Kielce: dawna synagoga zostanie przebudowana

Światowej sławy architekt Peter Zumthor przedstawi projekt i wstępną umowę przebudowy dawnej synagogi w Kielcach po wyborach samorządowych – powiedział KAI Artur Hajdorowicz, dyrektor Biura Planowania Przestrzennego Urzędu Miasta. Umowę i projekt będzie musiała zaakceptować nowa rada miasta.

Choć pierwsze wrażenia architekta po wrześniowej wizycie w Kielcach mogły wydawać się niekorzystne, prosił on wtedy o kilka tygodni do namysłu, jednak szybko zgodził się na opracowanie projektu synagogi. „Gdy Zumthor zobaczył, jak ruchliwe i ludne jest to miejsce, być może inaczej na nie spojrzał” – uważa Hajdorowicz.

Zgodnie ze wstępną wizją przedstawioną na wrześniowej konferencji prasowej, szwajcarski architekt zamierza całą przestrzeń pasa dzielącego jezdnię przy Alei IX Wieków Kielc zaanektować dla budynku po bożnicy (obecnie Archiwum Państwowe) w formie ogrodu zamkniętego w nawiązaniu do ogrodów średniowiecznych, ale we współczesnej formie.

„Za dwa miesiące Zumthor przygotuje wstępną umowę. Warunki realizacji będą na pewno skrupulatnie negocjowane, ale wracamy do tematu zaraz do wyborach” – deklaruje Hajdorowicz. Dodaje, że Zumthor choć bardzo rzadko przyjmuje zlecenia, jest bardzo sumienny i wywiązuje się ze zobowiązań. Na pewno nie będzie to realizacja tania. „Gdy podczas spacerów po Kielcach stanęliśmy przed Pałacem Biskupów Krakowskich Zumthor określił obiekt jako «jakość doskonałą» i zapowiedział, że przy przebudowie synagogi dążymy do jakości ponadczasowej” – mówi Hajdorowicz.

Prezydent Kielc Wojciech Lubawski, jeden z głównych pomysłodawców inwestycji, podkreślał wielokrotnie, że nie wyobraża sobie, że ktokolwiek inny mógłby pracować przy synagodze. Jego zdaniem, jest to dla miasta prestiżowe i wizerunkowe przedsięwzięcie artystyczne. Rozmowy z architektem trwają już od kilkunastu miesięcy.

Projekt architekta musi zaakceptować rada miejska, konieczna będzie także zmiana planu zagospodarowania obecnej ulicy IX Wieków Kielc w pobliżu synagogi i zgoda wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Sam budynek dawnej synagogi ma zostać przekształcony w centrum spotkań kultur i religii, gdzie główną rolę ogrywałby teatr Grzegorza Artmana. Z projektem Artmana Zumthor zapoznał się pół roku temu.

Synagogę wzniesioną według projektu Stanisława Szpakowskiego w latach 1902–1909 ufundował Mojżesz Pfeifer. W 2009 r., w 100. rocznicę dedykowania bożnicy, w ramach Szabatonu odbył się pierwszy od 70 lat szabat. Poza tym jednostkowym faktem, obiekt od 70 lat nie służy jako miejsce modlitwy. Wkrótce zostanie stąd przeniesione Archiwum Państwowe – dotychczasowy użytkownik.

Peter Zumthor jest laureatem kilkudziesięciu prestiżowych nagród, w tym uznawanej za architektonicznego Nobla Nagrody Pritzkera. Jego główne dzieła – budynki kultury, sztuki, muzea i budowle o charakterze sakralnym – rozsiane są po całym świecie. Wszystkie mają indywidualny rys wynikający z topografii, historii i stylu miejsca. Kielecka synagoga to jego pierwsze przedsięwzięcie w Polsce.