Homilia Kard. Dziwisza: solidarność polskiego narodu rodziła się na klęczkach

Solidarność polskiego narodu rodziła się na klęczkach, z patriotycznymi i religijnymi pieśniami na ustach – mówił kard. Stanisław Dziwisz 4 września podczas Mszy św. odprawionej w 30. rocznicę „Solidarności”. Metropolita krakowski wspomniał także tych, którzy mieli odwagę działać w imię wolności i solidarności, płacąc za to cenę życia.

Poniżej publikujemy pełny tekst kazania metropolity krakowskiego:

Trzydziesta rocznica powstania „Solidarności”
Katedra, 4 września 2010

Bracia i siostry!
Czcigodni uczestnicy dzisiejszej uroczystości jubileuszowej!

1. Autor Listu do Hebrajczyków napisał o Chrystusie: „Doświadczony we wszystkim na nasze podobieństwo, z wyjątkiem grzechu” (Hbr 4,15).

Oto nasz Zbawiciel, który stał się jednym z nas, aby się upodobnić do ludzi i dzielić wszystko, co przeżywają i czego doświadczają. Stał się Emmanuelem, czyli Bogiem z nami. Stał się człowiekiem, aby żyć wśród nas i aby nasz los uczynić swoim. Oto solidarność Boga w Jezusie Chrystusie z człowiekiem. Chrześcijanin to człowiek, który wierzy w Jezusa Chrystusa, ufa Mu i naśladuje Go w swoim życiu – także w Jego solidarności z człowiekiem. Solidarność Boga z człowiekiem to podstawowe źródło naszej solidarności, także tej Solidarności, której 30-lecie świętujemy. Być razem, współczuć, stawać w obronie, współdziałać – to wołanie Ewangelii, to moralna idea solidarności, to drogi miłości Boga i człowieka.

Nie można jednak zrozumieć fenomenu polskiej Solidarności bez miłości Polaków do ojczystej ziemi, bez umiłowania wolności, bez przywiązania do wiary ojców. Wiary, która wyryła w sercach i umysłach Polaków model miłości do Ojczyzny i drugiego człowieka. Miłości, której rodacy końca XX wieku nadali imię Solidarność, a o której św. Paweł pisał: „Jeden drugiego brzemiona noście, a tak wypełnicie prawo Boże” (Ga 6,2). Miłości zamkniętej pomiędzy minimum: „Wszystko, co byście chcieli, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie” (Mt 7,12), a maksimum: „Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich” (J 15,13). To w tej przestrzeni rodziła się polska Solidarność. Solidarność bowiem to nie tylko idea, produkt historii, ale jeszcze jedno imię miłości Boga, Ojczyzny i bliźniego. Przez 50 lat błagaliśmy Boga: „Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie”. I przyszła, kiedy Polacy zrozumieli, że lekarstwem na komunizm jest komunia Polaków – Solidarność. Mija 30 lat od czasu, kiedy na oczach zdumionego świata zrodziła się ta niezwykła więź i komunia rodaków. Niezwykła! Wystarczy zobaczyć owoce, nie tylko w Ojczyźnie, ale i w całej Europie. Zrodziło się to, co po ludzku zdawało się niemożliwe, a wraz z Solidarnością rodziła się polska wolność i niepodległość.

2. Czas płynie i ludzie zapominają. Jak łatwo zaciera się pamięć o wydarzeniach, które były tak ważne w życiu narodu. Podczas spotkania z pielgrzymami „Solidarności” do Rzymu w 2003 r. Ojciec Święty Jan Paweł II mówił: „«Solidarność» nie może zaniedbać troski o tę historię, tak bliską, a równocześnie już odległą. Nie można nie przypominać powojennych dziejów odzyskiwania wolności. To jest dziedzictwo, do którego stale trzeba wracać, aby wolność nie przeradzała się w samowolę, ale miała kształt wspólnej odpowiedzialności za losy Polski i każdego jej obywatela” (Jan Paweł II do NZZS „Solidarność”, Rzym 11.XI.2003).

Dzisiaj przywołujemy ten czas, kiedy w upalne dni sierpniowe roku 1980, z troski o dom ojczysty, o godność pracy i sprawiedliwość, w bólu i niepokoju serca, w niepewności jutra, w umęczeniu fizycznym i duchowym, rodziła się Solidarność polskiego narodu. Rodziła się na klęczkach, z różańcem w ręku, przy polowym ołtarzu z krzyżem i Matką Bożą, z patriotycznymi i religijnymi pieśniami na ustach, w patriotycznym zrywie robotników, z poparciem inteligencji i świata kultury. Rodziła się nadzieja milionów Polaków. Nadzieja tym silniejsza, im bardziej zespolona ze źródłem wszelkiej nadziei – z Bogiem. Trzeba wracać do tych sierpniowych dni i minionych 30 lat, by ocalić od zapomnienia. Historia to nie tylko wydarzenia, to przede wszystkim ludzie, którzy mieli odwagę działać. Bez nich nie byłoby tych wydarzeń, nie byłoby żadnej historii. Dlatego trzeba dzisiaj najpierw wspomnieć tych, którzy zapłacili cenę życia: robotników i mieszkańców polskiego wybrzeża, górników kopalni Wujek, braci z Lublina i Nowej Huty, i wielu innych miejscowości. Trzeba przypomnieć ofiarę życia błog. ks. Jerzego Popiełuszki, kapelana Solidarności. Trzeba dzisiaj wspomnieć o bitych i poniewieranych, o obozach internowanych, o łzach matek i ojców, żon i mężów, o wyrzuconych z pracy i zatroskanych o byt swoich rodzin, o wykorzystywaniu środków masowego przekazu do preparowania oszczerstw pod adresem ludzi cieszących się szacunkiem społecznym. Tego ogromu cierpienia nie wolno nam zaprzepaścić, ale w pokornej modlitwie złożyć Bogu w ofierze. Ofiara tylu Polaków jest świadectwem prawdy, że rodzenie się Solidarności, przywrócenie suwerenności i wraz z nią demokracji, nie zostało nam wspaniałomyślnie podarowane, ale że trzeba było je wywalczyć, okupić krwią i ofiarą męczenników. Obecne kłopoty z polską demokracją nie mogą przesłonić prawdy, że wywalczona wolność jest wartością podstawową, bez której nie można być sobą, nie można być pełnym człowiekiem, a jej mądre spożytkowanie jest moralnym obowiązkiem wobec tych, którzy za nią cierpieli. Trzeba dzisiaj podziękować tym wszystkim, którzy prowadzili społeczeństwo do Solidarności Polaków, za ich wiarę i miłość Ojczyzny, za troskę o wspólne dobro, za budzenie obywatelskich inicjatyw. Trzeba podziękować tym wszystkim naszym rodakom i przyjaciołom z całego świata, którzy byli drogowskazami na drogach wiedzy i miłości bliźniego, którzy budzili nadzieję. Trzeba z wdzięcznością wspomnieć o roli Małopolskiej Solidarności, która od początku należała do jednego z najliczniejszych regionów (640 385 członków w 1981 r.). W imię historycznej prawdy trzeba także wspomnieć o roli organizacji i stowarzyszeń, które przygotowywały zryw solidarnościowy tu, na krakowskiej ziemi, takich jak: Chrześcijańska Wspólnota Ludzi Pracy, Studencki Komitet Solidarności, Ruch Odnowy Praw Człowieka i Obywatela, Konfederacja Polski Niepodległej, Ruch Młodej Polski, Instytut Katyński i liczne parafie. Trzeba zwłaszcza przypomnieć Ojca Solidarności, naszego Wielkiego Rodaka Jana Pawła II.

Wielu z nas wierzy, że kiedy Ojciec Święty wołał: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi”, ten Duch zstąpił i dokonał tego dzieła przez Solidarność. Wielu słusznie uważa, że nie byłoby polskiej Solidarności bez polskiego Papieża, który swym działaniem i mądrością wspierał rodaków i ochraniał kraj, gdy zagrażała mu obca przemoc. W sytuacji, jaką dziś przeżywamy w naszej Ojczyźnie, trzeba przypomnieć, że symbolicznym znakiem rodzenia się Solidarności, wybijania się na niepodległość, stał się krzyż, zawieszany w zakładach pracy, szpitalach, salach szkolnych. Nie możemy zapomnieć, że jednym z pierwszych postulatów strajkujących robotników było przywrócenie w miejscach publicznych znaku krzyża, jak również transmisja Mszy świętej w radiu i telewizji oraz wzniesienie pomnika upamiętniającego poległych stoczniowców. Polacy przed 30 laty rozumieli, że są wartości, wydarzenia i tragedie, które tylko krzyż może wyrazić. Czy rozumieją to także po 30 latach? Zaprojektowanie, wykonanie i postawienie Gdańskich Krzyży, to chyba najszybciej zbudowany pomnik w historii świata!
Większość z nas tu obecnych była świadkami rodzenia się Solidarności, a wraz z nią wolnej Ojczyzny. Świadkami czasu, gdy Solidarność łączyła ludzi z Bogiem i człowieka z człowiekiem. Dzięki temu była siłą, która zmieniała Polskę i świat niosąc wolność.

3. Świętując Jubileusz 30-lecia Solidarności, z szacunkiem pochylamy się nad przeszłością, analizujemy przebytą drogę i pytamy, jaka ma być nasza Ojczyzna? Przemawiając w Sejmie 11 VI 1999 roku, Jan Paweł II powiedział: „Wyzwania stojące przed demokratycznym państwem domagają się solidarnej współpracy wszystkich ludzi dobrej woli – niezależnie od opcji politycznej czy światopoglądu; wszystkich, którzy pragną razem tworzyć wspólne dobro Ojczyzny” (nr 5).

Ojczyzna, w której żyjemy, pomimo odzyskanej wolności, ciągle cierpi z powodu naszych słabości. Drążą nas choroby społeczne, jak: niewrażliwość na potrzebujących i słabych, obojętność wobec przeszłości narodowej, egoizm, niepotrzebne i bolesne podziały, osłabiające naszą wzajemną solidarność. Dominuje chciwość na pieniądze i władzę, chęć robienia kariery, zamiast uczciwego pełnienia służby społecznej. We wzajemnych relacjach brakuje ludzkiego ciepła i życzliwości. Postawy agresji i przemocy wysuwają się na pierwsze miejsce w debatach parlamentarnych i samorządowych, we wspólnotach i środowiskach lokalnych, w mediach i w rodzinach. Zawiści i insynuacje zajęły miejsce bezinteresownej życzliwości, jakbyśmy zapomnieli, że jesteśmy od tysiąca lat narodem chrześcijańskim.

Rodzi się wrażenie, jakbyśmy pogubili się na drogach wolności; jakbyśmy nie wiedzieli, co myśleć, kogo wybierać, jakim wartościom służyć. Wolność stała się dla wielu z nas raczej pokusą niż wyzwaniem.

Analiza sytuacji, w jakiej znaleźliśmy się po trzydziestu latach od przełomu solidarnościowego, uświadamia nam potrzebę powrotu do pierwotnego etosu solidarności. Mówił o tym Ojciec Święty Jan Paweł II we wspomnianym przemówieniu do pielgrzymów Solidarności: „Dziś «Solidarność», jeśli prawdziwie pragnie służyć narodowi, winna wrócić do swoich korzeni, do ideałów, jakie przyświecały jej jako związkowi zawodowemu. Władza przechodzi z rąk do rak, a robotnicy, rolnicy, nauczyciele, służba zdrowia i wszyscy inni pracownicy, bez względu na to, kto sprawuje władzę w kraju, oczekują pomocy w obronie ich słusznych praw. Tu nie może zabraknąć «Solidarności»” (Jan Paweł II do NZZS „Solidarność”, Rzym 11.XI.2003).

4. W imię wierności tym ideałom trzeba podjąć trud mądrego zagospodarowania wolności. Do tego potrzebni są ludzie z inicjatywą, z poczuciem odpowiedzialności za dobro wspólne, którzy podjęliby dzieło uzdrawiania relacji społecznych, i to nie dla siebie, nie dla partii, nie dla sławy, czy własnej korzyści, ale dla dobra nas wszystkich. Tylko z takimi ludźmi solidarnie zbudujemy Ojczyznę, o którą walczyliśmy. Pragniemy, aby w Polsce było sprawiedliwie, uczciwie i po ludzku. Nikt za nas tego nie zrobi. Z chrześcijańskim optymizmem na nowo podejmujemy to zadanie.

Świadomi naszych słabości i ograniczeń, wołamy do Stwórcy: Boże, błogosław Ojczyźnie naszej. Błogosław Solidarności Polaków. Chryste, prowadź nas drogami Ewangelii. Duchu Święty, wzbudź w nas poczucie chrześcijańskiej i obywatelskiej odpowiedzialności za Polskę. A Ty, Matko Boga i nasza Królowo, wstawiaj się u Twego Syna, by Ojczyzna nasza była zawsze solidarna i wolna wolnością Ewangelii. By była jedną rodziną, jak pragnął tego Sługa Boży Jan Paweł II.

Amen.