Ukazała się książka IPN o duchownych w czasach komunizmu

„Niezłomni – w obronie Ojczyzny i Kościoła” to druga już publikacja Instytutu Pamięci Narodowej, poświęcona nieustraszonym duchownym w czasach komunistycznego totalitaryzmu.

Jej bohaterami są kard. Adam Stefan Sapieha oraz trzej biskupi pomocniczy – Paweł Latusek, Franciszek Musiel i Edward Frankowski. Prezentacja pracy odbyła się 25 lutego w Warszawie.
Bezsilność bezpieki była miarą niezłomności duchownych – mówił redaktor tomu Franciszek Musiał. Agenci, choć potrafili zebrać wyczerpujące informacje o „obiektach” nawet po 30 latach osaczania i intryg, pisali w końcu w podsumowaniach dla przełożonych, że ich wysiłki poszły na marne.

Jedyny żyjący bohater książki – sandomierski biskup pomocniczy Edward Frankowski przypomniał, że ułomny z natury człowiek potrafi być niezłomny jedynie dzięki mocy Bożej i opiece Maryi. W jego posłudze niepokornego proboszcza w Stalowej Woli bardzo pomocna była także niezłomna postawa abp. Ignacego Tokarczuka. Biskup opowiedział o szykanach i zasadzkach SB, o pomówieniach, gdy np. bezpieka rozpuściła plotkę, że wywiózł pieniądze Huty Stalowa Wola na Ukrainę. Bezpieka sprowokowała także katastrofę budowlaną, w której mogli zginąć robotnicy. Mimo prowokacji i atmosfery osaczenia (w akcję przeciw ks. Frankowskiemu było zaangażowanych kilkudziesięciu agentów i TW, na księdza donosił jego własny organista), udało mu się wybudować kościół, salki katechetyczne, klasztor dla sióstr, siedzibę filii KUL.

Abp Kazimierz Nycz przedstawił sylwetkę kard. Sapiehy „Księcia Niezłomnego”, którego komuniści bali się nawet po śmierci. Jego niezłomność trzeba rozciągnąć nie tylko na czas okupacji i komunizmu, ale także na cały okres jego rządów – także I wojny światowej i dwudziestolecie międzywojenne. Niezależnie od czasów był on niezmiennie wierny zasadom i lojalny wobec Kościoła – stwierdził abp Nycz, który wyznał, że żył i formował się jako kapłan w atmosferze świadków kard. Sapiehy.

Częstochowskiego biskupa pomocniczego Franciszka Musiela wspominał redaktor naczelny tygodnika „Niedziela” ks. inf. Ireneusz Skubiś. „Odprawiał on Mszę św. w stodole, wziął w obronę chłopa, którego władze zmusiły do porąbania dużego krzyża na kawałki. Niczego nie przepuścił, zawsze przybywał w miejsca, w których działo się coś złego. Charakteryzowała go odwaga, bezkompromisowość, poczucie humoru” – stwierdził ks. Skubiś.

Biskup pomocniczy diecezji opolskiej Jan Kopiec, który przedstawił sylwetkę bp. Pawła Latuska, zwrócił uwagę, że jego niezłomność przejawiała się w wiernej realizacji linii swojego przełożonego kard. Bolesława Kominka. Na trudnym po wojnie terenie archidiecezji wrocławskiej dążył do normalizacji życia kościelnego, był też rektorem seminarium. Proces, a wcześniej brutalne śledztwo, który wytoczyły mu władze za udzielenie schronienia księdzu, poszukiwanego przez bezpiekę, nie złamały ks. Latuska – podkreślił bp Kopiec.

Dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN dr Jan Żaryn podkreślił, że postawa duchownych i świeckich w czasie komunistycznego totalitaryzmu jest jednym z najważniejszych tematów badawczych tej placówki. Powstało już kilkanaście publikacji na ten temat. Wbrew niektórym opiniom, mówił historyk, dokumenty, zgromadzone w IPN pokazują nie tylko perfidię i obrzydliwości, ale także niezłomność ludzi, którzy wobec terroru i prób upodlenia musieli w pewnym momencie powiedzieć w swoim sumieniu „Non possumus”.

Niezłomni. W obronie Ojczyzny i Kościoła. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich. Pod redakcją ks. Józefa Mareckiego i Franciszka Musiała. Instytut Pamięci Narodowej, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.