Jerozolima: czy da się uniknąć napięć między chrześcijanami?

Tegoroczne obchody Triduum Paschalnego i uroczystości wielkanocnych w Jerozolimie mogą przebiegać pod znakiem napięć między chrześcijanami różnych wyznań.

W tym roku bowiem to największe święto całego chrześcijaństwa wszystkie niemal Kościoły obchodzą w tym samym czasie i zwłaszcza w Bazylice Grobu Pańskiego, należącej do katolików, prawosławnych i ormian, może dojść do napięć, a nawet awantur między nimi.

Opiekę nad świątynią, wzniesioną w miejscu, w którym znaleziono domniemany grób Jezusa, sprawują od wielu wieków duchowni katoliccy (franciszkanie), prawosławni i ormiańscy, reprezentujący jednak pośrednio w sumie sześć wyznań i wzajemnie utrudniający sobie życie.

Ponieważ w tym roku Kościoły te świętują Wielkanoc w tym samym czasie i chcą sprawować swe liturgie właśnie w bazylice, władze już zapowiedziały, że w czasie głównych uroczystości ograniczą dostęp do tego miejsca – podała niemiecka agencja katolicka KNA.

Raphael Ben-Hur z izraelskiego Ministerstwa Turystyki powiedział agencji, że ze względów bezpieczeństwa w świątyni może przebywać jednocześnie najwyżej 10 tysięcy ludzi. Zaznaczył, że po raz pierwszy prawosławna liturgia „świętego ognia” w Wielką Sobotę będzie pokazywana na dużych ekranach rozmieszczonych w różnych częściach Jerozolimy, m.in. przy Bramie Jaffskiej i na placu przed ewangelickim kościołem Zbawiciela.

W minionych latach blokady w obrębie Starego Miasta w Jerozolimie powodowały niezadowolenie i protesty. Policja, tłumacząc, że świątynie są przepełnione, nie wpuszczała na uroczystości nawet posiadaczy kart wstępu.

Płomień, który – według prawosławnych – w cudowny sposób zstępuje z nieba w „Sobotę Światła” na patriarchę Jerozolimy w pustym grobie Jezusa, ściąga na tę uroczystość do miasta dziesiątki tysięcy pielgrzymów i miejscowej ludności. Przez cały okres świąteczny wąskie uliczki chrześcijańskiej części Starego Miasta wypełniają nieprzebrane tłumy pątników.

Franciszkańska Kustodia Ziemi Świętej zapowiedziała już, że w tym roku na katolicką wigilię nocy paschalnej w Wielką Sobotę będą mogli przyjść tylko księża koncelebransi. Współpracownik Kustodii wyjaśnił KNA, że ze względu na spodziewane rzesze prawosławnych, tym razem na liturgię katolicką policja nie będzie wpuszczała świeckich.

Z kolei palestyńscy chrześcijanie z Zachodniego Brzegu Jordanu w tym roku będą musieli całkowicie zrezygnować z udziału w obrzędach wielkanocnych w Jerozolimie. Ze względu na przypadające w tym samym niemal czasie żydowskie święto Pesach, począwszy od Niedzieli Palmowej zostaną zamknięte dla Palestyńczyków na ponad tydzień wszystkie przejścia kontrolne między Zachodnim Brzegiem a Izraelem wraz z Jerozolimą.

Bazylika Grobu Pańskiego, dla prawosławnych – bazylika Zmartwychwstania – na jerozolimskiej Starówce jest najważniejszym świętym miejscem chrześcijaństwa, a zarazem symbolem jego podziału. To tu, jak głosi tradycja, ukrzyżowano i złożono do grobu Pana Jezusa i tu On zmartwychwstał, tu umieszczono pięć ostatnich stacji Drogi Krzyżowej, tu także prawdopodobnie znajdowało się pretorium Piłata, w którym odbył się proces Jezusa zakończony skazaniem Go na śmierć na krzyżu. Według najnowszych badań archeologicznych, wiele przemawia za tym, że Jego grób mógł rzeczywiście znajdować się na terenie obecnej świątyni. Dwa tysiące lat temu miejsce to było poza murami miasta.

Centrum świątyni zajmuje dwuczęściowa kaplica. Przez niewielkie drzwi wchodzi się do tzw. Kaplicy Anioła z centralnie usytuowanym kwadratowym ołtarzykiem, którego mensę wykonano z fragmentu większego bloku skalnego – pozostałości po kamieniu , który miał zamykać wejście do Grobu Pańskiego. Z Kaplicy Anioła wchodzi się do jeszcze mniejszego pomieszczenia z wykutą w skale wnęką z kamienną płytą. To na niej miało zostać złożone ciało Jezusa po zdjęciu z Krzyża. W bocznej części świątyni znajduje się Golgota, a więc skała, na której wetknięto Krzyż w czasie ukrzyżowania.

Zbudowana w czasach Konstantyna Bazylika Grobu Pańskiego została poświęcona w 336 roku. Po zniszczeniach w wiekach VII, XI i XIX kolejno ją odbudowywano i przebudowywano, w związku z czym obecnie jest to mieszanina kościołów, kaplic i dobudówek, upamiętniających różne wydarzenia biblijne. W czasie swej pielgrzymki do Ziemi Świętej w marcu 2000 roku Bazylikę nawiedził Jan Paweł II.

Miejsce to stanowi obecnie wspólną własność sześciu społeczności chrześcijańskich. Trzy z nich: franciszkanie (od 1333 r., jako katolicy), prawosławni Grecy i Ormianie, są współwłaścicielami głównych części Bazyliki, a ponadto mają tam własne pomieszczenia i kaplice. Na Kalwarii (Golgocie), miejscu ukrzyżowania Jezusa, są dwie kaplice: łacinników (franciszkanów) i Greków (prawosławnych). Kaplicą Grobu Świętego opiekują się katolicy, Grecy i Ormianie. Koptowie mają dwa pomieszczenia przy Bazylice i własną kapliczkę za Kaplicą Grobu Świętego. Najmniej uprawnień do korzystania z bazyliki mają wspólnoty syryjsko-jakobicka i etiopska.

Postanowienia w tej sprawie, tzw. „status quo”, obowiązują od 1852 r., ponieważ w przeszłości dochodziło do ciągłych konfliktów między wyznaniami na temat zarówno wystroju, jak i korzystania ze świątyni przez poszczególne wyznania.