Abp Michalik: religia i kultura nawzajem się uzupełniają

Religia bez kultury staje się niepełna, czasem wręcz fanatyczna, natomiast kultura bez religii schnie i karleje, nie zaradza wyższym potrzebom człowieka, powstają religie zastępcze i zabobony – powiedział w Krośnie abp Józef Michalik podczas wczorajszego wykładu otwartego „Katolicyzm a kultura”.

„Kościół widzi i ceni rozwój kultur narodowych i regionalnych oraz konieczność wymiany dóbr kulturowych jako warunek właściwego rozwoju. Kościół jest przekonany, że istnieje ścisły związek między rozwojem kultury ogólnej i religijnej” – mówił abp Józef Michalik.

Zauważył przy tym, że dwie sfery kultury – materialna i duchowa – nie mogą bez siebie istnieć. „Kościół nie preferuje wyznaniowego rozumienia kultury i nie zamierza przypisywać wyższości jakiejkolwiek kulturze, choć uważa, że nie może być ona wyrzucona poza obręb wiary i religii i treści chrześcijańskich” – stwierdził przewodniczący Episkopatu Polski.

Dodał, że kultura i religia nawzajem się uzupełniają, a bez siebie zostają wypaczone. „Religia musi mieć w konkretnym środowisku odniesienie do danej kultury, bo te rzeczywistości muszą być powiązane. Religia bez kultury staje się niepełna, czasem wręcz fanatyczna, natomiast kultura bez religii schnie i karleje, nie zaradza wyższym potrzebom człowieka, powstają religie zastępcze i zabobony” – powiedział abp Michalik.

„Wysoka kultura wspiera religię. Niskie kultury degradują i wypaczają religię, np. faszyzm i komunizm stworzyły karykatury religii. W Polsce od wieków religia i kultura są sobie przyjazne, ale nie wzajemnie podporządkowane i są jakby dwoma płucami jednego człowieka i całego narodu” – zaznaczył metropolita przemyski.

Cytując „Konstytucję duszpasterską o Kościele w świecie współczesnym” Soboru Watykańskiego II, abp Michalik powiedział, że mianem kultury oznacza się wszystko to, czym człowiek doskonali i rozwija wielorakie uzdolnienia swego ducha i ciała oraz stara się drogą poznania i pracy poddać świat pod swoją władzę oraz czynić bardziej ludzkim życie społeczne. „Do pełnego człowieczeństwa dochodzi się przez kulturę, czyli kultywowanie dóbr i wartości naturalnych” – mówił prelegent. Zauważył, że Kościół w swoim dokumencie o kulturze nie mówi ani o Chrystusie, ani o chrześcijaństwie, bo kultura jest pojęciem szerszym i występuje w rozwoju człowieka szybciej niż religia. „Człowiek jest drogą Kościoła. Człowiek jest najważniejszy po Bogu – nie pieniądze, czy rozwój techniki” – podkreślił abp Michalik. „Jeśli człowieczeństwo w człowieku się rozwinie, jest szansa, że on przyjmie również objawienie, zrozumie Chrystusa, będzie w stanie otworzyć się na coś głębszego, na kontakt z Bogiem” – dodał.

Odnosząc się do współczesnej kultury, zauważył, że przysłowia ludowe zawierają wiele mądrości i bardzo często żyje w nich tradycja chrześcijańska. Skrytykował jednak fakt braku szacunku do poczętego życia i uznanie wróżbiarstwa jako zawodu. „To jest manipulacja” – powiedział metropolita przemyski.

„Liberalizm społeczny jest pozytywną sprawą, zdrową – to wolność gospodarcza. Natomiast liberalizm, który przesadnie akcentuje wolność jednostki, zwłaszcza w kwestii moralnej, odrzucenie wszystkich innych kryteriów i człowieka obok – to jest nadużycie liberalizmu, to jest libertynizm. Nie można, promując jednostki, przekreślać prawa drugiej jednostki i całej społeczności” – mówił abp Józef Michalik.

Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski był gościem drugiego z cyklu wykładów „Katolicyzm, a kultura polska” organizowanych przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Krośnie. Są to spotkania otwarte poruszające tematykę współistnienia religii i kultury w Polsce i ich wzajemnego na siebie oddziaływania.

„To nie jest katecheza, ale pogłębienie swojej wiedzy o rzeczach, z którymi na co dzień się spotykamy. Nawet niewierzący nie powie, że jest to nieistotne. Natomiast wierzący muszą umieć zdać sprawę z tego, co wierzą” – uważa prof. dr hab. Janusz Gruchała, rektor PWSZ w Krośnie.