Katolicy i prawosławni o jedności i monastycyźmie

Od 24 stycznia trwa w Rzymie ósme spotkanie Międzynarodowej Komisji Mieszanej ds. Dialogu Teologicznego między Kościołem Katolickim a Wschodnimi Kościołami Prawosławnymi. Głównym tematem tygodniowych obrad będzie problem jedności Kościoła i komunikacja między Kościołami w V wieku, a także rola monastycyzmu.

W delegacji Wschodnich Kościołów Prawosławnych znajdą się przedstawiciele Kościoła koptyjskiego, Syryjskiego Kościoła Prawosławnego, Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego (z reprezentantami obu katolikosów, w Eczmiadzynie i Antelias), Etiopskiego Kościoła Prawosławnego, Prawosławnego Kościoła Erytrei oraz Kościoła syro-malankarskiego w Indiach. W skład delegacji katolickiej wchodzą przedstawiciele tradycyjnych Kościołów Wschodu związanych unią z Rzymem, a więc katolickich Kościołów: koptyjskiego, syryjskiego, ormiańskiego, maronickiego, syro-malabarskiego, syro-malankarskiego i etiopskiego.

Międzynarodowa Komisja Mieszana została utworzona w 2003 r. w wyniku wspólnej inicjatywy Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan oraz zwierzchników Wschodnich Kościołów Prawosławnych. Od 2004 r., zawsze w styczniu, odbywają się wspólne posiedzenia Komisji, mające na celu „posuwać naprzód dialog ekumeniczny, którego ostatecznym dążeniem jest widoczna jedność Kościołów”.

Ważną rolę w tym procesie odgrywa austriacka ekumeniczna fundacja „Pro Oriente”, która już w latach 70. podjęła pierwsze inicjatywy zbliżenia Kościołów. Również i w tym roku „Pro Oriente” towarzyszyć będzie rzymskim obradom swoją modlitwą.

Starożytne Kościoły Wschodu, zwane też „niechalcedońskimi”, odłączyły się od Kościoła powszechnego po soborze w Chalcedonie (dziś Kadiköy) w 451 r. Na tym soborze uzgodniono wiarę dotyczącą istnienia dwóch natur w Chrystusie, boskiej i ludzkiej, z wiarą w to, że jednocześnie jest On jedną Osobą. W konsekwencji doszło do nieporozumień, również w sferze politycznej i kulturalnej, a wreszcie do rozdziału Kościołów.

Dopiero na zainicjowanych przez „Pro Oriente” we wrześniu 1970 r. tzw. „rozmowach w Laiz” udało się usunąć wiele nieporozumień: podczas tych nieoficjalnych rozmów teolodzy katoliccy i prawosławni doszli do wspólnego wniosku, że teologiczne spory od V wieku były często uwarunkowane różnicami kulturowymi i motywami politycznymi, i że chrześcijanie katolicy i tradycyjnych Kościołów prawosławnych, mimo różnych sformułowań, wyznają tę samą wiarę.

Ostatecznie, z inicjatywy obecnego papieża koptów, prawosławnego patriarchy Szenudy III, doszło do opracowania tzw. „wiedeńskiej formuły chrystologicznej”, która miała znaczącą rolę w pojednaniu między Kościołem rzymskokatolickim a Kościołami niechalcedońskimi.