Ząbki: „Walka z AIDS w Afryce” – debata u pallotynów

W walce z AIDS w Afryce najważniejsza jest edukacja seksualna – zgodzili się uczestnicy debaty „Walka z AIDS w Afryce: wstrzemięźliwość seksualna czy antykoncepcja?” zorganizowanej w podwarszawskich Ząbkach przez Pallotyńską Fundację Misyjną Salvatti.pl z okazji Światowego Dnia AIDS.

W debacie uczestniczyli: dr Marina Ombach, specjalista w dziedzinie przysposobienia do życia w rodzinie, Szymon Grzelak, doktor psychologii, autor i realizator programów profilaktyki problemów młodzieży i dr Dorota Rogowska-Szadkowska, członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS.

Rozmówcy przedstawili różne zdania w kwestii konkretnych działań podejmowanych w walce z AIDS. Marina Ombach podkreśliła, że błędne jest przekonanie, iż prezerwatywa daje stuprocentową ochronę przez AIDS. Jedynie zmniejsza ona ryzyko zakażenia, ale działa jak "dziurawy parasol".

Szymon Grzelak przywołał przykłady uczonych i lekarzy, którzy w walce z AIDS w Afryce propagowali prezerwatywy, a potem od tego odeszli. Okazało się bowiem, że coraz więcej osób wierzy w stuprocentową ochronę prezerwatywy przez zakażeniem HIV. W efekcie coraz więcej osób podejmuje ryzykowne zachowania seksualne, narażając się na tę groźną chorobę. Dowiodły tego badania opublikowane w prestiżowym magazynie „Lancet”.

Zdaniem dr. Grzelaka wiele twierdzeń dotyczących AIDS opiera się na mitach, np. uważa się, że Afrykańczyk to ktoś, kto nie może zmienić swoich zachowań seksualnych i zachowywać wierności. Tymczasem taki pogląd opiera się na fałszywych przesłankach. – W pierwszych dekadach epidemii w walce z AIDS w Afryce przyjęto założenia, pochodzące z obserwacji środowisk homoseksualnych i osób zażywających narkotyki, wśród których stosowanie prezerwatyw było jedynym możliwym sposobem zmniejszenia ryzyka zakażenia HIV, ponieważ wierność czy wstrzemięźliwość nie stanowiła dla nich wartości. W Afryce przy odpowiedniej edukacji seksualnej wprowadzanie tych wartości jest możliwe – podkreślał Grzelak.

Dr Dorota Rogowska-Szadkowska przekonywała, że edukacja seksualna jest trudną i mało skuteczną drogą walki z AIDS w Afryce, bo wielu Afrykańczyków ma po kilka żon, co więcej, niejednokrotnie wymusza na nich zbliżenia seksualne i stosuje przemoc. Wielu mężczyzn praktykuje również zachowania homoseksualne, a wstydząc się ich żeni się, czasami nawet z kilkoma kobietami. W efekcie znacznie więcej afrykańskich kobiet niż mężczyzn jest zarażonych wirusem HIV. Sytuacja jest tym groźniejsza, że nie leczone kobiety zarażają swoje dzieci i nierzadko przedwcześnie umierają, osierocając swoje potomstwo.

Rogowska-Szadkowska przywołała stosowany w Ugandzie program ABC ("Abstain, Be faithful, use Condoms") jako skuteczne narzędzie walki z AIDS. Podkreśliła, że odkąd w latach 90. zaczęto odchodzić od tego programu na rzecz propagowania wierności, liczba zachorowań się zwiększyła. Przytoczyła także badania, które pokazują, że osoby nawrócone nie leczą swojej choroby, mimo tego, że w wielu krajach Afryki dostępne są leki antyretrowirusowe, które zmniejszają ilość wirusa w organizmie – bo uważają, że wyleczy je Bóg.

Wszyscy rozmówcy podkreślali rolę edukacji seksualnej i wychowania do wierności w walce z AIDS, ale nie wszyscy zgadzali się z rezygnacją z prezerwatyw. Przyznali natomiast, że skuteczność działań jest obserwowana z opóźnieniem i wymaga spojrzenia na walkę z AIDS z perspektywy czasu i pod różnym kątem. – Edukacja seksualna podjęta w niektórych krajach, takich jak Uganda w latach 80., przynosi efekty dopiero w latach 90. Dlatego zmniejszenia zakażeń w tym czasie nie należy wiązać bezpośrednią z akcją rozdawania prezerwatyw – mówił Grzelak.

Podejmowanie w Afryce profilaktyki jaką jest wychowanie do życia w rodzinie, wierności, wstrzemięźliwości jest konieczne, ponieważ na 33 mln zarażonych wirusem HIV na świecie, aż 22,5 mln ma miejsce w Afryce Subsaharyjskiej. Podkreślano, że profilaktyka AIDS nie może być oderwana od egzystencji i realiów afrykańskiego życia. Wielu ludzi przede wszystkim trzeba nakarmić i pomóc im stworzyć godziwe warunki życia, a dopiero potem przekazywać wartości.

Marina Ombach, która wiele lat mieszkała z rodziną w Sudanie podkreślała, że w Afryce nie można "zatykać dziur” tym, co zbywa wysokorozwiniętym krajom, włącznie z prezerwatywami. Afrykańczykom trzeba rzetelnie pomagać, nie marnując pieniędzy. – Pamiętajmy, że koszty kampanii na rzecz wstrzemięźliwości seksualnej i edukacji są wielokrotnie niższe niż rozdawanie prezerwatyw – podkreślał dr Grzelak.

Debata nt. walki z AIDS została zorganizowana z okazji Światowego Dnia Walki z AIDS, obchodzonego z inicjatywy ONZ co roku 1 grudnia. Spotkanie było drugą debatą z cyklu, jaki proponuje Pallotyńska Fundacja Misyjna Salvatti. Na kolejną dyskusję, tym razem o faktach i mitach dotyczących trądu, zaprasza w styczniu.