Powstaje monumentalna „Historia Archidiecezji Poznańskiej”

Konferencję naukową poświęconą parafiom w historii archidiecezji poznańskiej, będącą zarazem kolejnym etapem opracowywania całościowych dziejów Kościoła poznańskiego, najstarszej polskiej diecezji, otworzył 1 grudnia w Poznaniu abp Stanisław Gądecki.

Konferencję pt. „Parafie w dziejach archidiecezji poznańskiej. Stan, potrzeby i perspektywy badań” zorganizowała Komisja Teologiczna Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (WT UAM).

Jak zauważył otwierając obrady abp Stanisław Gądecki, inicjator i protektor przygotowywanej historii Kościoła poznańskiego, pośród wielu zagadnień związanych z historią archidiecezji podjęty w tym roku na konferencji temat parafii jest szczególnie ważny, „ponieważ parafia jest podstawową jednostką organizacyjną Kościoła katolickiego”.

„Chociaż wspólnota kościelna posiada zawsze swój wymiar powszechny, to jednak najbardziej bezpośredni, widzialny wyraz znajduje właśnie w życiu parafii” – podkreślił metropolita poznański. Natomiast mówiąc o zadaniach stojących przed konferencją, abp Gądecki zaakcentował potrzebę przedstawienia rozwoju sieci parafialnej, scharakteryzowania różnorakich funkcji parafii i osadzenie tych zagadnień w historii archidiecezji i państwa.

W konferencji wzięli udział m.in. naukowcy z Wydziału Teologicznego i Wydziału Historycznego UAM w Poznaniu oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Polskiej Akademii Nauk. Obecny był także biskup pomocniczy archidiecezji poznańskiej Zdzisław Fortuniak.

Wśród prelegentów znalazł się m.in. prof. Tomasz Jurek z Instytutu Historycznego PAN w Warszawie, który mówił o zagadnieniach związanych z badaniami nad parafiami w okresie Średniowiecza. Z kolei dr Przemysław Matusik z Wydziału Historycznego UAM w Poznaniu zwrócił uwagę słuchaczy na czasopisma katolickie jako na źródło do poznania parafii w XIX w.

Natomiast ks. dr hab Anzelm Weiss z KUL przybliżył problematykę związaną z możliwością wykorzystania powstałych już prac magisterskich i dyplomowych stanowiących opracowanie dziejów poszczególnych parafii. Ciekawą tematykę podjęła także dr Elżbieta Wojcieszyk z poznańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, która scharakteryzowała akta Wydziału IV wojewódzkich władz bezpieczeństwa w Poznaniu na przykładzie Teczki Ewidencji Operacyjnej na Parafię.

Referaty, jak zaznaczył ks. dr hab. Leszek Wiczyński, adiunkt w Zakładzie Historii Kościoła WT UAM, a zarazem redaktor naczelny powstającej „Historii Archidiecezji Poznańskiej”, stanowiły podsumowanie dotychczasowych prac nad historią parafii archidiecezji od średniowiecza do końca XX w. i wskazały dalsze kierunki badań nad tą „niełatwą problematyką”.

Konferencja poświęcona historii parafii archidiecezji poznańskiej stanowi bowiem kolejny etap opracowywania dziejów Kościoła poznańskiego, najstarszej polskiej diecezji. Pierwszym krokiem podjętym w celu stworzenia tego dzieła była konferencja naukowa pt. „Kościół poznański w dziejach. Stan, potrzeby i perspektywy badań”, która odbyła się w stolicy Wielkopolski w listopadzie 2008 r., w 1040. rocznicę powstania diecezji. Poprzedziły ją natomiast prawie dwuletnie prace przygotowawcze w węższym gronie specjalistów.

„Do osiągnięć rozpoczętych w 2006 r. prac nad przygotowaniem nowej historii naszej archidiecezji należą m.in. wydane już książki: 'Kościół poznański w historiografii oraz 'Historia życia konsekrowanego w archidiecezji poznańskiej’” – przypomniał podczas konferencji ks. dr Leszek Wilczyński, redaktor naczelny powstającego dzieła historycznego. Poinformował on również, że obecnie trwają przygotowania do erygowania przez abp. Stanisława Gądeckiego osobnego instytutu, który zająłby się badaniem dziejów archidiecezji poznańskiej.

Archidiecezja poznańska posiada już dość szczegółowo opracowaną historię, przygotowaną pod koniec lat 50. XX w. przez ks. prof. Józefa Nowackiego na 1000-lecie chrztu Polski. Założeniem twórców nowego jej opracowania nie jest jednak podważenie dorobku wybitnego uczonego. Pragną oni natomiast uaktualnić tę historię o wiek XX.

„Nowa 'Historia Archidiecezji Poznańskiej ma ująć tę historię w nowy, szerszy sposób, uwzględniający kwestie społeczne, duchowość i religijność, rolę wiernych, wielopłaszczyznowe oddziaływanie Kościoła na życie i kulturę społeczeństwa” – tłumaczył KAI ks. dr Wilczyński dodając, że w związku z tym prowadzone badania historyczne odwołują się do dorobku innych dziedzin wiedzy o przeszłości.