Gliwice – szlak architektury drewnianej

24 zabytkowe, drewniane kościoły znajdują się na terenie diecezji gliwickiej. Obiekty te, prezentujące bogactwo stylów wpisują się w Szlak Architektury Drewnianej Województwa Śląskiego. Duże skupienie świątyń sprawia, że są one częstym celem wypraw rowerowych i wycieczek.

W samych Gliwicach, w śródmiejskim parku położony jest kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Stanowi perełkę architektoniczną i atrakcją turystyczna. Powstały pod koniec XVI w. obiekt, najpierw znajdował się w Zębowicach koło Olesna, następnie pełnił rolę kaplicy cmentarnej w Gliwicach, a od 2004 r., po przeniesieniu w 2000 r., jest kościołem parafialnym.

Kościół był kilkakrotnie przebudowywany. Swój obecny kształt zawdzięcza pracom prowadzonym w XVII i XVIII wieku. Wówczas też uzupełniono wnętrze o liczne rzeźby i obrazy. Z tego okresu pochodzi ambona oraz ołtarze. Szczególne cenne są XV wieczne fragmenty polichromii.

Najwięcej zabytków architektury drewnianej znajduje się jednak w mniejszych miejscowościach. Z końca XV wieku pochodzi kościół w Księżym Lesie. Neogotycka budowla jest wzniesiona na bazie dwóch chat, kryta gontem. Świątynia posiada obecnie status kościoła filialnego parafii p.w. Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Kamieńcu.

Ponad 500 lat ma także kościół pw. Wszystkich Świętych w podgliwickim Bojszowie. Do zamkniętego trójbocznie prezbiterium przylega od północy zakrystia. Dachy i hełmy kryte są gontem. Świątynia otoczona jest otwartymi sobotami, czyli zewnętrznymi zadaszeniami. Ściany są oszalowane deskami. Wnętrze jest barokowe, ale zachowały się także elementy późnogotyckie.

Szczególnie ciekawy jest kościół św. Jadwigi w Zabrzu. W otoczeniu blokowiska znajduje się drewniana świątynia powstała w pierwszej połowie XX w. – Taką konstrukcję wymusiły warunki, ponieważ w tym miejscu nie mógł powstać kościół murowany ze względu na szkody górnicze – tłumaczy Józef Bonczol z gliwickiej kurii.

Kościół ma niespotykaną na Śląsku formę, jest to dwunastobok z z czterema ośmiobocznymi wieżami. Ściany zewnętrzne są oszalowane, czyli pokryte deskami, a całość wieńczy wielospadowy dach. Wyposażenie pochodzi z lat 30., 50. i 60. XX w. Modernistyczny obiekt z elementami ekspresjonizmu robi niesamowite wrażenie w industrialnej przestrzeni Zabrza.

Większość zabytkowych kościołów znajdujących się na terenie diecezji gliwickiej pochodzi z XVII i XVIII wieku. Są to głównie świątynie gotyckie, kryte gontem, w wielu zachowały się polichromie. Część obiektów posiada tzw. soboty, czyli zewnętrzne zadaszenia, w niektórych zachowały się empory, specjalne miejsca dla właścicieli ziemskich. Najwięcej zabytków sakralnej architektury drewnianej znajduje się na terenie powiatu gliwickiego, tarnogórskiego i lublinieckiego. Duża gęstość obiektów sprawia, że stanowią częste trasy rowerowej wędrówki.

Drewniane kościoły diecezji gliwickiej znakomicie harmonizują z otoczeniem, starymi drzewami, bardzo często otaczają je cmentarze.. Świątynie są prawdziwą mieszkanką stylów i epok. Pełnią rolę kościołów parafialnych, filialnych lub cmentarnych.