Kielce: dzień wspomnień o niezłomnym kapłanie – bp. Czesławie Kaczmarku

Od sesji naukowej w auli seminarium, dotyczącej uwarunkowań historyczno-politycznych posługi i fenomenu osoby bp. Czesława Kaczmarka, nazwanego „kapłanem niezłomnym” – rozpoczął się w Kielcach dzień wspomnień o bp. Kaczmarka i odsłonięcia jego pomnika, wybudowanego ze społecznej zbiórki diecezjan.

Sesja naukowa z udziałem prof. Jana Żaryna, prof. Ryszarda Gryza, ks. prof. Jana Śledzianowskiego, odbyła się przy wyjątkowo licznym udziale kielczan, duchowieństwa z całej diecezji z księżmi biskupami, sióstr zakonnych oraz studentów i młodzieży szkolnej.

Prof. Jan Żaryn z Instytutu Pamięci Narodowej podkreślił, że nie było w Polsce żadnej grupy społecznej, która byłaby tak represjonowana jak duchowieństwo.

Zdaniem Żaryna w historii PRL chodzi o „kilkadziesiąt, jeśli nie więcej zabójstw kapłanów, dokonanych przez nieznanych sprawców w latach. 1945 – 89”, z całym aparatem nastawionym na zaciemnianie spraw, zastraszanie świadków i mataczenie. W tym kontekście wspomniał m.in. zabójstwo ks. Stefana Niedzielaka z 21 stycznia 1989 r. – „Dotąd nie umiemy odpowiedzieć na żadne pytanie dotyczące jego śmierci” – podkreślił prof. Żaryn.

Prof. Ryszard Gryz z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach stwierdził, że wedle ustaleń, w latach 1945-89 w wyniku represji kilkudziesięciu kapłanów Kielecczyzny oddało życie za Kościół i wiarę. Księża byli więzieni, deportowani, wygnani, stracili zdrowie.
Prof. Gryz omówił kolejne etapy natężania represji wobec Kościoła kieleckiego oraz przypomniał ponad 20 nazwisk represjonowanych kapłanów. Z badań kieleckich historyków wynika, że w zdecydowanej większości byli to ludzie młodzi w wieku 30-40 lat, o zróżnicowanym poziomie wykształcenia od wiejskich wikarych po profesorów uniwersyteckich.

Zdaniem Gryza można szacować, że ok. 10 procent księży uległo presji i podjęło współpracę z reżimem, podobnie 10 procent było ostro represjonowanych za „bezwzględną niepoprawność”.

Na tym tle postać bp. Kaczmarka przedstawił bodaj najskrupulatniejszy badacz tematu w diecezji kieleckiej – ks. prof. Jan Śledzianowski, autor książek m.in. o bp. Kaczmarku i pogromie kieleckim.

Prelegent skoncentrował się na niezłomności bp. Kaczmarka, który został biskupem w Kielcach w wieku zaledwie 43 lat. Nieprawdą jest, zdaniem prof. Śledzianowksiego, że w liście pasterskim z 24 września 1939 r. nawoływał do ugody z Niemcami. „Użyte przez niego słowo ‘godność’ zastąpiono słowem ‘gościnność’ i szykany medialne z tego powodu ciągnęły się przez dziesięciolecia” – zaznaczył kapłan.

Ks. Śledzianowski wyliczył, iż biskup Kaczmarek ustanowił 114 wojskowych kapelanów, co było ewenementem w skali kraju, 86 kleryków przyjął do Kielc, choć seminarium działało w ekstremalnych warunkach. Kazał „bez mrugnięcia okiem” wydawać fikcyjne metryki chrztu Żydom, aby ocalić im życie. Uratował „godność Kielc” przekazując tajne materiały o kulisach pogromu Żydów w 1946 r. w ręce ambasadora amerykańskiego.

Ks. Śledzianowski odniósł się też krytycznie do popularnego w PRL opracowania ks. Leonarda Świderskiego „Oglądały oczy moje”, szkalującego bp. Kaczmarka. – „Mam na to dowody, że od 1948 r. ks. apostata Świderski był stałym współpracownikiem SB” – mówił.
Podczas sesji wysłuchano fragmentów homilii bp. Kaczmarka, obejrzano także film kieleckiego dokumentalisty Dominika Rakoczego, odtwarzający kulisy aresztowania i medialnej nagonki na bp. Kaczmarka, w oparciu m.in. o dokumenty zgromadzone na wystawie w Muzeum Diecezjalnym w Kielcach.

Bp Marian Florczyk zapowiedział, że w przyszłym roku z inicjatywy środowiska kapłańskiego powstanie pomnik księży – ofiar z czasów PRL.

Czesław Kaczmarek był biskupem kieleckim w latach 1938 – 63. Oskarżony w PRL w 1951 r. o szpiegostwo i działalność antypaństwową, więziony i torturowany przez 2 lata i 8 miesięcy, został w pełni zrehabilitowany decyzją Prokuratora Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w 1990 r.