Warszawa: 10-rocznica modlitw ekumenicznych Stowarzyszenia „Effatha”

Biskupi Kościołów z Polskiej Rady Ekumenicznej oraz przedstawiciele Kościoła katolickiego uczestniczyli 27 stycznia w uroczystości 10-lecia ekumenicznych nabożeństw, organizowanych przez Stowarzyszenie Pokoju i Pojednania „Effatha”.

Z tej okazji odbyło się ekumeniczne – sto jedenaste już – nabożeństwo Słowa Bożego w stołecznym kościele pw. Dzieciątka Jezus.

Bp Zdzisław Tranda z Kościoła ewangelicko-reformowanego przypomniał, że jubileusz Effathy” zbiega się z 10-leciem podpisania ekumenicznej deklaracji o wzajemnym uznaniu ważności chrztu przez 6 Kościołów z Polskiej Rady Ekumenicznej oraz Kościół rzymsko-katolicki. Fakt ten miał miejsce 23 stycznia 2000 r. w luterańskim kościele św. Trójcy w Warszawie. Od tego czasu – na pamiątkę tego wydarzenia – „Effatha” organizuje co miesiąc ekumeniczne nabożeństwa, w których uczestniczą przedstawiciele 11 Kościołów.

Bp Tranda przypomniał, że droga do podpisania dokumentu o wzajemnym uznaniu ważności sakramentu chrztu nie była łatwa i musiały ją poprzedzić wieloletnie dyskusje bilateralne. A kiedy rzecz została odłożona „ad acta”, to wydobył ją z zapomnienia bp Jan Szarek z Kościoła ewangelicko-augsburskiego, a rzecz spotkała się z przychylnością kard. Józefa Glempa. Umożliwiło to podpisanie dokumentu w roku Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa.

Ten akt – jak podkreślił bp Tranda – był milowym krokiem w dziejach polskiego ekumenizmu.

Gospodarz spotkania, prowincjał księży orionistów, do których należy kościół Dzieciątka Jezus, ks. Antoni Wita powiedział, że dziesięciu latom ekumenicznych modlitw towarzyszy „głębokie pragnienie serca i odkrywanie, że Bóg jest z nami”.

Dodał, że istnieje wciąż tęsknota za wspólnym Stołem Eucharystycznym: „W Bożym planie jest obecna modlitwa o jeden Ołtarz Eucharystyczny. Zadaniem dla nas jest modlitwa o ten wspólny ołtarz”.

Danuta Baszkowska, założycielka i prezes Stowarzyszenia „Effatha” przypomniała jego historię i podziękowała tym co je tworzyli przez lata. Żyjącym i zmarłym duchownym, zakonnikom i świeckim z jedenastu Kościołów obecnych na ziemi polskiej, w tym Warszawskiemu Oddziałowi Polskiej Rady Ekumenicznej.

W homilii bp Zbigniew Kamiński z Kościoła ewangelicko-metodystycznego, nawiązując do Listu św. Pawła do Koryntian mówił w Kościele Chrystusowym jako o ciele, które składa się z wielu członków, a wszystkim, szczególnie najsłabszym należy się największy szacunek. Przypominał, że testamentem Jezusa Chrystusa jest wezwanie do „nauczania i udzielania chrztu wszystkim narodom”, co w warunkach polskich umożliwił wspomniany, ekumeniczny dokument o uznaniu ważności sakramentu chrztu.

Nabożeństwo zwieńczyła wzruszająca ceremonia dzielenia się wszystkich obecnych między sobą świeżym chlebem – symbolem jedności. Po czym odbyła się wspólna agapa.

W jubileuszowym nabożeństwie Słowa Bożego wzięli udział m.in.: bp Zdzisław Tranda z Kościoła ewangelicko-reformowanego, bp Janusz Jagucki z Kościoła ewangelicko-augsburskiego, bp Zbigniew Kamiński z Kościoła ewangelicko-metodystycznego, ksiądz mitrat Anatol Szydłowski z Kościoła prawosławnego, o. Piotr Kuszka z Kościoła greckokatolickiego, ks. Wiesław Kowalczewski z Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, ks. Henryk Dąbrowski z Kościoła polskokatolickiego, ks. Antoni Wita i ks. Marek Danielewski z Kocioła rzymsko-katolickiego, prof. Anna Polok z Kościoła Adwentystów i pastor Andrzej Seweryn z Kościoła baptystów.

Stowarzyszenie Pokoju i Pojednania „Effatha” powstało 23 stycznia 2000 r., w dniu podpisania przez zwierzchników Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej i Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce ważnego ekumenicznego dokumentu o wzajemnym uznaniu chrztu świętego. Dla upamiętnienia tego faktu, od tej pory każdy 23. dzień miesiąca stał się stałą datą Modlitewnych Spotkań Ekumenicznych.

O popularności spotkań organizowanych w stołecznym kościele pw. św. Alojzego Orione (ul. Lindley’a 12) świadczy fakt, że uczestniczą w nich zarówno wierni świeccy, duchowni, jak i zwierzchnicy z 11 Kościołów i wyznań chrześcijańskich.

Stowarzyszenie „Effatha” swymi korzeniami sięga modlitewnej Grupy Pojednania, zainspirowanej słynnym międzyreligijnym spotkaniem w Asyżu, w 1986 r. Powstała ona w stołecznej parafii Miłosierdzia Bożego w 1987 r.

Atmosfera tego miejsca, zwanego od nazwy ulicy „Żytnią”, miała wpływ na powstałą grupę. W czasach hitlerowskiej okupacji Żytnia znajdowała się przy granicy getta warszawskiego i stanowiła miejsce jej konspiracyjnego przekraczania. Po okupacji w ruinach kościoła – wbrew zakazom władzy komunistycznej – zaczęły odbywać się nabożeństwa.

W okresie stanu wojennego – w odbudowywanych, lecz niewykończonych jeszcze pomieszczeniach – miały miejsce spotkania patriotyczne, wystawy niezależnych artystów, świadectwa różnych grup wyznaniowych. W następnych latach Żytnia stała się miejscem schronienia dla bezdomnych różnych krajów i wyznań.

„Effatha” jest zarejestrowaną świecką organizacją, powstałą za zgodą władz kościelnych. Działa bez żadnych dotacji, członkowie pracują bezpłatnie, nie są pobierane żadne składki członkowskie. Działalność stowarzyszenia opiera się na darach serca.

Do organizowania comiesięcznych modlitewnych spotkań ekumenicznych „Effathy” od początku włączył się Warszawski Odział Polskiej Rady Ekumenicznej oraz kolejni gospodarze miejsca spotkań. Na początku był to Ośrodek Charytatywny dla bezdomnych przy ul. Żytniej, przez kilka miesięcy parafia rzymskokatolicka św. Jozafata na Powązkach, a od lutego 2002 r. do chwili obecnej – parafia rzymskokatolicka św. Alojzego Orione w Śródmieściu.

Tematyka spotkań jest bardzo różnorodna. Odbywa się np. cykl „Sami o sobie dla nas”, w którym poszczególne wyznania prezentują swoją historię i współczesność. Tematy danego miesiąca często nawiązują do ważniejszych świąt w roku liturgicznym, aktualnych wydarzeń ekumenicznych, a także spraw religijnych, etyczno-moralnych i społecznych.

Każde spotkanie rozpoczyna uroczysta procesja z Ewangeliarzem, paschałem, a uczestnicy trzymają w rękach zapalone tradycyjne świeczki Kościołów wschodnich (symbol światła Chrystusa). Punktem stałym programów spotkań jest liturgia słowa oraz modlitwy o pojednanie i pokój. Uczestnicy spotkań trzymają się za ręce i wspólnie śpiewają: „Abyśmy byli jedno i jedno mieli serce…”.

Wzruszającym momentem na zakończenie każdego spotkania jest ceremonia dzielenia się wszystkich obecnych między sobą świeżym, aromatycznym chlebem – symbolem jedności. Każde spotkanie kończy się w sali parafialnej wspólną agapą dla wszystkich uczestników.

Spotkania charakteryzują się piękną oprawą muzyczną. Oprócz stałego uczestnictwa Parafialnego Chóru „Opatrzność”, chętnie występują soliści i chóry z różnych Kościołów chrześcijańskich, katolickich zgromadzeń zakonnych i różnych grup wyznaniowych, które przedstawiają własny program słowno-muzyczny, związany z głównym tematem miesiąca.

Członkowie Stowarzyszenia uczestniczą w wielu wydarzeniach ekumenicznych, m.in. Tygodniu Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan w styczniu, Światowym Dniu Modlitw Kobiet chrześcijańskich o pokój w marcu i Dniach Biblijnych w maju.

Założycielką Stowarzyszenia „Effatha” jest Danuta Baszkowska. W czasie wieloletniego pobytu z mężem i dziećmi w Indiach współpracowała z siostrami niemiecko – szwajcarskiego zgromadzenia zakonnego „Holly Cross”, występując m. in. wspólnie w miejscowej prasie przeciw zwyczajowej i rytualnej dyskryminacji kobiet hinduskich, a szczególnie przeciwko dziecięcej prostytucji. Poznała tam działalność Matki Teresy z Kalkuty i do dziś współpracuje z siostrami Misjonarkami Miłości, działającymi w Polsce.

Stowarzyszenie Pokoju i Pojednania „Effatha” jest członkiem Forum św. Wojciecha, organizującego międzynarodowe Zjazdy Gnieźnieńskie. Danuta Baszkowska będąc członkiem Komitetu Organizacyjnego tych zjazdów, zainspirowała – w oparciu o ekumeniczny dorobek stowarzyszenia – wprowadzenie do programów zjazdowych takich ekumenicznych elementów, jak Ekumeniczna Droga Krzyżowa czy Święta Biblii.

Zdaniem Baszkowskiej, fenomen Modlitewnych Spotkań Ekumenicznych wynika z autentycznej potrzeby wspólnej modlitwy ludzi różnych wyznań. Serdeczna, pełna zrozumienia i przyjaźni atmosfera stwarza dogodny klimat do bycia razem. Zarazem są one odpowiedzią, zarówno świeckich jak i duchownych, na wezwanie Jana Pawła II do modlitw o pokój dla świata i pojednanie między ludźmi i religiami.

„Modlenie się o jedność chrześcijan wspólnie, razem – jest potrzebą wielu ludzi, bez względu na różnice wyznaniowe, o których się na tych spotkaniach modlitewnych nie mówi. Pozostawia się to teologom i historykom, a raczej skupia się na słowach modlitw o pojednanie, które są dla wszystkich uniwersalne i zrozumiałe” – podkreśla Baszkowska.