Kard. Jean-Louis Tauran z Watykanu gościem V Dni Jana Pawła II

Główna sesja naukowa pt. „Wolność w nauczaniu Jana Pawła II” odbyła się dzisiaj 4 listopada w ramach obchodów V Dni Jana Pawła II w Krakowie. Gościem i prelegentem spotkania był Jean-Louis Tauran z Watykanu, wieloletni współpracownik papieża, który mówił o roli Ojca Świętego w budowaniu wolności religijnej, o jego spuściźnie, z której powinniśmy korzystać, aby mieć świadomość własnego bogactwa duchowego.

Kard. Tauran w swoim przemówieniu pt. „Jan Paweł II a wolność religijna: doktryna i spuścizna” wielokrotnie przywoływał teksty, w których Ojciec Święty podejmował problem wolności, m.in. wystąpienie papieża skierowane do korpusu dyplomatycznego 9 stycznia 1989 r. i encyklikę „Redemptor hominis”. Przypomniał on także, że tematem Światowego Dnia Pokoju w 1988 r. była „Wolność religijna jako warunek współżycia w pokoju”.

Jan Paweł II kładł nacisk na fakt, że wolność religijna „leży u podstaw wszystkich praw ludzkich”. „Jest rzeczą niemożliwą przytoczyć wszystkie wystąpienia Jana Pawła II w tej materii, tak były liczne przez cały okres trwania pontyfikatu, ale można powiedzieć, że nauczanie papieskie miało wymiar trojaki” – mówił kard. Tauran. Według niego Ojciec Święty afirmował prawo wolności religijnej, domagał się publicznego dawania jej świadectwa, stale odwołując się do wspólnoty wierzących i bez ogródek wskazywał na przypadki pogwałcenia tej wolności.

Jego zdaniem prawdziwie nowatorskie podejście okazał Jan Paweł II, gdy uściślał, że prawo do wolności religijnej różni się od pozostałych. Wolność religijna stanowi podstawę wszystkich innych swobód choćby ze względu na godność osoby ludzkiej. „2 grudnia 1978 r., przy okazji obchodów 30. rocznicy przyjęcia Deklaracji Praw Człowieka, Jan Paweł II wyznał sekretarzowi generalnemu ONZ Kurtowi Waldheimowi, że wolność religijna leży u podstaw wszystkich pozostałych swobód… nierozłącznie z nimi związana ze względu choćby na godność człowieka” – przytoczył purpurat.

„Według Jana Pawła II nowoczesne państwo godne tego miana to takie, które gwarantuje wolność religijną i tym samym wszystkie inne prawa podstawowe, a takie stanowisko wypływa z polskich doświadczeń tego, który był arcybiskupem Krakowa w latach 1963-1978” – mówił hierarcha.

Powiedział też, że wolność religijna ulega pogwałceniu, o czym prawie codziennie donosi prasa. Jako przykład dał Arabię Saudyjską, w której nawet nie zezwala się na swobodne praktykowanie kultu. Podkreślił także, że wolność religijna kryje się także za konfliktami regionalnymi, gdyż są tacy, którzy mówią o prawie do bluźnierstwa. „Na własne uszy słyszałem w wielkiej sali obrad ONZ w Nowym Jorku wypowiedź przedstawiciela Unii Europejskiej wygłoszoną w tonie poważnym, że wolność religijna zakłada taką wolność sumienia, która może czasami stać się pośmiewiskiem” – mówił.

Jak zaznaczył kard. Tauran w Europie państwa z wyjątkiem niektórych, zapewniają na ogół poszanowanie swobód publicznych, a zasadą panującą jest rozdział Kościoła od państwa.

Tłumaczył także, że sekularyzacja – szczególnie w szkolnictwie – nie ułatwia odwoływania się do religii. „W preambule tzw. Traktatu Konstytucyjnego Unii Europejskiej nie było możliwości odwołania się do chrześcijańskich korzeni Europy, a ponowne odczytanie historii, przy zachowaniu minimum obiektywizmu, okazało się niemożliwe” – podkreślał. „Tymczasem istnieją niepodważalne fakty – to mnich Alkwin założył pierwszą szkołę na dworze Karola Wielkiego, to Kościół katolicki leży u korzeni wszystkich uniwersytetów, to pielgrzymki i język łaciński stanowiły do pewnego stopnia o jedności Europy” – dodał. Przypomniał także, że ostatecznie artykuł 52 Traktatu z Lizbony uwzględnia „tożsamość” oraz „szczególną rolę” Kościołów lub wspólnot religijnych w łonie Unii Europejskiej, przewidując „otwarty, przejrzysty i regularny dialog” między instytucjami politycznymi a religijnymi.

Zdaniem hierarchy ta specyficzna rola Kościołów i stowarzyszeń religijnych ma oryginalny charakter. Kształtuje ją rozdział sfery religijnej od politycznej, bogactwo doktryny społecznej tych wspólnot, wysiłki jakże licznie podejmowane przez wierzących na rzecz sprawiedliwości i pokoju, inicjatywy w dziedzinie edukacji młodzieży, walka o ochronę środowiska, wychowanie w poczuciu braterstwa, zachowanie równowagi między działaniem a rozmyślaniem. „Można z całą mocą głosić zasadę wolności religijnej, a jednocześnie pozbawiać ją znaczenia, odmawiając uznania, że jesteśmy spadkobiercami wielkiej rodziny wierzących, zastępując tradycyjne wartości działaniami, które dążą do połączenia religii z folklorem (Halloween), nie zapobiegając brakowi kultury religijnej, powodując w mediach zniekształcanie doniesień na tematy religijne lub umieszczając je na szarym końcu” – tłumaczył kard. Tauran.

Zwrócił uwagę na obowiązki, o których przypominał nam Jan Paweł II. Nigdy nie ulegajmy onieśmieleniu, domagając się wolności wierzeń, naszej wolności, pamiętajmy też zawsze o zasadzie wzajemności – prosząc o coś dla siebie, prosimy o to dla wszystkich. A także nie wstydźmy się naszej wiary. „Nie panami mamy zostać, lecz świadkami. Nigdy nie lekceważmy pozytywnego wpływu, jaki zgromadzenia liturgiczne mogą wywierać na osoby o słabszej motywacji religijnej” – mówił.

Jak wyznał kard. Tauran, jedną z zasług nauczania Jana Pawła II jest to, że dzisiejsi katolicy znów są wyraźnie postrzegani i aktywni. W gruncie rzeczy nasze orędzie polega na tym, by przypomnieć wszystkim, że natura człowieka, stworzonego na obraz i podobieństwo Boga, jest święta i niepowtarzalna; by domagać się wolności, postępować twórczo, popierać poszanowanie prawa, dbać o rozróżnienie między doczesnością a duchowością.

Na koniec postawił pytanie, w jaki sposób religie radzą sobie z wolnością, a społeczeństwa z religiami. Zdaniem hierarchy jest to możliwe dzięki dialogowi. „Władzy publicznej zawsze z trudem przychodzi uwzględnianie uczuć religijnych, często wierzący stanowią przeszkodę, bo stawiają trudne pytania” – zaznaczył. „Lecz wyzwanie dotyczy właśnie wolności człowieka, bowiem wolność religijna idzie w parze z poszanowaniem ludzkiej jednostki w jej pełnym wymiarze” – dodał.

Kard. Tauran zwrócił też uwagę na to, że chrześcijaństwo zrodziło humanizm otwarty na transcendencję, dzięki któremu nawet dzisiaj – mimo sekularyzacji i wszechobecnego relatywizmu – „chrześcijanie i wierzący w ogóle mogą nadal przypominać o pierwszeństwie etyki wobec ideologii chwili, prymacie osoby nad rzeczą, wyższości ducha nad materią”.

Wśród prelegentów dzisiejszej konferencji byli także o. Jan Góra, który wygłosił wykład pt. „Lednicki papież i papieska Lednica”, prof. Mirosław Handke, który mówił o wolności człowieka jako jego samozależności, a także prof. Karol Tarnowski z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, który opowiadał o wolności chrześcijanina. Swoje przemówienie na temat ewangelizacji nowego świata i problemie wolności w nauczaniu Jana Pawła II wygłosiła prof. Francesca Cantu z Uniwersytetu w Rzymie. Uczestnicy konferencji mieli okazję także obejrzeć premierowy pokaz filmu w reżyserii Krzysztofa Glondysa pt. „Wolność jest nam zadana”.

Hasłem tegorocznych Dni Jana Pawła II, które potrwają do 5 listopada jest „wolność”. Uwieńczeniem tegorocznych Dni Jana Pawła II będzie Msza św. odprawiona pod przewodnictwem kard. Stanisława Dziwisza 5 listopada w katedrze na Wawelu.

Przedsięwzięcie to jest inicjatywą krakowskich oraz małopolskich uczelni, a jego celem jest popularyzacja dorobku papieża i inspirowanie badań naukowych nad jego dziedzictwem. Głównym organizatorem tegorocznych wydarzeń jest Akademia Górniczo – Hutnicza w Krakowie.

Pierwsza edycja tego wydarzenia odbyła się w 2006 r. pod hasłem „Wielowymiarowość Prawdy”. W 2007 r. wiodącym tematem uroczystości było „Dobro, w 2008 r. – „Piękno, zaś w 2009 r. – „Wiara i Nauka”.

Szczegółowy program tegorocznych wydarzeń można znaleźć na stronie: www.jp2.krakow.pl.