Kielce: będzie miejsce dla modlitwy Żydów w synagodze

„Sferą ciszy i pojednania” – zdaniem prezydenta Kielc Wojciecha Lubawskiego – stanie się ponadstuletnia kielecka synagoga, której nową koncepcję i kształt architektoniczny opracuje Peter Zumthor, światowej sławy architekt.

Będzie to jego pierwszy projekt w Polsce.

Prezydent Lubawski w rozmowie z KAI wyjaśnia, że obiekt – dawna bóżnica, w której od lat mieściło się Archiwum Państwowe – nie miał prawnego spadkobiercy. Jako miejsce kultu był nieczynny od 70 lat. Komisja złożona z przedstawicieli rządu i obywateli żydowskich zdecydowała, że synagogę przejmie państwo, a jej prawnym zarządcą został prezydent miasta. „Jesteśmy po rozmowach z katowicką gminą żydowską, uzgodniliśmy nasze wspólne oczekiwania. To był obiekt kultu żydowskiego i nie wyobrażam sobie, aby Żydzi nie mieli w nim w przyszłości odpowiedniego miejsca dla modlitwy czy wypicia herbaty” – mówi głowa miasta.

Prezydent oczekuje, że Peter Zumthor wygospodaruje w dawnej synagodze „sferę ciszy i pojednania”. Będzie się w niej mieściła biblioteka główna z czytelnią i Teatr Grzegorza Artmana, inicjatora kontaktu z Zumthorem.

Projekt będzie kosztował Kielce 20 tysięcy euro, ale zdaniem prezydenta, to i tak bardzo niewiele za sygnowanie koncepcji przebudowy nazwiskiem tak wybitnego i rozpoznawalnego w świecie architekta, tym bardziej że będzie to jego pierwszy projekt w Polsce.

Peter Zumthor zazwyczaj nie opuszcza swojej wioski w Szwajcarii, jednak dla Kielc zrobi wyjątek i przyjedzie w kwietniu przyszłego roku. Po tej wizycie będą znane terminy dalszych prac związanych z przebudową budynku zlokalizowanego w centrum miasta między dwiema jezdniami ruchu w Alei IX Wieków Kielc.

Wzniesioną w stylu mauretańsko-neoromańskim synagogę w Kielcach ufundował Mojżesz Pfeifer. Zaczęto ją budować w 1902 roku, równocześnie z neogotyckim kościołem pw. Świętego Krzyża i bizantyjską cerkwią pw. św. Mikołaja. Wszystkie trzy świątynie zaprojektował architekt miejski Stanisław Szpakowski. 8 i 9 października tego roku – w 100. rocznicę dedykowania bożnicy – w ramach Szabatonu odbył się w niej pierwszy od 70 lat szabat.

Peter Zumthor urodził się w Bezylei w 1943 jako syn stolarza. Terminował w 1958 w zawodzie cieśli i w 1963 zaczął uczyć się w swoim rodzinnym mieście w Szkole Sztuki Użytkowej. Studiował w Prattt Institute w Nowym Jorku. Prace nad projektami renowacji historycznych pozwoliły mu na lepsze zrozumienie konstrukcji i wartości różnych tradycyjnych budulców. Wiedzę o materiałach pożytkuje przy projektowaniu modernistycznych konstrukcji i ich detali w różnych zakątkach świata, umiejętnie łącząc stare wzorce z nowatorskimi koncepcjami przestrzennymi. Od końca lat 70. mieszka i tworzy w niewielkiej wiosce w Szwajcarii, którą rzadko opuszcza.

Główne jego dzieła – budynki kultury, sztuki, muzea i budowle o charakterze sakralnym – rozsiane są po całym świecie. Są to m.in.: Ogrodzenie dla rzymskich wykopalisk archeologicznych, Kaplica Świętego Benedykta, Muzeum Sztuki, Dom dla osób starszych, rozwiązania architektoniczne wokół Jeziora Genewskiego w rodzinnej Szwajcarii. Ponadto: kościół Serca Jezusowego w Monachium, Dom Sztuki w Austrii, Libańskie Centrum Ruchu i Tańca w Londynie, Rezydencja Cloud Rock na pustkowiu Moab, Krajobraz Poetycki w Bad Salzuflen w Niemczech, Budynek Apartamentowy Harjunkulma Jyväskylä w Finlandii, Galeria I Ching w Nowym Jorku, Letnia Restauracja na wyspie Ufnau i wiele innych.

Zumthor jest laureatem kilkudziesięciu prestiżowych nagród, w tym w 2009 Nagrody Jana Pritzkera – odpowiednika Nobla w architekturze.