Opole: Johannes Nucius i cystersi z Jemielnicy tematem wykładu w bibliotece Caritas

Religijnym i kulturowym skarbom cysterskiego klasztoru w Jemielnicy poświęcony był wykład ks. dr. Piotra Tarlińskiego, który odbył się w środę 23 stycznia w Centralnej Bibliotece Caritas w Opolu. Wiele uwagi prelegent poświęcił osobie Johannesa Nuciusa, wybitnego kompozytora i opata jemielnickiego klasztoru.

Jak mówił ks. dr Tarliński Johannes Nucius to postać nietuzinkowa. Urodził się w 1556 r. w Gorlitz (dziś Zgorzelec), które było jednym z głównych miast kraju Serbołużyckiego. Tam też, w gimnazjum łacińskim, otrzymał solidne wykształcenie. Swój talent muzyczny rozwijał pod okiem słynnego wówczas Johanna Winklera – kantora gimnazjum, który młodego Johannesa uczył kompozycji. Nucius nie chciał jednak robić kariery muzycznej. Wstąpił do klasztoru zakonu Cystersów w Rudach, niedaleko Raciborza. Tu, na dwujęzycznym Śląsku, zaowocowało staranne wykształcenie. Po trwającej pięć lat edukacji złożył śluby i przeszedł do klasztoru w Jemielnicy, gdzie został opatem.

Jako kompozytor Johannes Nucius tworzył głównie motety – muzykę wokalną do tekstów religijnych na użytek liturgii – na 4 do 8 głosów. Jego utwory pod względem kompozycji, zdaniem ks. Tarlińskiego, nie ustępują utworom znamienitych kompozytorów szkoły rzymskiej, weneckiej i monachijskiej jak Palestrina czy di Lasso. Dzieła Nuciusa drukowane były m. in. w Pradze oraz Legnicy i znane były w całej Europie jako doskonałe podręczniki do nauki kompozycji.

W Polsce jednak do niedawna niewiele można było o nim usłyszeć i dopiero z początkiem XXI wieku przypomniano sobie o wybitnym cystersie. Z okazji 450. rocznicy jego urodzin gmina Jemielnica ogłosiła rok 2006 "Rokiem Nuciusowskim". Owocem tego czasu była wydana nakładem Uniwersytetu Opolskiego, pod redakcją dr. hab. Remigiusza Pośpiecha i ks. dr. Piotra Tarlińskiego książka poświęcona osobie Johannesa Nuciusa. Składają się na nią m.in. artykuły naukowców i duchownych.

Opactwo cystersów w Jemielnicy, położonej ok 40 km od Opola przy drodze ze Strzelec Opolskich do Zawadzkiego, ufundowano około 1259 r. Obecność klasztoru na tym terenie była istotna dla rozwoju religijnego, kulturalnego i gospodarczego ziemi toszecko-strzeleckiej. Funkcjonowała w nim biblioteka, bogata w cenne księgi liturgiczne. Mnisi cysterscy zajmowali się kształceniem dzieci i młodzieży. Opat konwentu utrzymywał przytułek, który powstał przed 1636 r. W 1675 r. opat Bartłomiej Kasper założył tu także ważne dla Górnego Śląska bractwo św. Józefa. Po stu latach działalności liczyło ono ponad 40 tys. członków. Jak mówi ostatni opat jemielnicki Eugeniusz Staniczka, dnia 24 listopada 1810 r. "o godzinie czwartej po południu umarł klasztor", co było efektem sekularyzacji dóbr klasztornych przeprowadzonej przez władze pruskie.