwienia jakie dokonały się przez wieki w katedrze toruńskiej. Powstanie tego projektu poprzedzały precyzyjne badania, które trwały przez 4 lata. Podczas badań dokonano setek odkrywek malowideł ściennych, co pozwoliło na uwzględnienie wszystkich elementów wystroju wnętrza katedry w spójnym, szczegółowym projekcie konserwatorskim.

Tematem sesji popołudniowej było ukazanie katedry św. Janów na tle zadań projektu unijnego "Toruńska Starówka". Uczestnicy konferencji wysłuchali prelekcji Małgorzaty Musiela, prezes Restauro Sp. z o.o. p.t. "Konserwacja elewacji i wnętrza katedry św. Janów w Toruniu. Koncepcja i realizacja". Prezes mówiła o problemach związanych z konserwacją elewacji związanych ze złym stanem technicznym budowli (liczne pęknięcia, przesunięcia, zawilgocenie, działanie mikroorganizmów czy toruńśkich gołębi oraz wcześniejsze działania konserwatorskie). Obecne prace konserwatorskie elewacji katedry dobiegają końca. Projekt konserwacji przewiduje także renowację wnętrz, której finał przewidziany jest na rok 2013. Prezes Musiela zaprezentowała rewelacyjne odkrycia nieznanych dotąd malowideł, które zostały odsłonięte podczas badań przy zastosowaniu metod nieniszczących polichromii.

Wysłuchano także wystąpień 6 partnerów projektu „Toruńska Starówka”, którzy przedstawili stan prac konserwatorskich w kościołach: św. Jakuba (ks. Wojciech Kiedrowicz), Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (ks. prałat Józef Nowakowski) i Ducha Świętego (o. Waldemar Abramowicz) oraz w Kamienicy Mieszczańskiej przy ul. Żeglarskiej 7, adaptowanej na Muzeum Diecezjalne (ks. Jacek Kwiatkowski, dyrektor Muzeum Diecezjalnego). Dyrektor Muzeum Okręgowego w Toruniu, dr Marek Rubnikowicz przedstawił plan rewitalizacji Kamienicy pod Gwiazdą i modernizacji Domu Kopernika. Mirosława Romaniszyn, Miejski Konserwator Zabytków przedstawiła stan kompleksowych prac konserwatorsko-remontowych ceglanych murów obronnych, elewacji bram i baszt miejskich. Prace te są kluczowe dla panoramy Torunia, która została wpisana do dziedzictwa kulturowego UNESCO i jest wizytówką miasta.

Na zakończenie sesji dr Bartosz Mitka wygłosił referat "O znaczeniu i roli nowych mediów w służbie społeczności miasta, regionu, Kościoła". Dr Mitka zaprezentował nową Platformę Edukacyjną – Katedra Św. Janów w Toruniu, która dzięki wykorzystaniu animacji trójwymiarowej staje się nieocenionym źródłem wiedzy na temat historii katedry. Platforma powstała dzięki zastosowaniu techniki skanowania laserowego bryły kościoła i jego wnętrza. Jest to pierwsza tego typu prezentacja obiektu sakralnego w Polsce.

Zwieńczeniem konferencji była projekcja trójwymiarowego filmu o katedrze w wieży kościoła św. Janów. Projekcję poprowadził dr Bartosz Mitka. Uroczystości związane z 19. rocznicą powstania diecezji toruńskiej zakończą się uroczystą Mszą św. w katedrze św. Janów. Mszy św. koncelebrowanej z udziałem wielu kapłanów i wiernych z Torunia i całej diecezji przewodniczyć będzie bp Andrzej Suski.

Toruńska katedra to najstarsza z budowli sakralnych na terenie Ziemi Chełmińskiej, odbywały się w niej nabożeństwa z udziałem władców Polski. Został w niej ochrzczony Mikołaj Kopernik. Staromiejską farę zaczęto budować w II połowie XIII wieku, a więc wkrótce po lokacji miasta. Wiek XIV i XV to okres dalszej rozbudowy kościoła. Do nawy północnej i południowej dobudowano rząd kaplic, wydłużono świątynię do długości. W roku 1406 runęła kościelna wieża, po czym niezwłocznie przystąpiono do budowy nowej o wysokości 52 m. Wieża ta widoczna jest z daleka i stanowi charakterystyczny element w panoramie Torunia. Wiek XV ukształtował ostatecznie bryłę kościoła, która imponuje swymi rozmiarami i bogactwem dekoracji. Charakterystyczny jest też dźwięk zawieszonego na wieży dzwonu "Tuba Dei" (Trąba Boża ), który zaliczany jest do największych dzwonów w Polsce. Odlany w roku 1500 w warsztacie toruńskim, posiada średnicę 2,17 m i waży 7,200 kg.

Diecezja toruńska powstała 25 marca 1992 r. na mocy bulli papieskiej „Totus Tuus Poloniae populus”. Swoim zasięgiem terytorialnym nowa diecezja nawiązywała do pierwotnych granic diecezji chełmińskiej. Pierwszym biskupem diecezji toruńskiej został bp Andrzej Suski, wcześniej biskup pomocniczy z Płocka, który za swoje zawołanie biskupie przyjął słowa „Nadzieja moja jedyna”. Uroczysty ingres do katedry odbył się 31 maja 1992 r.

Organizatorem konferencji była parafia katedralna w Toruniu oraz Gmina Miasta Toruń.