Chałupki k. Kielc: Msza św. za garncarzy

Mszą św. polową przy Muzealnym Ośrodku Tradycji Garncarstwa w Chałupkach rozpoczęły się w niedziele 25 lipca „Chałupkowe Garncynki” – festyn nawiązujący do tradycji najstarszego w Polsce ośrodka wypalania gliny, słynącego m.in. z glinianych przedmiotów kultu religijnego.

Po Mszy św. w widowiskach obrzędowych i podczas koncertów nawiązywano do garncarskiego dorobku, który rozsławił okolicę w całej Polsce. Zespół „Brzezinianki” przedstawił inscenizację obrzędu „Chałupkowe garncynki”, podobnie inne zespoły folklorystyczne i poeci z Grupy Morawica. Był także koncert Młodzieżowej Orkiestry Dętej z Morawicy, Rodzinnej Kapeli Korbanów, Chóru Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Morawickiej. Gwiazdą festynu był zespół „Biesiada Polska”.

Festyn to także dobra zabawa m.in. poprzez udział w warsztatach toczenia na kole i lepienia glinianych figurek. Można było zobaczyć, jak powstają wyroby z gliny. Podczas festynu nie mogło zabraknąć kiermaszu rodzimych wyrobów i zwiedzania muzeum.

„Msza św. w intencji pokoleń garncarzy: Armańskich, Klimczaków, Głuszków, Sowińskich, to święta tradycja. Garncarze w Chałupkach, Obicach, Dębskiej Woli, czyli na terenie gminy Morawica, mieszkają od setek lat. Są bardzo przywiązani do Kościoła, kochają swoje rzemiosło, ich święte figurki są w galeriach w całej Polsce” – podkreślił w rozmowie z KAI ks. kan. Stanisław Durek, proboszcz parafii w Obicach, gdzie znajdują się Chałupki.

W Chałupkach w 1989 r. został utworzony Muzealny Ośrodek Tradycji Garncarstwa, unikatowa placówka w skali kraju.

Początki rodzimego garncarstwa datowane są na połowę XVI w. – z tego okresu pochodzą znaleziska archeologiczne. W XIX w. w Chałupkach powstała pierwsza manufaktura, produkująca nie tylko naczynia użytkowe, ale fajans i kamionkę, a wyroby garncarzy otrzymały prawo eksportu za granicę. W 1899 r. garncarstwem w Chałupkach zajmowało się 200 mężczyzn i 30 kobiet. W 1922 r. 50 garncarzy z trudem mogło sprostać zapotrzebowaniu na niedrogie i estetyczne “garncynki”. Po kryzysie, spowodowanym II wojną światową do produkcji włączyło się już nowe pokolenie starych garncarskich rodów. Jednakże stopniowe wyczerpywanie się zasobów gliny, konkurencja wyrobów syntetycznych, wreszcie śmierć dawnych mistrzów spowodowały stopniowy zanik tradycji. Ostatni wypał naczyń glinianych nastąpił w 1983 r.

Jedyną formą produkcji garncarskiej, podtrzymywaną do dnia dzisiejszego, jest produkcja ceramiki figuralnej, w tym postaci świętych, aniołów, szopek bożonarodzeniowych, scen Ukrzyżowania, kropielnic i krzyży domowych. Wyroby z Chałupek znajdują się w wielu polskich i europejskich muzeach.