Konkurs Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie

Zachęta do poznawania historii II wojny światowej na podstawie informacji o losach własnej rodziny – to główny cel ogólnopolskiego konkursu skierowanego do młodzieży gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, który ogłosiła dziś Fundacja „ Polsko-Niemieckie Pojednanie”.

Konkursowi patronują Instytut Pamięci Narodowej oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które zainicjowały wspólnie program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”, będący szansą na zebranie rozproszonych informacji o Polakach pomordowanych podczas II wojny światowej.

Szczegóły konkursu zatytułowanego „Nasi bliscy, nasze dzieje, nasza pamięć – Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką” zostały przedstawione na konferencji prasowej w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w Warszawie.

Najważniejszym celem konkursu – podkreślano podczas konferencji – jest zachęcenie uczniów do poznawania historii II wojny światowej. Przyjmując za punkt odniesienia losy własnej rodziny, sąsiadów oraz wydarzenia, które miały miejsce w ich własnej wsi, miasteczku, dzielnicy lub gminie, młodzież będzie zbierać informacje o ofiarach wojny i osobach represjonowanych, poszukiwać śladów i pamiątek, które zachowały się w domowych archiwach lub nigdy do tej pory nie ujrzały światła dziennego.

Dariusz Pawłoś, przewodniczący zarządu Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie” podkreślił, że II wojna światowa dotknęła praktycznie każdą polską rodzinę, dlatego ideą konkursu jest odnalezienie i skłonienie do wspomnień najbliższych krewnych, ale także znajomych z sąsiedztwa. Źródłem informacji, oprócz pamiątek rodzinnych, mogą być przede wszystkim lokalne archiwa, miejsca pamięci oraz księgi parafialne.

Dzięki tworzonej w ramach programu „Straty osobowe…” ogólnodostępnej internetowej bazie danych, zebrane przez młodzież informacje pozwolą przywrócić nazwiska bezimiennym ofiarom. Pomogą też zachować pamięć o każdej osobie prześladowanej, o jakiej informacje uda się pozyskać. – Wszystkim osobom, które zginęły, trzeba przywrócić pamięć i nazwiska. Tylko dzięki temu będzie je można godnie upamiętnić. Trudno jest czcić bezimienne miliony ofiar – powiedział Pawłoś.

Zebrane dane w formie wypełnionych ankiet młodzież, pod kierunkiem np. wychowawcy lub nauczyciela historii, powinna przekazać do realizatora programu „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”, czyli do Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie” z siedzibą przy ul. Kruczej 36, 00-921 Warszawa. Laureatem konkursu zostanie szkoła, która zgromadzi i przekaże Fundacji największą ilość ankiet dotyczących osób represjonowanych wraz z kopiami lub spisem materiałów źródłowych.

Zdaniem prezesa IPN Janusza Kurtyki, konkurs ma przede wszystkim wartość społeczną – powinien zainteresować młodzież losami swoich rodzin, najbliższych sąsiadów i społeczności lokalnych, zaangażować młodych w ideę przywracania pamięci o XX-wiecznych losach Polaków, które nie są wcale zamierzchłą przeszłością. – Musimy dokonać oszacowania polskich strat pod okupacją niemiecką i sowiecką, gdyż Polska jest bodaj ostatnim krajem w Europie Zachodniej, który takie działania podjął – dodał Kurtyka.

Prof. Tomasz Szarota, przewodniczący Komisji Ekspertów programu „Straty osobowe…” przypomniał, że zbrodnie hitlerowskie na narodzie polskim miały charakter przede wszystkim masowy, dlatego ustalenie tożsamości wielu anonimowych ofiar tych zbrodni jest bardzo trudne, jednak dzięki takim inicjatywom jak konkurs skierowany do młodzieży – nie niemożliwe. Jako przykład podał wymordowanie od grudnia 1939 do lipca 1941 hitlerowcy wymordowali ponad 1700 Polaków, głównie przedstawicieli inteligencji. Po wojnie udało się ustalić jedynie połowę nazwisk. Z kolei dzięki zachowanej dokumentacji niemieckiej, we Francji udało się ustalić nie tylko nazwiska, ale i zawód, datę i miejsce urodzenia, a nawet godzinę i minutę śmierci 1007 członków ruchu oporu zamordowanych w latach 1941-1944 w Mont Valérien.

Szarota podkreślił też, że konkurs rozpoczęty pod egidą Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie” ma duże szanse na sukces, gdyż instytucja ta ma od lat dobre kontakty z podobnymi instytucjami w Niemczech, gdzie przechowywanych jest wiele materiałów na temat polskich strat osobowych w II wojnie światowej.

W opinii wiceministra kultury Tomasza Merty, każde osiągnięcie programu „Straty osobowe…” przybliża do poznania tego, co wydarzyło się na ziemiach polskich za okupacji hitlerowskiej. – Nie wydaje się, byśmy kiedykolwiek posiedli pełną wiedzę o tamtych wydarzeniach. Ważne jest jednak to, że dzięki temu programowi zamieniamy anonimowe liczby na konkretne ludzkie losy – stwierdził.

Wiceminister edukacji Krzysztof Stanowski przypomniał, że uczniowie mają okazję do „spokojnej nauki historii najnowszej”, głównie poprzez realizację praktycznych projektów badawczych, dzięki zmianie podstawie programowej, wprowadzonej przez MEN. Ministerstwo ogłosiło też rok szkolny 2009/2010 Rokiem Historii Najnowszej, w którym poprzez szereg inicjatyw uczniowie będą mieli szansę na pogłębienie swojej wiedzy o ważnych dla Polski wydarzeniach XX wieku. Wymienił wśród nich 90. rocznicę Bitwy Warszawskiej, 30-lecie podpisania Porozumień Sierpniowych i rejestracji Solidarności oraz 20-lecie przywrócenia samorządów lokalnych w Polsce.

Patronat honorowy nad konkursem objęli Katarzyna Hall – Minister Edukacji Narodowej, Władysław Bartoszewski – Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. Dialogu Międzynarodowego, Bogdan Zdrojewski – Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Janusz Kurtyka – Prezes Instytutu Pamięci Narodowej, Andrzej Przewoźnik – Sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Sławomir Radoń – Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.

Jednym z patronów medialnych konkursu jest Katolicka Agencja Informacyjna.

Więcej o konkursie na stronie Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie” – www.fpnp.pl

Baza danych programu „Straty osobowe…” dostępna jest na stronie: www.straty.pl