Dziś prawosławni obchodzą Święto Podniesienia Krzyża Pańskiego

Obrzęd wyniesienia Krzyża na środek cerkwi oraz jego uroczyste wywyższenie stanowi szczególny moment Święta Podniesienia Krzyża Pańskiego, które 27 września obchodzą wierni prawosławni.

Święto zostało ustanowione na pamiątkę wydarzeń związanych z losami Krzyża Chrystusowego oraz w celu umocnienia kultu Krzyża.

Podczas liturgii tego święta w świątyniach katedralnych sprawowany jest specjalny obrzęd podwyższenia Krzyża. Biskup stojąc na podwyższeniu po środku cerkwi, unosi i opuszcza krzyż ku wschodowi, następnie na zachód, południe, północ i ponownie na wschód. Obrzęd ten za każdym razem poprzedza ektenia złożona z pięciu próśb, po których chór sto razy śpiewa „Hospodi pomiłuj”. Ewangelia według św. Jana, czytana tego dnia, relacjonuje przebieg ukrzyżowania Jezusa Chrystusa.

W innych świątyniach podczas utrenii, kapłan bierze ozdobiony kwiatami Krzyż, kładzie Go na głowę i wynosi na środek cerkwi. Następnie okadza Krzyż i wraz z wiernymi składa przed nim pokłon ze słowami „Krzyżowi Twojemu kłaniamy się Władco i Święte Zmartwychwstanie Twoje sławimy”.
Święto jest dniem postnym ponieważ wspomina się w tym dniu ukrzyżowanie i śmierć Chrystusa.

Jest to drugie, nieruchome święto z liczby dwunastu wielkich świąt. Obchodzone jest 27 września.
W IV wieku, za panowania cesarza Konstantyna Wielkiego do Jerozolimy przybyła cesarzowa Helena, matka cesarza w celu odnalezienia relikwii Krzyża. W trakcie poszukiwań na wzgórzu Golgoty odkopane zostały trzy krzyże. Cud uzdrowienia chorej kobiety, a według innego przekazu – wskrzeszenia zmarłego – pozwolił ustalić, który z odnalezionych krzyży jest Chrystusowy. W obecności patriarchy Makarego krzyż podniesiono i ukazano tłumom wiernych na cztery strony świata. Na pamiątkę odnalezienia cennej relikwii ustanowiono święto obchodzone w drugim dniu Wielkanocy. Cesarzowa Helena wybudowała w miejscach uświęconych przez Chrystusa w czasie jego ziemskiego życia około 80 świątyń. Cząstkę krzyża wraz z gwoździami wywiozła do Konstantynopola zaś pozostała część pozostawała w świątyni Zmartwychwstania na Golgocie.

W 614 roku, Jerozolima została zburzona przez persów, a wraz z innymi łupami wojennymi wywieziono pozostałą część krzyża. W 14 lat później gdy zawarty został pokój – cesarz Herakliusz osobiście, z wielkim nabożeństwem, wniósł odzyskaną relikwię na jej dawne miejsce.

Te dwa wydarzenia ożywiły kult Krzyża i posłużyły ustanowieniu święta Podwyższenia Krzyża Pańskiego. Od roku 335 obchodzone jest, nie w drugim dniu Wielkanocy lecz 27 września. Podwyższenie Krzyża Pańskiego jest dla wiernych wezwaniem do uczestnictwa w Krzyżu Chrystusowym, do naśladowania Go w całym życiu.