Chochołów: modlitwa i strzały armatnie w rocznicę wybuchu lokalnego powstania

Armatnie strzały i bitwa na kosy – to wszystko zdarzyło się 20 lutego przed kościołem w Chochołowie. Odbyła się tam rekonstrukcja insurekcji pod Tatrami, w 165. rocznicę wybuchu Powstania Chochołowskiego. Główne role odegrali ksiądz i organista.

Uroczystości rozpoczęły się od Mszy św. w kościele św. Jacka. Za wstawiennictwem pierwszego polskiego dominikanina wierni modlili się za poległych w powstaniu i o jedność w naszej ojczyźnie.

Historię powstania przypomniał ks. Władysław Kos, emerytowany proboszcz w Chochołowie. Podkreślił, że celem powstania była walka przeciwko zaborcy. Zwrócił uwagę, że „polskie społeczeństwo też powinno się zorganizować i zaprotestować przeciwko mediom, które przekazują rzeczywistość w sposób zmanipulowany”.

Mszę św. uświetniły liczne delegacje szkół, oddziałów Związku Podhalan, strażaków z pocztami sztandarowymi. Nie brakło też parlamentarzystów i samorządowców z gminy Czarny Dunajec.

Po nabożeństwie wszyscy przeszli na plac przed kościołem, gdzie odbyła się powstańcza rekonstrukcja, zatytułowana „Poruseństwo”, według scenariusza Adam Błaszczyka i Stanisława Apostoła, który sam wystąpił w roli ks. Leopolda Kmietowicza. Pojawili się też organista Jan Kanty Andrusikiewicz, Wojciech Kojs, Jan Krzeptowski-Sabała, strażnik Lebiodzki, komisarz Fiutowski i inni. Narratorem był Stanisław Chowaniec, pomysłodawca inscenizacji i zarazem dyrektor miejscowej podstawówki, której patronują Powstańcy Chochołowscy.

Po inscenizacji złożono wieńce i kwiaty pod pomnikiem powstańców. Zapalano też znicze.

W Chochołowie mieści się siedziba Muzeum Powstania Chochołowskiego. Jest to oddział Muzeum Tatrzańskiego. Powstanie, które przyniosło chwałę miejscowości, wybuchło 21 lutego 1846 r. Na jego czele stanął nauczyciel i organista Jan Kanty Andrusikiewicz i ks. Leopold Kmietowicz z Chochołowa. Wieczorem 21 lutego uzbrojeni górale pod ich wodzą uderzyli na posterunek austriackiej straży granicznej w Chochołowie. Następnego dnia w Chochołowie zgromadziło się około pięciuset chłopów zwerbowanych z sąsiednich wsi – Witowa, Dzianisza, Cichego. Około północy zgromadzonych powstańców zaatakowali nieoczekiwanie strażnicy celni pod wodzą komisarza straży finansowej z Nowego Targu, Romualda Fiutowskiego, oraz chłopi z Czarnego Dunajca. W potyczce zostali ranni przywódcy powstańców, ks. Kmietowicz i Andrusikiewicz. Przywódcy i uczestnicy powstania chochołowskiego ponieśli surowe kary. Ks. Kmietowicz otrzymał wyrok śmierci, zamieniony później na wieloletnie więzienie. Andrusikiewicza i innych pojmano, a następnie skazano na kary ciężkiego więzienia. Wszystkich uwolniła rewolucja 1848 r., zwana Wiosną Ludów. Powstanie Chochołowskie jest określane przez górali jako „poruseństwo”.